This is a digital copy of a book that was preserved for generations on library shelves before it was carefully scanned by Google as part of a project to make the world's books discoverable online.
It has survived long enough for the copyright to expire and the book to enter the public domain. A public domain book is one that was never subject to copyright or whose legal copyright term has expired. Whether a book is in the public domain may vary country to country. Public domain books are our gateways to the past, representing a wealth of history, culture and knowledge that's often difficult to discover.
Marks, notations and other marginalia present in the original volume will appear in this file - a reminder of this book's long journey from the publisher to a library and finally to you.
Usage guidelines
Google is proud to partner with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to the public and we are merely their custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing this resource, we have taken steps to prevent abuse by commercial parties, including placing technical restrictions on automated querying.
We also ask that you:
Ἔ Make non-commercial use of the files We designed Google Book Search for use by individuals, and we request that you use these files for personal, non-commercial purposes.
* Refrain from automated querying Do not send automated queries of any sort to Google's system: If you are conducting research on machine translation, optical character recognition or other areas where access to a large amount of text is helpful, please contact us. We encourage the use of public domain materials for these purposes and may be able to help.
* Maintain attribution The Google watermark" you see on each file is essential for informing people about this project and helping them find additional materials through Google Book Search. Please do not remove it.
* Keep it legal Whatever your use, remember that you are responsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that just because we believe a book is in the public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other countries. Whether a book is still in copyright varies from country to country, and we can't offer guidance on whether any specific use of any specific book is allowed. Please do not assume that a book's appearance in Google Book Search means it can be used in any manner anywhere in the world. Copyright infringement liability can be quite severe.
About Google Book Search
Google's mission is to organize the world's information and to make it universally accessible and useful. Google Book Search helps readers discover the world's books while helping authors and publishers reach new audiences. You can search through the full text of this book on the web a[nttp: //books . google. com/]
* -
- xU
PATROLOGLE
CURSUS COMPLETUS,
SEU BIBLIOTHECA UNIVERSALIS, INTEGRA, UNIFORMIS, COMMODA, OECONOMICA,
OMNIUM SS, PATRUM, DOCTORUM SCRIPTORUMQUE EGCLESIASTICORUM,
SIVE LATINORUM, SIVE GIUECORUM, QUI AB .EVO APOSTOLICO AD .,£TATEM INNOCENTIL. 1I. (ANNO 1216). PRO LATINIS ΕἼ AD CONCILII FLORENTINI TEMPORA (ANN. 1439) PliO GR.ECIS FLORUERUNT :
RECUSIO CHRONOLOGICA
OMNIUM QU.E EXSTITERE MONUMENTORUM CATHOLIC.E TRADITIONIS PER QUINDECIM PRIORA ECCLESLE S.ECULA,
4JUXTA EDITIONES ACCUHATISSIMAS, INTER SE. CUMQUE NONNULLISN CODICIBUS. MANUSCHIPTIS COLLATAS, PERQUAM DILIGEN- TER CASTIGATA; DISSERTATIONIBUS, COMMENTARIIS, VARHIISQUE LECTIONIBUS CONTINENTEH ILLUSTHATA; OSMNIDUS OPEHIBUS POXT AMPLISSIMAS EDITIONES QU.E TRIBUS NOVISSIMIS S,ECUI.IS DEBENTUR AIISSOLUTAS DETECTIS, AUCTA; INDICIBUS PAKTICULARIDUS. ANALYTICIS, | SINGULOS. SIVE. TUMUS, SIVE. AUCTORES ALICUJUS MOMENTI SUBSEQUENTIBUS, DONATA ; CAPITULIS INTHA IPSUM TEXTUM IHITE DISPOSITIS, NECNON ET TITULIS 8INGU- LARUM PAGINARUM MAHGINEM. SUPERIOREM. DISTINGUENTIDUS. SUBJECTAMQUE. MATEHIAM SIGNIFICAN- TIRUSN, AbOBRNATA ; OPERIBI S CUM ΠΝ, TM APUCHRHYPHIS, ALIQUA VEHO AUCTORITATE IN OHDINE AD THADITIONEM ECCLESIASTICAM POLLENTIUUS, AMPLIFICATA ; bUCENTI* ET AMPLIUS LOCUPLETATA INDICIBUS AUCTOHRTM 8IJICUT. ET OPERUM, ALP'HAPKTICIS, CHHONOLOGICIS, STATISTICS, SYNTHETICIS, ANALYIICIS, ANALUOGICISQ, IN. QUODQUE — RELIGIONIN. PUNCTUM, DOGMATICUM, | MOHAL E, LITURGICUM, CANONICUTM, DISCIPLINARE, HISTORICUM, LT. CUNGTA. ALIA. SINE. ULLA. EXCEPTIONE ;. SED. PULESENTIM DUOBUS INDICIBCS. IMMENSIS EI GENFERALIBU sS, ALTERO «ciLICET RERUM, qvo coxstILTO, QUIDQUID NON KOLUM TALIS TALISVE PATEH, VL.REUM ETIAM UNUSQUISQUE PATIUUM, NE UNO QUIDEM OMISSO, IN QUODLHBET 'IIEMA SCRIPSEHIT, UNO INTUITI coNSPICIATUR; ALTERO SURIPTURB.E SACR,E, EX Q1 0 LECTORI. CcOMPERIRE SIT OBVIUM QU! INAM PATHERS ET IN QUIBUS OPERUM NUORUM LOCIS SINGULOS SINGULORUM. LIBRORUM. S. ΒΡ ΤῈ VERSUS, A DIUBLS. INDICIBI S GENERALIDUSN. :: ALTEItU SCILICET [UERUM, Quo cONSULTO, QUIDQUID TEXTUS CUMMENTATI SINT.
ἘΌΠΠΙΟ ACCURATISSIMA, CJEFEIINQUE OMNIBUS. FACILE. ANIEPONENDA, NI. PEHPENDANIUHR. CHAHACTEHRUM — NITIDITAS, CHAHT.E QUALITAS, INTÉEGRITASN. TEXTUN, PEHFECTIO CORRECTIONIB, | UPEHUM — HLCUSUEUM ἹΠΜῸ VAHIETAS TUM NI MEHUS, FORMA VOLUMINUM PERQUAM COMMODA SIBIQUE IN TOTO PATROLOGIAR DECURSU CONSTANTEIL SIMILIS, PHRETII EXIGUITAS, PILESEHRTIMQUE ISTA. COLLECTIO UNA, METIODICA ET (:HIONOLOGICA, SEXCENTORUM FHAGMENTORUM UPUSCLULORUMQUE HACTENUS HIC ILLIG SPARSORUM, VEL, ETIAM INEDITURUM, PHIMUM AUTEM IN NOSTHA BIBLIOTIIEGA, EX OPEHIBUS ET M8S. AD OMNES ἜΤΑΤΕΒ, LOCUS, LINGUAS FORMASQUE PERTINENTIBUS, COADUNATUHUM,
SERIES GR/ECA, IN QUA PRODEUNT PATRES, DOCTORES SCRIPTORESQUE ECCLESLE GRAECE AB .£VO APOSTOLICO USQUE AD CONCILII FLORENTINI TEMPORA ACCURANTE J.-P. MIGNE,
Biblietheese Cleri universse, SIVE CURSUUM COMPLETORUM IN SINGULOS SCIENTIJE ECCLESIASTIC.E RAMOS EDITORE.
PATROLOGLE GRAECE TOMUS CXV.
SYMEON METAPHRASTES.
PARISIIS APUD GARNIEH FRATRES, EDITORES ET J.-P. MIGNE SUCCESSORES, IN VIA DICTA : AVENUE DU MAINE, 189, OLIM CIAUSSÉE DU MAINE, 127.
1899
d
TRADITIO CATHOLICA. -
SAECULUM X, ANNUS 960. ΣΥΜΕΩΝ ΛΟΓΟΘΕΈΤΟΥ,
TOY ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΟΥ͂:
TA EYPIZKOMENA IIANTA.
SYMEONIS LOGOTHET,;E,
COGNOMENTO
METAPHRAST KE,
OPERA OMNIA,
ASCETICA, PARJ/ENETICA, CANONICA, HISTORICA, HAGIOGRAPHICA, MAGNAM PARTEM EX MSS. PARISIENSIDBUS NUNC PRIMUM GR.ECE EDITA ;
ACCURANTE ET DENUO RECOGNOSCENTE J.-P. MIGNE, BIBLIOTIHIECAE CLERI UNIVERSA,
SIVE CURSUUM COMPLETORUM IN SINGULOS SCIENTLE ECCLESIASTICEE RAMOS EDITORE.
—— uum ""p-Q e ————
TOMUS SECUNDUS.
-------“ππσω» Ὁ ἀἴπι.---------.
VENEUNT THIA VOLUMINA O0 ΕΠΆΝΟΘ GALLICIS.
PARISIIS
APUD GARNIER FRATRES EDITORES, ET J.-P. MIGNE, SUCCESSORES IN VIA DICTA : AVENUE DU MAINE, 208
1890
TRADITIO CATHOLICA.
SAECULUM X. ANNUS 960.
ELENCHUS
AUCTORUM ET OPERUM QU/E IN HOC TOWO CXV CONTINENTUR. |
SYMEON METAPHRASTES.
Vir.£. SANCTORUM. (Continuatio.)
Mensis Martius. col. 9 — Aprilis. 11 — Maius. 183 — junius. 207 — Julius. ) 300 — Augustus. 401 — September. 600 — October. 9077
MENSIS MARTIUS
ΒΙΟΣ ΚΑΙ IIOAITEIA
S. P. N. THEOPHANIS
MAGNI AGRI IN SIGRIANA PROPE CYZICUM HEGUMENI ET CONFESSORIS
VITA ET CONVERSATIO
(Circ& annum 820, Martii die 12. — ActaSS. Bolland. ad hanc diem Greceet Latine, Ejusdem Theophanis Vitam alteram habes prefixam ejus Chronographie quam complectitur tomus noster centesimus octavus.)
IIPOOIMION. A
Y
Α΄. Ὥσπερ λειμὼν εὐανθὴς, root, ἄνθεσι ποι- χαζόμενος, ὡραΐῖξει ταῖς ὀδμαῖς τῶν χαταλλήλω στιδάδων τοὺς ἱστορεῖν βουλομένους, xxi τόπον ἐχ τόπου ἀμείδοντας παλινδρομεῖν ἀναγχάζει, χαὶ τὴν ὀναχώρησιν ἐχοντὶ παραδ)έπειν * τὸν αὐτὸν δὴ τρό- moy χαὶ ἡ Χριστοῦ Ἐχχλησία. Τῇ γὰρ πολυειδεῖ πείρᾳ τῶν ἀπ᾽ αἰῶνος ἁγίων χομῶσα, πρὸς θείαν τοὺς ἀχροατὰς ἐποτρύνει δοξολογίαν, χαὶ ἑορτὴν ἐξ ἑορτῆς ἐνηχούμενοι χαρμονιχῶς τῇ xxÓ' ἡμέραν ἔν ἀλλαχτῇ ἐπωνυμίᾳ ἐπείγονται, γέρας αἴσιον χελα- ϑᾷσαι. Ἔν τούτῳ γὰρ xai εὐσεδεῖς προστιθέναι ἑαν- τοῖς ἀρετὴν ἐπισπεύδουσιν, χαὶ οἱ λίαν ἀσύνετοι ῥᾷστα τῆς ἑαυτῶν πολιτείας χατεγνωχότες εὐσεθεῖν τὴν γνώμην βιάξουται. Οὐχ οὖν, ἀγαπητοὶ, ὁσίῳ ἀνδρὶ ἐγχωμιάσαι μοι σπεύδοντι, προθύμως τὰς ἀχοὰς ὑποστρώσατε, xal νουνεχῆ τὴν ἀχρόασιν πα- ρακατέσχετε σήμερον. Τίς δὲ οὗτος ; Ὁ ἐν ἀσχηταῖς περιθόητος Θεοφάνης, ὁ μέγας τῆς ὀρθοδοξίας ὑπέρ- μᾶχος, ὁ τῶν ἀληθινῶν δογμάτων προασπιστὴς, ὁ προθύμως ἑαντὸν τοῖς τυραννεῖν ἐθέλουσι παραδοὺς, ὁ τὴν ϑυσσέδειαν τοῦ χρατοῦντος ἐλέγξας δογμα- τιχαῖς ἐχφαντορίαις, ὁ βίῳ x«l πράξει χαὶ λόγῳ νηπιόθεν κχεχοσμημένος, ὁ τὰ δοχοῦντα τερπνὰ παραδλεψάώμενος εἰς ἅπαν, ὁ i» γάμῳ σωφροσύνην ἀσχήσας, ὁ σχορπίσας πενομένοις τὸν πρόσχαιρον πλοῦτον x«i δικαιοσύνην, ἑαυτῷ θησαυρίσας αἰώνιον, ὥσπερ φησὶν ὁ ἐν προφήταις Ψαλμῳδός.
PROLOGUS.
I. Quemadmodum vernans pratum, variis distin- ctum floribus, dispositarum apteinter se areolarum fragrantia inspicere volentes oblectat, locumque commutantes e loco, eodem unde abierant cogit recurrere, aut saltem oculos sponte obliquatos reflectere, eumdem plane in modum Christi Eccle- sia, eorum, qui a seculo sunt sanctorum multifor- mis exempli compta ornatu, ad divine laudis con- fessionem audientes impellit, iique quibus unum ex alio festum indicitur, exsultabundi incitantur suum cuiquedierum mutatis appellationum vicibus honorem deferendum publicare. Ad hoc enim et ii, qui ceteris magis sunt religiosi, concurrunt, sat- agentes suam adaugere virtutem et desides alias atque insensaticonversationis sue damnantes igna- viam, animum coguntur inducere ad pietatem. Vo- lentiigitur, dilectissimi, sanctum predicare virum, attentas prebete aures, atque hodierne diei de eo narrationem prompte sapienterque suscipite. Hic autem quis ὁ ille, ille inter ascetas celebratus Theophanes, magnus orthodoxe defensor religionis, vere propugnator doctrinie ; qui sevire volentibus alacriter se tradidit, et regnantis impietatem fa- cunda redarguit eruditione ; qui ἃ prima pueritia. in vita, opere, ac sermone excultus, ea que vulgo videntur suavia, omnino despexit, continentiam coluit in conjugio, et temporales divitias dispartiens
pauperibus, justitiam, ut ait inter prophetas Psalmista !, manentem in seculum seculi sibi thesgu-
rizavit.
! Psal. cx, 10. ParRoL. Ga. CXV.
11 . MENSIS MARTIUS. 12
II. Cum igitur memoria justi sit recolenda cum A
laudibus *, ne mec queso imputetis preecipitantiee laudibus efferentis eum, cujus necdum vitam enar- ravi. Et vero congruum fuerat eam prémittere : sed quoniam sapientibus sancjisgug.virís (4) non- nullis adnitentibus disüneta:ezposilatn habemus hujus beati ab ipgi* Gsque natalibus conversionem, propensionemque.Ad Dei cultum : ipsam quoque . ejusg, Ie rpnestica vita exercitationem conversatio- JXemque purissimam, necnon deficientiam imper- * fectionum, et recte fidei ostentationem atque in molestiis perferendis constantiam, quibus vita ejus magis quam auro, margaritis, lapidibus pretiosis ornatur, equidem ut iis adderem aliquid, minime adduci potui : sed quee dispersa fuerant, ex illis ipsis narrationibus in unam, ut lapidarii solent, compagem colligenda putavi: sciens quod qui impossibilia facienda suscipit, omnem agendi ratio-
Β΄. Ἐπεὶ τοίνυν ἡ μνήμη τοῦ δικαίον μετ ᾿ἐγκω- μίων, μή pou μέμψησθε τῆς προπετείας, ὡς προ τοῦ βίου ἐγχωμιάζοντι. Τότε γὰρ ἁρμόδιον πέφυχεν" ἀλλ᾽ ἐπειδή τισι σοφοῖς xai μαχαρίοις ἀνδράσι πο- γήσασι, χαὶ τὴν τοῦ Μαχαρίον ἐξ αὐτῆς γεννήσεως ἀναστροφήν τε χαὶ διαγωγὴν, χαὶ τὴν πρὸς θεῖον ξῆλον χίνησιν, οὐ μὴν ἀλ)ὰ χαὶ τὴν ἐν τῷ μονήρει βίῳ ἄσκησιν, x«l τὴν χαθαρὰν πολιτείαν, χαὶ τὴν ἄχραν ταπείνωσιν, χαὶ τὴν τῆς ὀρθοδοξίας τράνωσιν, χαὶ τὴν πρὸς τὰ δεινὰ καρτερίαν, ἀριϑήλως διηγὴ- σαμένοις, ἐπὶ χρυσῷ xoci μαργαοίταις χαὶ τιμίοις λίδοις: προσθεῖναι τούτοις οὐχ ἡγησάμην, ἀλλὰ σποράϑην ἐκ τῶν αὐτῶν διηγημάτων συλλέξας, ὥσπερ τις λιθολόγος, εἰς μίαν χατασχευὴν ἀθροῖσαι προιθυμήθην. Ὁ γὰρ ἀδυνάτοις ἐπιχειρῶν, τούναν-
Β τίον ἀσχημονὴν ἀνθέλχει τὸν τρόπον. Συντόμῳ γοῦν
τῇ διηγήσει χρησάμενος, ἀμνδράν τινα τῶν αὐτοῦ χατορθωμάτων ὑπόληψιν χαταυλήσω.
nem indecore pervertat. Compendiosa igitur narratione usus rudem duntaxat quamdam recte facto-
rum ejus complexionem concinnavi.
CAPUT I. Natales, conjugium, vita in seculo.
III. Beatus iste, Patres Fratresque charissimi, ab Christiane religionis signaculo nomen adeptus, nobilium et dignitatibus conspicuorum parentum, filius fuit, quique Constantini Copronymi tempore vitam ex recte fidei regulis, occulte tamen, insti- tuebant. Et vero ex tali suce nativitatis principio debebat refulgere heec stella, que a Deo in carne manifestati mysterii congruum habitura nomen erat : neque enim purissima haec margarita hodie proponeretur nobis, siinilla perversarum opinionum caligine genitores ejus propalam pietatem fuissent aversati. Cum autem iis unigenitus esset, a puero di- vinas edoctus Litteras atque ad totius Soripture ini- tiatus cognitionem, ne profana quidem sapientia deficiebatur: sed quidquid in ea esset pulcherrimum colligens, id intra mentis sue thesaurum abdidit : quod vero fabulosum erat, longe illud valerejubens, prout conveniebat, despexit. Eo admodum juvene &dhucetnecdum pubertatisannos ingresso, parentes ejus hincad Dominumemigrarunt, et solusipseinter copiosas remansit divitias ; superna forsitan id ita disponente Providentia, ne eorum amor obex ei fleret recta ad Deum Via perrecturo.
IV. Postquam vero sacrilegus Constantinus (2) turpem turpiter efflavit animum, imperium Leo suscepit, materno cognomine Chazares (3) appel- latus : quo regnante patricius quidam ipsi cogno-
Δ Prov. x,7.
Di,
Γ΄. Ὁ μακχάριος οὗτος, ᾿Αδελφοὶ xoi Πατέρες, ὁ τῆς Χριστιανιχῆς σφραγίδος ἐπώνυμος, εὐγενῶν φο- νέων καὶ ἀξιώμασι περιδλέπτων γέγονε τέχνον, ἐν ἡμέραις Κωνσταντίνον τοῦ Κοπρωνύμου, τῇ ὑποχρυφίῳα δόξῃ ὀρθοδόξως πολιτευσαμένων. Ἔδει γὰρ, ἔδει ἐξ αὐτῶνς τὸν τῆς Θεοφανείας ἐπώ-- γυμοὸν γεννητιχῶς ἀποστέλψαι φωστῆρα οὐ γὰρ ἂν ἡμῖν ὁ χαθαρὸς οὗτος μαργαρίτης προὐτέθειτο, εἰ £v ἡμέραις σχότους διαφανῶς οἱ τούτον γεννήτορες τὴν εὐσέδειαν ἀπέστρεψαν. Μονογενὴς τοιγαροῦν αὐὖ- τοῖς ὑπάρχων ὁ μαχάριος, ἐχπαιδεύεται νηπιόθεν τὰ pk Γράμματα, Γραφήν τε πᾶσαν εἰς ἄχρον μνηθείς, οὐδὲ τῆς ἔξω σοφίας ἠμοίρητε. Ταύτης γοῦν τὸ χάλλιστον ἐπιλεξάμενος ἐν νῷ τεθησαύριχεν, ὅσον δὲ τὸ μυθῶδες μαχρὰν χαίρειν εἰπὼν παρελο- γίσατο πρεπόντως. Νέον δὲ χομιδῇ τοῦ Maxapíov ὑπάρχοντος, χαὶ οὕπω τῆς ἡδιχῆς ἡλικίας ἐπιλε- λημμένον, οἱ αὐτοῦ γονεὲς πρὸς Κύριον ἐξεδήμησαν, καὶ μένει λοιμὸν μόνος ἐν ὑπερδάλλοντι πλούτω ὁ ἅγιος: τάχα τῆς Προνοίας οὕτως οἰχονομησάώσης, ἵνα μὴ ὁ τῶν γονέων πόθος, πρόσχομμα τῆς πρὸς Θεὸν αὐτοῦ τρίδου γεννήσηται.
τῶν ἐν
Δ΄. Κωνσταντένου δὲ τοῦ δυσσεθοὺς αἰσχρῶς τε- υτήσαντος, διαδέχεται τὴν βασιλείαν Λέων. ὁ tx μητριχῆς ἐπωνυμίας Χαζάρης ἐπιχληθείς, ᾿Εν δὲ τοῖς χρόνοις τῆς αὐτοῦ βασιλείας ἦν τις πατρίχιος
in navigio mortem obiit, vociferans ac dicens .
( ) Inter alios S Methodius patriarcha.
2)« Anno 778 contra Bulgaros egressus, cor- reptus est anthracum morbo, in crura sibidivinitus immisso et febri subinde vehementissima, etardore medicis ob incendii vim ignoto afflictus, subdito- rum humeris grabbato delatus Arcadiopolim, inde Selymbrian: profectus 14 Septembris, nave con- scensa ad eastellum Strongylum devectus, infelicem
Etiam vivens igni nunquam exstinguendo addictus sum. » Hec Theophanes.
(8) Non proprio, sed gentis nomine Leonis ma- trem Chazaram vocatam existimo : fuit enim, ut Theophanes ait, « Chagani Chazarim principis filia, » Christiano dein nomine dicta Irene.
13 | VITA S. THEOPHANIS. 4
ὅμωνυμος αὐτῷ͵, πάνν βάρθαρος καὶ θηριώδης τὸν A minis fuit, barbarusomnino alque efferis moribus,
τρόπον, x«i TOU τῆς αἱρέσεως σμήνους σύμφρων τε x«i ἀντιλήπτωρ * ὃς διὰ τὴν τοιαύτην ϑυσσέβξειαν ὁμοτράπεζος τῷ βασιλεῖ χαθεκάστην ὑπῆρχε xai φίλος περιδέξιος. Καὶ dà μαθὼν τὰ περὶ τῆς οὐσίας τοῦ μαχαρίον, χελεύσει βασιλιχῇ συνεργῷ χρησά- μένος, Gsuyvütt τῷ Θεοφάνει τὴν αὐτοῦ θυγατέρα ὅπερ βίᾳ χαὶ μόλις τάχα γε διὰ τὸν τοῦ χρατοῦντος, φόδον εἴξαντος τοῦ Θεοφάνους, ἐξήρτυτο τὰ ἐπιτή- δεια τῷ γαμιχῷ θαλώμῳ. Τῶν οὖν «ici» τελεσθέν- των, ἑσπέρας κχαταλαδούσης, μόνους ἐν οἰχίσχῳ τερπνῷ τόν τε εὐσεδῇ νεανίαν xai τὴν εὐχλεᾶ κόρην εἰσάγονσιν, ὡς ἂν αὐτοῖς ἐπιτηδείως ἔχοι πρὸς $0o- νῆς τρόπον. Σιγῆς δὲ γενομένης, χαὶ πάντων ἀφυ- πνωσάντων, νυχτός τε βαθείας διαχυθείσης͵ στρα- φεὶς ὁ μαχάριος, φησὶ τῷ χορασίῳ τάδε -
heereticique agminis infidelitate socius, auctoritate defensor : que eum impietas ita imperatori con- ciliavit, ut etconvivam quotidianum ad mensam, et amicum in omnibus conjunctissimum haberet. Hic, ubi quanta esset beati juvenis opulentia didi- cit, filiam suam Teophani junxit, imperatori jussionis terrore usus ad eas nuptias conciliandas, quibus pro utriusque dignitate instructus est thala- mus genialis, Theophane egre quidem atque relu- ctanter, ex metu tamen polenlioris, ea ut flerent permittente. Ergo nuptiarum solemniis rite auspi- catoque celebratis, cum vesper incubuisset, pien- tissimum juvenem atque illustrissimam virginem solos inducunt in couclave, ad delicias volupta-
B temque eo quo decebat, apparatu instructum. Ubi
dum omnes sopor altus et nox profunda late diffusa tenet, per illa consiliis suis opportuna silentia ad puellam conversus adolescens, eam est in hunc modum allocutus :
E. Ὁ piv παρὼν βίος, ὦ γύναι, βραχὺς, ὡς πᾶσιν εὔδηλον, χαὶ ἀδηλίᾳ τοῦ μέλλοντος πλέον χε- χρατημένος, χαὶ χρίσις ἀδέχαστος τοὺς ἐν τῷδε τῷ βίῳ διαδέξεται εὐθηνοῦντας, Τοιγαροῦν καὶ ὁ γά- μος οὐχ ἀπούλητος παρὰ Θεῷ * ἀλλ᾽ αἱ φροντίδες τοῦ βίον, ἀλλοιοῦσαι τὸν ἔνθεον λογισμὸν, οὐχ ἐῶσι χα- θαρῶς ἀντοφθαλμεῖν πρὸς τὰ μῶλοντα. Ἴσμεν δὲ καὶ τὸν iv Εὐαγγελίοις Λάζαρον, διὰ στενοχωρίας τῆς ἐνθένδε τοῦ ᾿Αὐραὰμ τοὺς χόλπους χ) ηρωσά- μενον, χαὶ τὸν ἐν γεέννῃ φλογιζόμενον πλούσιον, μηδὲ τῆς πρὸς αὐτὸν τοῦ Λαξάρου ἀφίξεως ἀξιούμε- νον, xai σταγόνος ὕδατος ἐστερημένον, χαὶ τὸ, « ᾿Απέλαδες τὰ ἀγαθώ cou ἐν τῇ ζωῇ σον, » ἐγχα- λούμενον. Καὶ ὁ Μαχαρισμὸς ὑπόσχεσιν ἀγαθῶν οὐ τοῖς ἐν πλούτῳ χομῶσιν ὑπισχνεῖται, ἀλλὰ τοῖς χλαύ- σασι νῦν ὅτι ἐχεῖ γε)άσουσιν, τοῖς πτωχοῖς τῷ πνεύ- part, τοῖς δεδιωγμένοις διὰ διχαιοσύνην, τοῖς Ovtt- διζομένοις διὰ Χριστόν χαὶ ἅπαξ ἁπλῶς, στενὴ χαὶ τεθλιμμένη ἡ ὁδὸς ἡ ἀπάγουσα εἰς τὴν ξωὴν, πλα- τεῖα δὲ xai εὐρύχωρος ἣ ἀπάγουσα εἰς τὴν ἀπώλειαν. Οὐχ ἔστιν οὖν ἄνευ θλέψεως ὑπεξελθεῖν ἡμᾶς c εἰ μὲν γὰρ ἐν τῶδε τῷ βίῳ χαρμονιχῶς διέξομεν,͵ θλί ψις ἐν τῷ μέλοντι διαδέξεται ἡμᾶς. ᾿Αλλ᾽ εἰ βού- λει, γύναι, μιχρὸν τῇ φύσει χοινωνήσαντες διὰ τὴν τοῦ σοῦ πατρὸς αὐθάδειαν, ἀπάρωμεν ἑαυτοὺς τῆς βορθορώδους ταύτης χαὶ συρφετῆς διαγωγῆς, xoi τὸν μονήρη βίον χατασπασώμεθα, ὅπως αἰωνέουν εὐμοιρήσωμεν ἀπολαύσεως.
V. Presens quidem vita, conjux charissima, brevisest, ut notum omnibus, et magna plerum- que futuri incertitudine tenetur; judicium autem severum manet eos qui in hac vita bonis et volu- ptatibus affluunt. Ideo, quamvis conjugii usus mi- nime rejiciatur ἃ Deo, ipsee tamen, que eum co- mitantur seculi cure, plenam divino spiritu men- tem evacuant alienantque, nec sinunt puris oculis intueri futura. Novimus Lazarum in Evangeliis per eas, quas hictoleravit miserias, in Abrahe sinum fuisse delatum ; et in gehenna ardentem divitem ne hoc quidem obtinere potuisse, ut ad se dimitte- retur, Lazarus : cui, cum etiam aque gutta nega- retur, illud funestum insonuit : « Recepisti bona in
C vita tua **. » Neque vero ex evangelicis bealitudi-
nibus ulla continet bonorum promissionem diviti- bus factam; sed flentibus nunc, quia istic ridebunt, aut pauperibus spiritu, aut persecutionem susti- nentibus propter justitiam, vel contumelia propter Christum affectis. Atque ut uno semel verbo absol- vam : » Àngusta porta et arcta est via, quee ducit ad vitam : lata vero et spatiosa que ducit ad per- ditionem ?, » adeo ut impossibile omnino sit nobis tribulationem evadere. Si namque in hac vita ju- cunde vixerimus, in futura nos tribulatio excipiet. Quapropter, si placet, charissima, corporibus ad modicum tempus conjuncti propter patris tui inso- lentem ferociam, subducemus nos ipsos salebrose
huie atque inquinate conversioni, vitamque monasticam amplectemur, ut eterna requie perfrua-
mur.
ζ΄. Tí οὖν εὐσεδὲς γύναιον ; οὐχ ἀνένευσε πρὸς D — VI. Quid ad hec pia mulier ? num renuit ? num
ταῦτα; οὐχ εἶπε τὰ μὴ χαθήχοντα * Tí τὸ χάλλος τῆς ἐμῆς νεότητος ἡμαύρωσας ; τί uou τὴν τύχην ἀπέ- χλεισας ; τί τὴν ἐμὴν χαρὰν εἰς θρῆνον μετήλλαξας ; Εἰ οὕτως ἡρετίσω τὰ χατὰ σαντὸν, οὐχ εἶ μόνος ἐν εὐγενέσι νεώτερος " ἔδει γοῦν σε, πρὸ τοῦ γάμου ἀπαγορεῦσαι, χαὶ μὴ μαρᾶναί pov τὸ ἐπανθοῦ. χάλλος. Οὐδὲν τοιοῦτον * ἀλλὰ τί ; “Ὥσπεο τις ἀγαθὰ γῆ τὸν σπόρον δεξαμένη πολύχουν βλαστάνει τὸν
" Luc. xvi, 25. * Matth. vii, 14.
aliquid preter decorem locuta : Cur speciem ju-' ventutis mes obscuras, dixit; meque speratafeli- citate excludens, gaudium meum in lamenta con- vertis ? St tu hac. que dicta est, ratione saluti tui consulere decreveras, non tu solus inter nobiles adolescens es : oportebat ergo, antequam conjugium iniretur, renuntiare sponsioni, nec meam recens efflorescentem pulchritudinem, velut mapeidam
“
45 MENSIS MARTIUS. 16
reddere. Nihil horum illa : sed, quemadmodum Α καρπὸν, οὕτω καὶ τὸ σεμνὸν γύναιον τῇ χαλῇ map-
bona terra suscipiens semen, multum fructum profert, ita venerabilis femina, egregia sponsi, adhortatione roborata, alacriter annuit, atque respondens : Haud equidem divinarum, inquit, ignara sum promissionum, suavissime sponse ; : etenim manifeste in Evangeliis clamat Salvator noster : « Qui non relinquit patrem et matrem et uxorem et filios et fratres et sorores et domos et agros, et tollit crucem suam et sequitur me, non est me dignus *. Jam igitur puros, si placet, atque ineoinguinatos nos sistamus celesti Sponso, etiam extertium hominem nostrum Immaculatum conser- vantes. Quid nobis proveniet emolumenti, si opus est ut nos, quamvis ad breve tempus mutuo, sicut inquis, fruamur amplexu ? Quis enim futurum spondebit, quod in illo exiguo tempore sobolem facturi non simus, que nata nobis impedimento sit ? etquidemsi mascula fuerit, parsilli facultatum et affectus resecanda erit : si autem muliebris, eu geminum malum; oportebit namque et idoneam matrimonio exspectare elatem,et reliquam ei sol-
B Καὶ εἰ μὲν ἄρσεν εἴη,
αινέσει τοῦ μάχαρος στομωθεῖσα, ἀσμένως κατέ- γευσε χαί φησιν * Οὐχ ἀμύητός εἰμι, γλυχύτατε ἄνερ, τῶν θείων παραγγελμάτων * x«i γὰρ ἐν Εὐαγ- γελίοις ὁ Σωτὴρ ἡμῶν ἀριδήλως βοᾷ' « Ei τις οὐ x«- ταλείψει πατέρα, xai μητέρα χαὶ γνναῖχα, xai τέχνα, x«i ἀδελφοὺς, xul ἀδελφὰς, καὶ οἰχίας, xai ἀγροὺς, καὶ don τὸν σταυρὸν αὐτοῦ, x«i ἀχολοὐθήσει μοι, οὐχ ἔστι μον ἄξιος.» Οὐχοῦν, εἰ βούλει, χαθαροὺς xai ἀσπίους ἑαυτοὺς παραστήσωμεν τῷ οὐρανίῳ νυμφίῳ Χριστῷ, ἀμώμητον χαὶ ἀκηλίδωτον τὸν ἔξω ἡμῶν ἄνθρωπον διατηρήσαντες. Τί γὰρ ὄφελος, εἰ πρὸς μιχρὸν, ὡς ἔφης, συνῶθωμεν ; Τίς δὲ xoi ὁ ἐγγυητὴς ὅτι οὐ τεχνώσομεν ἐν τῶ μιχρῷ τούτῳ, χαὶ ἵνα μὴ γένηται ἡμῖν εἰς πρόσχομμα τὸ τεχθὲέν ; μεριχή τις ἐχχοπή " ei δὲ θῆλυ, διπλοῦν τὸ χαχόν " χρεία γὰρ ἀναμεῖναι καὶ χρόνους γάμου xoi λοιπῆς προνοίας. Καὶ τὸ τῆς ζωῆς τέλος, ὡς ἔφης, ἐπ’ ἀδήλῳ, xci αἱ τοῦ βίον παγίδες ἀναρέθμητοι. Λανθανόντως οὖν ἐν ἁγνεία βιωσάντων ἡμῶν, εὖ οἶδα xai τὴν ἡμῶν ἔφεσιν τὸν Θεὸν oixo- νομῆσαι.
licitudinem impendere. Atqui vite finis, ut ipsemet paulo ante dicebas, incertus est, οἱ vitee hujus in- numerabiles laquei.Quod si castitatem clam colentes vixerimus, certa sum, desiderium nostrumad opta
tum finem perducendum a Deo.
VII. Obstupuit ad tam generosam puelle mentem beatissimus juvenis, gratioseque respondens: Quod utile fuerit, inquit, manifestabit nobis Deus. Ergo totam egere in precibus noctem, Deum invocantes ut sibi eam in rem consulere atque prospicere di- gnaretur. Circa auroram vero contigit, ut obdor- miscerent ambo et unum idemque eo tempore som- nium viderent. Viderunt autem quemdam eximio fulgentem decore, qui placida ad eos voce utens: Dominus, inquit propositum animi vestri susci piens, misit me,ut signarem vos ad hoc ut intactos vos integrosque sibi offerretis. Etcontinuo per totum corpus eos consignans ex oculis evanuit intuentium : qui cum evigilassent, et quee viderant sibi invicem absque ulla diversitate narrassent ; data Deo gloria, qui tam facile invenitur queerentibus se, de cetero specie quidem ut conjuges, reapse ut germani inter sese vixere. O rem miram ! Novit Dominus qui sunt ejus 5, et quoniam solum Deum exquisie- runt, continuo auxiliator atque adjutor pro desi- derio ipsis inventus est. Quid hoc inferius eo mi- raculo, quod circa tres pueros in fornnace gestum admiramur*? Istic angelus urentem flammam ignis in ventum roris flantem commutans illesos ser- vavit illos: hic similiter angelus concitum igneum- que voluptatis ardorem in rorem continentie- "trans formans, sponsos custodivit innoxios, atque ignem cum feno docuit citra damnum conjungere.
VIII. Nunc. quoniam coconversationem sancli a -Bativitate ad matrimonium usque abunde deelara- vimus, agite, Christo dilecti, et ex certaminibus ejus specimen demum aliquod auditui vestro ad
* Luc, xiv, 26. 5 Num xvi, 5. * Dan. in, 50.
Z'. Ἐχπλαγεὶς δὲ ὁ μαχάριος ἐπὶ τῇ τῆς κόρης δεξιωτάτῃ γνώμῃ, χαριέντως πρὸς αὐτὴν εἶπε' Κύ- ριος ἡμῖν δηλώσει τὸ συμφέρον. Δι᾿ ὅλης δὲ τῆς νυ- χτὸς προσευξάμενοι, χαὶ τὸν Θεὸν ἐπὶ tà συμφέροντι προνοητὴν xat κηδεμόνα ἐπιχαλεσάμενοι, περὶ αὐὖ- γὰς τῆς ἡμέρας συνέδη ἀφυπνωσαι ἀμφοτέρους, xai ἐν χαὶ τὸ αὐτὸ ὄναρ θεωρῆσαι * ὁρῶσι γάρ τινα ὡραίως ἐξαστράπτοντα, πρὸς αὐτοὺς πραείᾳ τῇ φωνῇ λέγοντα * Κύριος ὁ Θεὸς τὴν ὑμῶν προαίρεσιν ἀποδεξάμενος, ἀπέστειλέ μὲ σφραγίσαι ὑμᾶς τοῦ ἀχεραίους x«l ἀμωμήτους αὐτῷ παραστῆναι. Καὶ χατασφραγίσας αὐτοὺς δι’ ὅλου τοῦ σώματος, ἄφαν- τος ἐγένετο. ᾿Αφυπνισάντων δὲ αὐτῶν, χαὶ τὰ τῆς ὀπτασίας ἀπαρολλάχτως ἀλλήλοις διηγησαμένων, x«i τὸν Θεὸν δοξασάντων τὸν εὑρισχόμενον ῥᾳδέως τοῖς ζητοῦσιν αὐτὸν, τὸ λοιπὸν διῆγον, σχήματι μὲν ὡς σύξυγοι, πράγματι δὲ ὡς ἀδελφοί. Ὧ τοῦ θαύ- ματος | Ἔγνω Κύριος τοὺς αὐτοῦ * εἰ μόνον ἐξεξήτη- σαν τὸν Θεὸν, εὐθὺς ἐπίκουρος αὐτοῖς xai βοηθὸς
D πρὸς τὴν ἔφεσιν εὑρέθη. Τὶ τοῦτο τοῦ χατὰ τοὺς
τρεῖς παῖδας θαύματος ἀτιμότερον ; ᾿Εχεῖ μὲν γὰρ ἄγγελος τὴν συμφλέγουσαν αὔραν τοῦ πυρὸς εἰς πνεῦμα δρόσον διασυρίξον μεταδαλὼν, ἀδλαβεῖς τοὺς παῖδας διέσωσε χἀνταῦθα πάλιν ἄγγελος τὴν ὀξύῤῥοπον xai φλογώδη τῆς ἡδονῆς ἀχμὴν εἰς σω. φροσύνης δρόσον μεταῤῥυθμίσας, ἀσινεῖς τοὺς νέους διετήρησε, x«l πυρὶ χόρτον ἀβδλαδῶς συνδυάξειν ἐπετήδευσεν.
Η΄. Ἐπεὶ τοίνυν τὴν ix γεννήσεως τοῦ μαχαρίου μέχρι συξυγίας ἀναστροφὴν ἀποχρώντως ἐδηλώσα.- pt, φέρε δὴ λοιπὸν x«i τῶν αὐτοῦ ἀγωνισμάτων μεριχήν τινα χατηχήσωμεν ἔμφασιν ταῖς ὑμετέραις
17 VITA S. THEOPHANIS. 18
ἀχοαῖς, φιλόχριστοι. Τούτων οὕτω θείᾳ νεύσει oi- A communem admoveamus instructionem. His igitur
χονομηθέντων, χατὰ μιχρὸν τοῖς πενομένοις τὸν πλοῦτον σχορπίξοντες ἐν ὑποχεχρυμμένῃ ὑπολήψει, μᾶλλον δὲ dv αὐτῶν ἑαυτοῖς θησαυρίξαεντες, λαθεῖν εἰς τέλος τὸν τῆς χόρης οὐχ ἴσχυσαν πατέρα, δεινὸν τε ὄντα, x«l ἀπηνῆ, x«l ἀπάνθρωπον, xai λίαν ἀνελεήμονα. Γνοὺς γὰρ τὴν χαλλίστην τῶν νέων ἐμπορίαν ὁ ταλαίπωρος, καὶ ἀποτυχίαν μᾶλλον τὸ γνωσθὲν ἣ εὐσέδειαν ἡγησάμενος, εἰσελθὼν ἐν τοῖς βασιλείοις προσανατίθεται τῷ βασιλεῖ τοιαῦτα φή- σας" Δυστυχῶ, βασιλεῦ, ἐπὶ τῷ ἀπράγμονι γαμβδρῷ μὸν * σχορπίσας γὰρ χαχιγχάκως τὸν ἴδιον πλοῦτον, οὐδὲ τῶν τῆς ἐμῆς θυγατρὸς ἐφείσατο πραγμάτων * ἤδη γὰρ καὶ αὐτῶν τὸ πλεῖστον μέρος ἠφάνισε, χαὶ οὐδὲ τέχνου dj ἐλεεινή μου θυγάτηρ ἀξιοῦται γονῆς"
divino nutu ad eum modum constitutis, cum mae gnos brevi thesauros pauperibus latenter dividis- sent, aut potius ipsis sibi per eorum manus con- didissent, latere diutius puelle patrem non potuere, severum utique, immitem, inhumanum, atque ab omnicommiserationis alienum affectu. Cognoscens ergo infelix eam, quam novi nupti optimam insti- tuerant, mercandi viam, et quod cognoverat non pietati imputans, sed infelicitati maxime, in pala- tium ad imperatorem progressus, ita fatur: O me calamitosum, imperator, propter generi mei in- ertiam ! opes enim suas pessimis dilapidans mo- dis, ne filie quidem mee substantia abstinuit, et ejus maximam jam partem disperdidit : sed neque
οἶμαι dt. διὰ τὸ xarà πάντα ταλαίπωρον χαὶ ἀπράγ- p liberorum ex eo procreatione infelix filia mea di-
μονα εἶναι, ὃν χαχῶς ἐγνώρισεν. ᾿Αλλ' εἰ χελεύει, φησὶ, τὸ χράτος σον, μιχρὸν ἀνανεῦσαι ἐχ τῆς τοι- αὐτῆς ῥᾳθυμίας τὸ ἐμὸν γῆρας, τοῦτον ἐχδημοσίοις ἀπασχολεῖσθαι πράγμασι πόῤῥω mou χελεύσοις στα- λῆναι, μήπω εἰς τέλος τοῖς λίαν ἐστερημένοις χατα- ριθμήσῃ μον τὸ θνγάτριον. Πόθεν γὰρ διδαχθεὶς τὸν ἀπονενοημένην ταύτην ἐμπορίαν οὐχ ἐπίσταμαι " ὥσπερ τις ἀνδριὰς χαλχοῦς ἀκχίνητος μένει πρὸς ἔφεσιν τῶν τερπνῶν, χαὶ τὸ δή χαλεπώτερον, ὀΐα συμθαίνει πο)λάκις τοῖς ἐξεστηχόσι τὸν νοῦν, πρὸς ὃ τι ἂν αἰτηθῇ τὸ ὑπάρχον αὐτῷ ῥᾷστα παρασχὼν ἀποστερεῖται ὁσημέραι τῆς οἰχείας εὐπορίας, μά- λιστα τοῖς ψευδῶς πενίαν προσποιουμένοις. "Im δὲ χαὶ τῶν χεράμων αὐτοῦ οὐχ ἀνθέξεται, εἰ μὴ θᾶττον πενίᾳ περιστιχθεὶς, ἱκανὸς γένηται πρὸς τὴν τῶν οἰχείων πραγμάτων ἐπιχράτειαν.
Θ᾽ Καὶ δὴ θᾶττον χληθέντος τοῦ μαχαρίου πρὸς τοῦ βασιλέως, στέλλεται παρ᾽ αὐτοῦ ἐπὶ τὰ μέρη Κυζξίχου πρὸς δημοσίων τινῶν πραγμάτων διοίχησιν * ἦν γὰρ xai βασιλικοῦ ἀξιώματος, οὐ τῶν ἐν τῆι, &))' ὑπηρέτης τῶν βασιλιχῶν χεχοσμημένων ἵππων, οὕς δὴ στράτωρας χαλεῖν ἡ τάξις εἴθισται. Τούτου δὲ τοῦ προστάγματος τῷ μακαρίῳ δοθέντος, καὶ χαρᾶς αὐτῷ οὐ τῆς τυχούσης περιχυθείσης, ὡς ἐτέ- ρᾶς ἀφορμῆς αὐτῷ τῆς ἐκ τοῦ χόσμον ἀναχωρήσεως θεόθεν οἰκονομηθείσης, τὰ πρὸς τὴν ὁδὸν συντόμως ηὐτρέπιστο ἐπιτήδεια ^ xal πρόφασιν μαλαχίας προσ- ποιησάμενος, τοὺς μὲν αὐτῷ ὑπηρετήσοντας διὰ τοῦ δρόμον πεπομφὼς, αὐτὸς ἐν ταχυδρόμῳ πλοίῳ ἐπιδὰς, χαταλαμδάνει τὸ τοῦ μεγάλου ποταμοῦ στό-
(3) Eorum scilicet, quos συρτοὺς βασιλιχοὺς ἵππους « equos regiosad manum ducendos » appel- Jat Codinus Curopalata c.5,n. 14,in quorum unum cumimperatorem stratores levassent, sequebatur vacuorum equorum magnificus comitatus : cujus instituendi originem Codinus ad imperatorem Theo-
hilum refert, qui eum aliquando equum, cuiinsi-
Bebat, cessisset mulieri, eum ut vi raptum vindi-
canti, eoque coactus esset primo obvium conscen-
dere, constituerit ut in omnem eventum deinceps sequerentur equi sessoribus vacui.
4) « Stratorum munus erat equum freno tenere
et conscendenti imperatori opem ferre : » ita in
gna invenitur ; ideoque per omnia miserum eum atque ignavum censeo, quem omine plane infausto cognovit. Sed si majestas tua annuat, ut senectus mea ab ejusmodi paululum respiret et relevetur inertia, proeul eum jubebis amandari, publiocis ali- cubi negotiis vacaturum, ne demum penitus spo- liatis filiola mea annumeretur. Equidem unde edoctus sit insanam illam vivendi normam, intelli- gere nequeo, qui instar enee statue immobilis permanet ad desideria voluptatum ; quodque etiam molestius accidit, velut usuvenit sepe, quidquid abobvio quovisfuerit postulatus facillime prebens, ut mente capti facere sepe solent, suis quotidie privatur opibus, in eos maxime liberalis, qui pau-
c Periem simulant. Profecto ne figlinorum quidem ei
copia suppetet, nisi quantocius ab ea qua cingitur inopia factus prudentior, idoneus flat rebus suis retinendis.
IX. Ergo &ccersitus continuo ad imperatorem beatus, ablegatur ab eoin partes Cyzicenas, publi- corum quorumdam negotiorum gratia : erat enim regie dignitatis in aula, non tamen eorum, qui principem locum apud eum obtinebant, sed minister equorum regiorum elegantiorum (3') inter eos, quos stratores (4) consuevit ordo (5) nominare. Quod cum ille mandatum acoepisset, letitiaque ex eo essel non vulgari perfusus, tanquam cui nova di- vinitus offerretur occasio mundi penitus deserendi: quidquid aditer necessarium erat quam brevissime apparavit, simulatoque infirmitatis pretextu famu- los omnes suos per cursum premisit, ipse vero celocem conscendens, ad Magni (6) fluminis per-
Cedrenum Goar, nominatis quos sequitur auctori- bus, explicans quid muneris haberet protostrator, quem stratorem et comitem οἱ domesticum vocari nonnunquam, et senatorii ordinis haberi, et decre- scente imperio, aciem sepe duxisse ostendit.
(8) Officiorum ae ministeriorum curialum no- menclatur aac distributio. “ΝΕ ΝΕ
(6) Fluvius hic Olympenos dividit a Sigrianis : Ptolemaeo et Plutarcho (inquit in Thesauro Ortelius) Rhyadaeus nominatur, olim Lycus dictus, Plinio teste, at recentiori nomine, ut est apud Apollonii Scholiasten, Μέγιστο:, Maximus.
19
MENSIS MARTIUS.
20
venit ostium : ac denique ei que istic est regioni À pov * xol πλόσίον λοιπὸν τῆς ἐχεῖθεν γενόμενος γῆς;
appropinquans, tranquillo cursu iter conflciebat suum, quando lustrans prerupta ejus, qui in Si- grinaest, montislittora, divina quadam providentia profundi cujusdam precipitii lucum invenit, sil- vestrem plane ac cavernosum ; adquem e navigio descendens, atque exscensione facta, solus tedio itineris compulsus abiit, ceteris in navi imperans sese ut ibidem quieti exspectarent.
X. Recognoscens vero diligenter locum, atque ad exercitationes spiritus peridoneum utilemque inve nisse gavisus, in partem sese oraturus recepit, Deum deprecans, ut, quod expediens esset id sibi revelaret. Diuturna autem multarum horarum ge- nuflexione deficiens cum paululum resedisset, velut
inexstasi factus est priusoculisque vigilantibus vidit, p
eum, qui in thalamo sibi apparuerat, splen- didissimum virum ; qui manus extente digito lo- cum desigonans : Tuus quidem, inquit, socer, ejus- demque cum eo mentis imperator intra exiguum tempus ex hac vita discedent : tunc autem bonis tuis, nemine se opponente, in pauperes libere dis- tributis, huc adveniens acceptam Deo vitam in- stitues. Hac igitur apparitione edoctus beatus quee ad suam conducebant utilitatem,atque ad Cyzicenas partes paulo post appulsus, injuncto sibi negotio
quam citissime confecto, rectum Constantinopolim cursum tenuit : etqueesitorum a se congruam red- dens imperatori rationem, altiori etiam gradu est ab eo honoratus, atque inter spatharios (7) allectus
ibidem deinde vixit, eum sponsa presstolansexitum visionis, quem et subsecutum vidit. |
γαληνοδρομίᾳ τὴν πορείαν ἐποιεῖτο, χαταμανθάνων τὰ χρημνώδεα τοῦ τῆς Σιγριανῆς ὄρους παράλια, Κατὰ οὖν θείαν τινὰ πρόνοιαν χαταλαμδάνει τινὰ βαθύχρημνον λόχμην, ἀλσώδη τε xci ἀντρώδη * xoci ἀποβὰς ἐν αὐτῷ ἀπὸ τοῦ πλοίον, μόνος τῇ δυσχέρεία βιδιασμένος ἀνῆλθε, τοῖς ἄλλοις ἐπιτρέψας ἐν τῷ πλοίῳ ἡσυχῇ μένειν.
I'. Διαμαθὼν δὲ τὸν τόπον ἀχριδῶς, xxl ἡσθεὶς ἐπιτήδειον εἶναι πρὸς ψυχιχὴν ὠφέλειαν, εὐξάμενος δὲ χατ᾽ ἰδίαν, χαὶ τὸν Θεὸν τὸ συμφέρον ἱχετεύσας ἀποχαλύψαι, χεχμηχὼς δὲ ἐκ τῆς ἐπὶ πλείστας ὥρας γενομένης ὑπ᾽ αὐτοῦ γονυχλισίας, καὶ μιχρὸν χαθε- σθεὶς, ὡς ἐν ἐκστάσει γέγονε, x«l ὁρᾷ γρηγοροῦ- σιν ὀφθαλμοῖς τὸν προφανέντα αὐτῷ ἐν τῇ παστάδι φωτοειδῇ ἄνδρα, τὴν χεῖρα ἐχτεταμένην ἔχοντα, καὶ τῷ δαχτύλῳ τὸν τόπον ὑποδειχνύντα χαὶ πρὸς αὐτὸν λέγοντα * Ὁ μὲν σὸς χηδεστὴς, ἀλλὰ xal ὁ σύμφρων αὐτοῦ βασιλεὺς, ἐν ὀλίγαις ἡμέραις τῶν τῇδε τελευ- τήσαντες ἀναχωροῦσιν * χαὶ λοιπὸν παῤῥησίᾳ τοῖς πενομένοις, τῶν ὑπαρχόντων σοὶ τὴν διανομὴν ποι- σάμενος, ἐνταῦθα παραγεινώμενος Θεῷ εὐαρεστύή- σεις. Τοῦ οὖν μακαρίου διὰ τῆς ἐμφανείας τὰ αὐτῷ συντείνοντα πρὸς ὠφέλειαν συνιέντος, χαὶ τὰ μέρη Κυξίχου χαταλαδόντος, ὡς τάχιστα δὲ τὸ αὐτῷ χε- λευσθὲν περατώσαντος, εὐθεῖά τις συνήργησεν ἐν Κωνσταντινονπόλει παλινδρομία. Καὶ δὴ πρεπόντως ἀπολογησάμενος, τῷ βασιλεῖ περὶ τῶν αὐτῷ ἐρωτω- μένων, ὑψηλοτέρῳω δὲ βαθμῷ ἦτοι τῶν σπαθαρίων τῷ χαταλόγῳ ὑπὸ τοῦ βασιλέως τιμηθεὶς, διῆγε τὸν λοιπὸν (χρόνον) προσμένων τὰ τῆς ὀπτασίας εἰς πέ. ρας ἔληλαχέναι, ὅ καὶ γέγονε
CAPUT Il.
Theophanis monachatus el pro imaginum cultu certamina.
XI. Neque enim multum effluxit temporis, quin
finem uteraue vivendi faciens, plenam ipsis relin-
queret libertatem, suis pro arbitrio rebus utendi ; quas continuo inter pauperes diviserunt, famulis etiam domesticis libertate donatis : ipsi vero pan- noso induti habitu sibi invicem valedixere ; beato
viro mulierem piam eonfirmante monitis salutari-
bus, ui divina observaret mandata, spiritualem erga proximum exerceret charitatem, orationi sin- cere atque imperturbate vacarel pro viribus,
vitam irreprehensibilem, summamque teneret hu-
militatem, eique in recessu dicente: « Salvans salva animam tuam. » Ita illi convictu sunt ab
invicem separati : qualem autem vitam duxerit pientissima illa mulier norunt omnes, quotquot
(?) Ita dicti a spathis, id est latioribus gladiis, quos gestabant, imperatori ad custodiam corporis eircumposili nobiles : quorum prefecti protospa- tharii nominantur et plures fuisse colligit Goar ex Eustratio in Jure Graecorum quator simul no- minante : ex quo tamen non puto recte deduci omnes spatharios protospatharii titulo honestiori consuevisse appellari : quidni enim sphatarii ma-
D
ΙΑ΄. Mer' οὐ πολὺ yàp ἡμερῶν διάστημα, τῶει τοῦ βίον χρησαμένων ἀμφοτέρων, ἤδη λοιπὸν ἀδεῶς τὰ ὑπάρχοντα αὐτοῖς τοῖς πενομένοις διανενεμηχό- τες, ἐλευθερίᾳ δὲ τοὺς οἰκέτας ἀποπεμψάμενοι, ἐν- δύονται λοιπὸν ῥαχώδη ἄμφια, καὶ συνταξάμενοι ἀλλήλοις, νονθεσίαις τε τοῦ μαχαρίον χαταστηρέ- ξαντος τὴν εὐσεδῇ γυναῖχα, τηρεῖν τὰς θείας ἐντολὰς καὶ ἀγάπην πνευματικὴν ἐν τοῖς πλησίον γεχτῆσθαι͵ προσευχήν τε εἰλιχρινῇ καὶ ἀρέμθαστον, xal βίον ἀχαταίσχυντον, x«i ἄχραν ταπείνωσιν, ἀπᾶλυσεν αὐτὴν ἔν εἰρήνῃ εἰπών * « Σώζουσα σῶζε τὴν ἑαυτῆς ψυχήν. » ᾿Αλλοτριοῦνται τοίνυν τῆς πρὸς ἀλλήλους ἀναστροφῆς. Ὁποῖον δὲ βίον ἐξόσχησεν ἡ εὐσεδὴς αὕτη γυνὴ, ἴσασι πάντες οἱ τὴν Βιθυνῶν οἰχοῦντες χώραν, ὅπως ἐχουσίως ἐπράθη, χαὶ δουλιχὴν μετῆλθε
jori numero fuerint ; quibus in centurias distribu-
tis sui sub uno eapite centuriones essent, etiam
ipsi vel spatharii vel protospatharii nominati ? quidni plures nonad ministerium, sed ad dignita- tem fuerint protospatharii dicti : cum his sepe pro- vincias commissas legamus ? ut Sergium illum Si- cilie ducem sub Leone [saurico apud Theophanem.
44 VITA 5: THEOPHANIS. ' 22
τάξιν. γνωρισθεῖσα δὲ παρά τινων ἀπέδρα. Τὰ di ἐν Πριγχίπῳ καὶ Καλωνύμῳ σύτῆς ἀγωνίσματα, τί, ἂν χαὶ δυνηθείη γραφῇ παραδοῦναι, ἥτις καὶ χάρι. τός τε χαὶ δυνάμεων θείων ἠξιώθη - μέρος δὲ τῶν αὐτῆς χατορθωμάτων ἐν τῇ παρὰ Μεθοδίου τοῦ ἀγιωτάτου πατριάρχου συντεθείσῃ περὶ αὐτῆς τε χαὶ τοῦ μαχαρίου συγγραφῇ πρὸς ὠφέλειαν τῶν ἐντυγ- χανόντων ἱστόρηται.
IB'. Ὁ δὲ ἀληθως μαχαριτὴης Θεοφάνης ἐμὰς ἐν πλοίῳ, χαταλαμθάνει τοῖς Σιγριανῆς παραλίοις, xai δὴ ἐξελθὼν ἀπὸ τοῦ πλοίου, βάδην καταλαμβάνει τὸν λοχμώδη χρημνὸν ἐχεῖνον * ἐν ᾧ ἐπὶ πλείστοις τὸ σῶμα χαταδαμάσας χοόνοις, xal τὸ μοναχιχὸν περιθαλλόμενος δυμα x«i σχῆμα παρὰ Χριστοφό- pov τοῦ διαφανοῦς ἀστέρος, ἤδη λοιπὸν χαταφανὴς ἐγεγόνει * οὐ γὰρ ἠδύνατο πόλις χρυθῆναι ἐπάνω ὄρονς χειμένη. Ἡμέραν δὲ ἐξ ἡμέρας συῤῥεόντων ἐπ᾿ αὐτῷ τῶν τῆς ἀγγελιχῆς ἐφιεμένων πολιτείας, ἀπετέλεσε τὴν ἔρημον ἐχείνην μοναστήριον, ὅπερ ἕως τοῦ αἰῶνος ἐπανθοῦν ταῖς θείαις ἀρεταῖς καὶ δείκνυται xai δειχθήσεται. "Ev αὐτῷ τοίνυν τοὺς πνευματιχοὺς διανύσας ἄθλους, μύστης τῆς Τρίάδος γνήσιος ἀνεφάνη, xal ὀπτασιῶν μεγίστων θεωρητὴς γέγονεν. "Hv δὲ αὐτῷ τὸ διαρχοῦν εἰς κοίτην ψιάθιον εὐτελὲς, xal τριχίνιον ἐπιχάλυμμα, xci πρὸς χεφα- Adv αὐτοῦ λίθος. Οὐχ ἐχαυχήσατο νῆτὸς (α) ἁπαλό- τητος εἰς περιδολὴν αὐτοῦ, οὐ χναφεὺς ἐπὶ ἐσθῆτι αὐτοῦ μεμόχθηχεν, οὐχ ἵππος ἣ ἡμίονος πρὸς ὑπ- Ὡρεσίαν αὐτῷ χεχρημάτιχεν, οὐ μαγείρων μαγγα- γεῖαι τὰ ἐπιτήδεια αὐτῶ χορηγοῦσαι, οὐχ εὐώδης οἶνος ἔλίπανεν αὐτοῦ φάρνγγα “ ἀλλ᾽ ἦν αὐτῷ βρῶ- σις χαὶ πόσις ἄρτος τραχύτατος χαὶ ὕδωρ βραχύ.
IT". Τοῦ δὲ βασιλέως rÓst τοῦ βίον χρησαμένου, Εἰρήνης δὲ σὺν vià Κωνσταντίνῳ εὐσεθῶς τὴν βα- σιλείαν ἡνιοχούσης, προδάλλεται εἰς ἀρχιερέα Κων- σταντινουπόλευς, παρά τε τῆς βασιλίσσης χαὶ πάσης τῆ: συγχλήτον xai τῶν λογάδων τῆς ὀρθοδόξου δογμάτων ἀχριδείας, μετὰ θάνατον ἸΙαύλου τοῦ ἀπὸ πατριαρχῶν μοναχοῦ Ταρώριος ὁ ἀγιώτατος φωστὴρ τῆς ὀρθοδοξίας, σύνοδὸς τε οἰκουμενικὴ σννηθροίξετο,
1 Matth. v. 74.
8) Asie minoris regio est provinciis Phrygie Ponti etGalatice cincta, quam Saugarius multiplici flexu interluit, donec per Pontum tandem inEuxi- num revolvatur. (9) Gregorium habent alia Acta. (40) Hic Cyprius genere, gradu lector, doctrina et virtute prestans, ultimo Leonis Chazares anno, Christi 780, « quamvis ob heresim, que tunc ob- tinebat, multum reluctaretur, patriarcha fuit per vim institutus. » Vim autem in eo polissimum us eoguoscitur, quod « inter. Ordinationis solemnia imagines se nunquam adoraturum sub-
(a) Ignota nobis vox, nisi quatenus est postremus multus. Si ex sensu et eo quod sequitur facere conjecturam liceret, suspicaremur ῥῆγος vel p- γεὸς scribendum, ut sit tinctus pannus v6l tinctor :
. nisi forte siout ἃ ῥέω, ῥήτωρ, ῥητὸς, sic ἃ vé,
Α Bithynie (8) regionem incolunt : quomodo scilicet
voluntarie divendita ad servilem se gradum dinmi- sit: agnita vero ab aliquibus inde aufugit. Quis porro complecti scripto posset omnia ejus sive in Principe, sive in Calonymo certamina, ubi patran- dorum quoque miraculorum in ea eluxit gratia ? maxime cum preeclare ab ea factorum pars ad le- gentium utilitatem vulgata noscatur a sanetissimo patriarcha Methodio in ea scriptione, quam de ipsa beatoque ipsius viro composuit.
XII. Quid autem beate memorie Theophanes ὃ conscensa navi Sigriane expetiit littora, atque exscensione ibidem facta celeriter properavit ad precipitium illud silvosum, in quo corpus suum multis domansannis, monasticoqueindutushabitu,
B ἃ Christophoro (9), splendidissimo illius evi et
regionis astro, et ipse quoque celebris exinde effe- ctus est : neque enim abscondi poterat civitas supra montem posita ". Cum vero de die in diem con- fluerent ad eum, qui angelicam vivendi formam sub ejus institutione amplexabantur, solitudinem illam convertit in monasterium, quod usque nunc et deinceps divinis efflorescens virtutibus mon- stratur monstrabiturque. In hoc spiritualiter de- certans, germanus sanctissime Trinitatis mystes, maximarumque visionumcontemplator effectus est. Sufficiebant autem ei vilis in lectum storea, cilicium in operimentum et lapis pro pulvinari. Nulla fuit in amictu ejus ostentatio, nulla mollities, nec fuit in eo fullonibus laborandum ; non equum, non mulum unquam ad suum posseditusum: coquorum artificia in congrui sibi victus apparatu nescivit, nec odorato vino palatum irrigavit suum ; sed ci- bus ac potus eidurissimus panis et aqua permodica fuit.
XIII. Interea contigit ut imperatore vita functo, atque Irene cum filio Constantino regni guberna- cula pie moderantibus, post mortem Pauli ejus (10) qui monachus fuerat ex patriarcha effectus, ab imperatrice, senatu toto, eorumque qui rectam in opinionibus doctrinam tenebant delecto coetu, pa- triarceha Constantinopoleos crearetur Tarasius, ver& fidei sanctissimum lumen, synodusque ccu-
scripserit; » permansit aatem in.ea dissimulatione, sanctis alioquiet religiosissimis moribus exemplum Ecclesise optimum preeferens, ad annum usque 874 : quo conscientie stimulos mutum pastorem redar- guentes diutius non sustinens, atque ex dolore in morbum incidens, throno nuntium remisit ac in Flori monasterium se conferens imperatrice pro- positi ejus inscia, monasticum habitum induit : ao paulo post serio monitis, qui ad ipsum fuerant submissi ab imperatrice, de synodo coavocanda et corrigendo errore in pace obdormivit, magno om- nium luctu. »
vérop, νετὸς, textor, textus formaverint aliqui : ut sensussitin ejus delicato vestitu non gloriatum esse finctorem textoremve,utinec in eodem laborandum tulloni fuit.
43 MENSIS MARTIUS. 24
menica convocaretur, a qua confirmate sunt em A ἐπιχυροῦσα μὲν τὰς πρὸ αὐτῆς ἐξ ἁγίας συνόδους»
que ipsam precesserant, sancte sex synodi ; ana- themati subjecti Constantinus (14)et Nicetas (42) heresiarche οἱ fraudulenti patriarche ; Germa- nus (13] sanctissimus patriarcha inscriptus dipty- chis ;stultusque Iconomachorum error submotus e medio, et tanquam aranei tela est dissolutus. Con- venerant autem ex omniundique regione Patres (14) atque magistri, et apostolicarum sedium vicarii, ac monachorum primores ; Plato (15), inquam, illu- strissimum illud sidus ex iis, qui sunt Sacudeonis, Nicetas (16) atque Nicephorus cunctis memorandi Patres ex monasterio Medicii, prefatusque Christo- phorus (17) ex Parvo agro. Tunc spiritualis hujus congregationis evocatione beatus quoque Theo- phanesadsynodum venit,velutlucidissimum sidus; vi quidem coactus ille ,venit tamen : quamvis quie- tem sectaretur semper summeque diligeret, strepi- tum multitudinis exosus.
XIV. Et illi quidem omnes adveniebant cum ma- gno equorum, mulorum, pedissequorum ac vere-
(11) Fuerat hic Silei episcopus atque ab impio Copronymo, post pseudosynodum pro abrogando imaginum cultu in Hieria celebratam ann. 753, 8 Augusti, inambonem templi Blachernensis dedu- ctus,ipso imperatore faustam precationem praeeunte his verbis : « Constantino ccumenico patriarche multi anni. » Anno deinde 764 ab eodem inductus, ut publice imaginum cultum abjuraret, multaque suo gradu indigna committeret, paulo post in ejus, ἃ quo promotus fuerat, odium incidit, ac throno dejectusin Principis insulam estrelegatus : annique sequentis Octobri mense revectus in urbem, dam- natus a successore atque ad ludibrium cireumdu- ctus, tandem capite plexus est : quam tragoediam vide apud Theophanem accurate descriptam.
(12) Hic ἃ Slavis oriundus 16 Novembris anni prefati 764, eunuchus cum esset, preter fas cano- num imperatoris suffragio coronatus, impietatem suam imaginibus eradendis probavit, mortuus 6 Febr. an. 780.
a3)Festum ejus agitur 12 Maii: de cujus prte- clara confessione in tuendo adversus Leonem Isauricum imaginum cultu acturi sumus ad eum diem. Ceterum de hac illius in diptycha relatione nulla fit in Actis concilii, prout hoc tempore exstant, mentio: sunl autem diptycha Grecis, quee Latini Tabulas ecclesiasticas nominant. Heec dupli- cis fuisse generis observat Joan. Meursius in Glos- sario, alia vivorum (quales apud nos baptismales libri) in que nomina baptizatorum atque susci- ientium seu patrinorum referebantur, ut patet ex achymeri in Paraphrasi Dionysii: alia mortuo- rum,non quorumcunqnue, sed patriarcharum dun- taxat; neceorum quidem omnium, sed quos fidei integritas ac singularis virtus dignos probaverat publico illo inter sanctos cultu, quem Latini cano- nizationem vocant : hiuc gravis illa et diuturna de Joanne Chrysostomo in Dipteha referendo diffi- cultas, de quain Prolog. ad Vitam S. Attici 8 Jan. $6 et 7, unde hec ex Theodoreto hic repeto : « Episcopi Occidentis non prius cum episcopis AEgyptii et Orientis et Bospori et Thracie commu- nieare voluerunt, quam nomen illius sanctissimi viri in tabulas, quibus nomina episcoporum mor- tuorum continebantur, retulissent. »Donec tandem inquit Socrates « Atticus episcopus priecepit, ut de
i) Elegans unius littere immutatio, qua impii non Patriarcha, sed. Patriarcha dicuntur, ut
ἀναθεματίξουσα δὲ Νικήταν xai Κωνσταντῖνον τοὺς αἰρεσίάρχας “αὶ δολιόφρονας φατριάρχας (b), Γερ- μανόν τε τὸν ἁγιώτατον πατριάρχην τοῖς διπτύχοις ἐγγράφουσα, χαὶ τὴν τῶν εἰκονομάχων σοδοῦσα μα- ταίαν πλάνην xal ὡς ἱστὸν ἀράχνης διαλύονσα. Συν- ἡγοντο γοῦν οἱ πανταχοῦ γῆς Πατέρες x«i διδάσκα- λοι, xxl oi ἀποστολικῶν θρόνων τόποτηρηταὶ, xai οἱ τῶν μοναστῶν λογάδες * gapi δὴ, Πλάτων ὁ ἀει- λαμπέστατος φωστὴρ ἀπὸ τῶν τοῦ Σαχουδίονος, Νιχήτας xat Νιχηφόρος οἱ ἀείμνηστοι Πατέρες ἐκ τῆς μονῆς τοῦ Μωηδιχίου, καὶ ὁ προλεχθεὶς Χριστο- φόρος ἐκ τοῦ Μιχροῦ ἀγροῦ. Τότε δὴ, τότε, ὥσπερ διαφανὴς ἀστὴρ, προσχλήσει τῆς πνευματιχῆς ταύ- τὴς πανηγύρεως, παραγίνεται xai ὁ μαχάριος Θεο- φάνης πρὸς τὴν σύνοδον, βίᾳ μὲν, ὅμως δ᾽ ἀπέησι * xai γὰρ εὖ ἀεὶ ἐπιποθῶν x«i διώχων τὴν ἡσυχέαν, καὶ πρὸς τὰς ὀχλήσεις ἀπεχθῶς ἔχων.
IA. Πάντες μὲν οὖν ἤγοντο, ἵπποις, ἡμιόνοις, ἀνδραπόδοις, x«l βερέδοις ὑπηρετούμενοι " ὁ δὲ Πα-
Joanne, sicut de aliis episcopis solet, in precibus mentio fleret. »
(14) Fuitea synodusepiscoporum cccr: hegume- norum aliorumque eclero aut monachatuillustrium personarum ratio inita non est : solum ad finem actionis & postquam episcopi circiter cc.x sub- scripsissent, subscripsissequoque reperiuntur mo- nasteriorum presides supra cxxx, quos longe ma- jori numero fuisse necesse est.
(45) Greci memoriam hujus 4 Aprilis recolunt: Surius encomium a S. Theodoro Studita conscri- ptum retulit ad 5 Decembris. Actioni iv subscri- psisse reperiturin h&c verba : « Plato praeses et archimandrita Saczudeorum similiter, » ut habet lextus Grecus, pro quo iu Latinis editionibus conciliorum, etiam Regia Parisiensi, legitur sacri ete. Fueritne Sacudio, ut hicscribitur, sive Sacu- deo, ut in concilii versione Latina (nam in Graeco Σαχχουδεῶν est, Saccudeorum), monasterii cui S. Plato preerat fundator, aut alia ex causa hoc nomen tractum sit, non habeo definire.
(46) Quinque omnino Nicetas reperio predicte actioni in. ordine hegumenorum subscripsisse,
uorum primus τοῦ &yíou ᾿Αλεξάνδρου, S. Alexan-
ri;n τῶν Γουδιλᾶ, Gudilaitarum ; m τῶν ἀγ- ᾿Ἡλία, S. Elie ; tv τῶν ᾽Οχτάων, Octaorum ; v τῆς ἁγίας Θεοτόχου τῆς μονῆς τοῦ χάστρον τῆς Τίου, S. Dei Genitricis monasterii Castri Tii : ex quibus ne unus quidem reperiturin editionibusLa- tinis ; omnes tamen existimo ab hoc diversos ; quippe qui conjungitur cum Nicephoro velut ejus-
em monasterii quod S. Medicii vocant editiones Latine, ubi Nicephori hujus sobscriptionem ha- bent ; in Greco autem textu legitur τοῦ ἀγίον Σεργίου τοῦ Μιδικιῶνος, S. Sergii Midicionis: de quo quid ulterius dicam non magissuppetit, quam deSaccu- deone. Addiista videnturad distinctionem aliorum monasteriorum ab eodem sancto nominatorum: sic enim Joannes presbyter τοῦ &yíou Σεργίου τῶν Γερμίων S. Sergii Germinorum eidem actioni sub- scribit, sed cognomentorum ejusmodi ratio hacte- nus invenienda restat.
(41) Unicum inter omnes hegumenos Christo- phorum reperi, eumque rà» χανδήλων canbelarum, ut Latina vertunt, quem non est verosimile cum hoe esse eumdem.
qui populo essent ruine occasio, siquidem φά ruinam significat. 1 prie
VITA S. THEOPHANIS.
τὴρ, οἷα πατὴρ, σὺν τῶ τριχίνῳ ἀμφίῳ x«i τῇ Α dorum multitudine (18); Pater autem sanctus, ut
ποιμαντιχῇ βαχτηρίᾳ. Καθεσθείσης δὲ τῆς τιμίας συνόδου, χαίτοιγε ἐν εὐτελεῖ προσχήματι τοῦ μα- χαρίον θεωρουμένον, εὐσεθείᾳ δὲ ὑπὲρ᾽ πάντας ἀπο- στίλδοντος, οὐ παρελογίσαντο, ἄλλ᾽ ἐπέτρεψαν πρὸς τὴν τοῦ δόγματος δημηγορίαν' ἤδϑεισαν γὰρ ἀκριβῶς τὸν ἄξιον τοῦ Πνεύματος ἐργάτην. Ὁ δὲ δι᾿ ὀλίγων τὰ πολλὰ ῥητορεύσας, καὶ διὰ φυσιχῶν xal γραφικῶν xol δογματιχῶν ἀποδείξεων τοὺς ἀλαξόνας χαὶ δυσφή- μους Εἰχονομάχους ἐλέγξας τε x«i ἐπιστομίσας, ἀπέδωχε τὸν χόσμον τῇ Ἐχχλησίᾳ. Ὧ τοῦ θαύμα- τος | τί τούτου μεγαλοπρεπέστερον ; Ὅμως τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον ἔνθα βούλεται πνεῖ, χαὶ ὅσα βού- λεται. Τούτων οὕτω τελεσθέντων, χαὶ τῶν Πατέρων ἐν τοῖς ἐχάσνου τόποις παλινοστησάννων, χαταλαμ- Odvst πάλιν ὁ μακάριος τὸ παρ᾽ αὐτοῦ νεωργηθέν οὐρανομίμητον μοναστήριον. Ὥσπερ γὰρ ἐν οὐρανῷ ἥλιος σὺν ἄστροις δαδουχεῖ, τὴν σύμπασαν κατα- γλαΐζων τῷ φωτὶ τῆς ἔλλάμψσπεως ᾿ τὸν αὐτὸν δὴ τρόπον ἐξ αὐτῆς ὁ μαχάριος, σὺν τοῖς xat! ἐχλογὴν τοῦ Πνεύματος αὐτῷ μονασταῖς xai συνασχῃταῖς, τὴν οἰχουμένην χαταυγάξων, ταῖς μαρμαρνγαῖς τῆς ἰσαγγέλον πολιτείας ἐφαίδρυνεν.
IE. Διέλαμπε τοίνυν ἡ τῆς ὀρθοδοξίας ἀχτίς ἐν τοῖς πέρασι. Χρόνων δὲ ἱκανῶν διιππασάντων, ἀνά- φύεται χατὰ συγχώρησιν Θεοῦ ὁ ὁμώνυμος τοῦ mwpo- Tépou Λέων, ὅστις παρευθὺς τῆς ἀναγορεύσεως αὐ- τοῦ τὰς τιμίας χαθελὼν εἰχόνας, ἡμαύρωσε τὸ τῆς Ἐχχλησίας χοῦλος, ἐλυμήνατο ὥς tig μονιὸς ἄγριος τὴν τῶν ὀρθοδόξων ὁμήγυριν, xci ἦν οἱχεῖον αὐτοῖς τὸ λέγειν. « Ὁ Θεὸς, ἤλθοσαν ἔθνη εἰς τὴν χληρο- νομίαν gov, » χαὶ τὰ ἑξῆς" τοὺς γὰρ τῆς ὀρθοδόξου πίστεως προμάχους τε x«i ὑπερμάχους Πατέρας πολλαῖς αἰχίαις χαὶ θλίψεσι χαθνυποθαλὼν, χαχιγχά- xo; ἀπώλεσεν ἐν οἷς xal Θεόδωρον τὸν ὁσιώτατον ἡγούμενον τῶν Στουδίου, ἐλέγξαντα τὴν τούτου μα- ταιογνωμίαν, χρονιχῶς αἰχισάμενος ἐξορίᾳ παρέ- πεμψε. — Aola δὲ γνώμῃ χρησάμενος, γράμμασι θωπευτιχοῖς πρὸς τὸν μαχάριον Θεοφάνην, fret συμφωνήσοντα τῇ τούτου χαχονοίᾳ πρὸς αὐτὸν ἥχειν. Ὁ δὲ μαχάριος ἀντιγράφοις ἠμείψατο τοῖσδε "
Ig". ᾿Ἐπίγνωθι, βασιλεῦ, τόν σοι τὸν βασιλείαν χαρισάμενον, dv οὔ βασιλεῖς βασιδλεύουσι χαὶ τύ- p«vvot χρατοῦσι γῆς, ὡς Θεὸς ὧν ἀπερίγραπτος, περίγραπτος τῇ x«Ü' ἡμᾶς προσλήψει γενόμενος» ὅμοιος ἡμῖν xarà πάντα πλὴν ἁμαρτίας χεχρημάτι- xtv ὅπως δὲ νεχροὺς ἀνέστησε, xxl τυφλοὺς ὠμμά- τωσὲ, x«l λεπροὺς ἐχαθάρισε, xol τὰ Ga χαθεξῆς τῶν θαυμάτων αὐτοῦ * ὅπως τε "Iovdaixg παρα- φροσύνῃ πάθος ὑπέμεινεν ἐχὼν, χαὶ τριήμερος ἀνα- στὰς, εἰς οὐρανοὺς ἀνελήλνθε, τῆς πρὸς τὸν Πατέρα
* Psal. Lxxvir, 1.
(18) Hos esse equos cursui velociori destinatos et assuetos, qualibus publici cursores utuntur, hinc veredarii nominati, qui tamen a vehendisrhedis no- men acceperint, teste Festo, obiter insinuatum est in 46 Januarii δὰ num. 13 Aotornm priorum
A
B
vere Pater, cilicino pallio suo ac baculo pastorali. Ceterum cum veneranda synodus consedisset, non despexere Patres humili quamvis habitu conspe- ctum Patrem, cum pre omnibus pietate coruscas- set; sed ad edicendam publice sententiam invita- runt. Noverant enim, et optime noverant, quam dignus Spiritus sancti operarius esset. llle vero paucis multa complexus, rationibus ex natura, Scriptura ac disciplina petitis redarguitet obmu- tescere fecit arrogantes exsecrabilesque Iconoma- chos, Ecclesieque pristinum restituit decus. O miraculum! quid eo dici magniticentius potest ? nempe spirat ubi, et quantum vult Spiritus sanctus. Quibusita gestis, Patribus que ad suarevertentibus, rursus se beatus recepit in monasterium recens ἃ se fundatum, ipsique simillimum ccelo. Ut enim in coelo sol cum astris lucet, orbem illuminans uni- versum illustrationis 5188 splendore : eodem modo in terra beatus, cum suis in spiritu delectis mona- chis, et in sanctoagone sodalibus, toti resplendens orbi, eum angelic& sus» conversationis fulgoribus illustrabat. |
XV. Diffundebantur igitur quaquaversum ortho- doxie radii: post annorum vero aliquantorum decursum divina permissione surrexit priori cogno- minig Leo, qui statim ut declaratus est imperator, gacras imagines subverti precipiens, Ecclesie pul- chritudinem exstinxit, et tanquam ferus aper afflixit coetum orthodoxorum, quibus vere tunc dicere licebat: « Deus, venerunt gentes in hare- ditatem tuam 5, » et ea que sequuntur. Orthodoxe enim fidei defensores propugnatoresque Patres mala morte sustulit, multis eos verberibus pressu- risque subjiciens, in quibuset Theodorum sanotis- simum Stodii archimandritam, quod stultum ejus edictum damnaret, post diuturnam vexationemin exsilium expulit: fraudulento vero animo ad B. Theo- phanem blandas destinavit litteras, quibus eum rogabat, ut pessimee suc subscribens sententiee, ad 86 accedere ne gravaretur. Ad quas ille in hanc formam rescripsit: -
XVl. Noveris, imperator, eum qui tibi imperium largitus est, per quem reges regnant, et tyranni dominantur in terris; noveris, inquam, quomodo Deus incircumscriptus cum sit, tamen circumsoribi dignatus sit, nostram assumendo naturam, similis nobis factus per omnia, nisi quod peccatum non habuerit. Secundum quam naturam suscitavit mor- tuos, illuminavit cecos, mundavitleprosos, ceetera- que ex ordine operatus est miracula sua : secu&dum quam eamdem sponte mortem subiit, Judeorum
S. Marcelli Pape. Festi sententiam multis doete confirmat in suo Etymologico Vossius, certis aucto- ribusantiquisdemonstrans, antiquis cursoribus cur- sum publicum vehicularem fuisse. .^
41
MENSIS MARTIUS.
98
illatam vesania, tertiaque resurgens die in cclos Α συνεδρίας μηϑέποτε χωρισθείς. Τῆς εὐαγγελιχῆς
gloriose ascendit, a paterne dextere nunquam sejungendus consessu. Hane naturam quia Evan- geliorum nos codex docet, ipsum reverenter am- plectimur, credimusque Christo nos erhibere honorem. Quod si illum amplexi non accusamur : quomodo jure merito accusabimur, si voluerimus suscipere et venerari ejusdem sententiee historiam imaginibus adumbratam, per quas ii quoque, qui ad nos ex barbaris fide Christi imbuendi aecedunt, totam rei geste veritatem facillime edocentur ? Quam multi litterarum rudes dum divina miracula ipsis, ut sic dicam, conspiciunt oculis, eum qui pro nobis passus est glorificant Christum, quorum tu saluti invidisti? Quod unquam concilium pro- nuntiavit infandum id esse sacrilegium ? Numquid non ipse Christus proprii vultus imaginem nullo formatam manuum adminiculo Ancaro (19) trans- misit ? nunquid non Deiparse Virginis expressam coloribus similitudinem apostolus Lucas nobis tra- didit (20)? Quid vero et tradite a Patribus doctrine oppones? Etenim Basilius (21) iIleineffabilium scru- tator mysteriorum, Imagini, inquit, delatus honor ad protolypon transit. Similiter aureo suo ore Joannes : Ego fusam quoque e cera imaginem di- lexi. Necnon Cyrillus (22) Spiritus sanoti cithara : Sepius vidi, ait, expressam imaginem passionis, nec absque lacrymis visam transivi, et reliqua.
βίδλου ἡμᾶς ἐχδιδϑασχούσης, ταύτην περιπτυσσόμεθα, dv αὐτηῆς τῷ Χριστῷ τὴν τιμὴν ἀπονέμοντες, xd εἰ ταύτην περιπτυσσόμενοι οὐχ ἐγχαλούμεθα, ποέα ἔγχλησις ἡαῖν τῆς αὐτῆς ἐξηγήσεως τὴν εἰχονιχὴν ἀνατύπωσιν μὴ τιμᾷν xal ἀσπάξεσθαι, δι᾿ ἧς οἱ ix B«p6dpev χατηχούμενοι ῥᾳδίως παιδεύονται τὴν ἀλήθειαν ; Πόσοι τῶν μὴ εἰδότων γράμματα ὡς ὀφθαλμοῖς τὰ θαύματα βλέποντες, τὸν dv ἡμᾶς πα- θόντα δοξάζουσιν, ὧν τὴν σωτηρίαν ἐφθόνησας ; Ποία τῶν συνόδων τοῦτο τὸ δύσφημον ἀνεφώνησεν ἀσέ- 6nua ; Οὐχ αὐτὸς ὁ Χριστὸς τὴν οἰχείαν ἀχειρο- ποιήτως εἰχόνα ᾿Αγχάρῳ πέπομφεν ; Οὐ τῆς Θεο- τόχου μορφῆς τὴν ἐχτύπωσιν ὁ ἀπόστολος ἡμῖν Λουχᾶς ἱστορήσας παραδέδωχε ; Τί δαὶ φήσοις ἐν ταῖς πατροπαραδότοις διδασχαλίαις ; Χαὶ γὰρ, φησὶ Βασίλειος ὁ τῶν ἀῤῥήτων μύστης, à τῆς εἰχόνος τιμὴ ἐπὶ τὸ πρωτότυπον διαδαίνει. Φησὶ δὲ x«i τὸ Χρυ- σοῦν στόμα Ἰωάννης * ᾿Εγὼ x«i τὴν χηρόχντον γραφὴν ἠγάπησα. Οὐ μὴν ἀλλὰ χαὶ ἡἣ λύρα τοῦ Πνεύματος Κύρῶλος οὕτω φησίν Πολλάχις tio ἐπὶ γραφῆς εἰχόνα τοῦ πάθους, xxi οὐχ ἀδαχρυτὶ τὴν θέαν παρῆλθον, x«i τὰ ἑξῆς. Εἰ οὖν αἱ προλα- δοῦσαι ἔξ ἅγιαι σύνοδοι προσχυνεῖσθαι τὰς ἁγίας εἰχόνας σχετιχῶς (C) οὐχ ἀπεχήρνξαν, σὺ σοφώτερος τούτων γίνῃ ; "Idtóv aot, βασιλεῦ, τὸ πρὸς ὑπεναν- τίους πολεμεῖν * τὸ δὲ τῆς ᾿Εχχλησίας δόγμα τοῖς Πατράσι μελλήσει.
Si ergo priora sex concilia sacras imagines relative ad sua prototypa adorari minime improbarint, tu illis sapientiorem te reputas? Tuum est, imperator, bellare adversus hostes : doctrina Ecclesie Patribus
cure erit. XVII. Hec missis ab imperatore (23) litteris cum reposuisset beatus, tantam viri constantiam non
(19) Augarum vel Abgarum Edessenee civitatis principem passim scriptum reperias, aptid Latinos etiam AbagarumetAgabarum. Hujusimaginis festum Greci celebrant 16 Augusti et historiam in Meneis referunt, quo die Edessa in Constantinopolim est translata: unde acceptam Genuénses nunc in suburbano S. Bartholomei de Armenis templo, PP. Bernabitarum cure, amotis Basilianis mona- chis, ante annos non multos commisso, religiose venerantur. Miraculum ejus ab igne servate sub Cosroe ex Ecclesiastica Historia Évagrii in Niceno concilio rt, actione 5 preelectam invenimus, et alibi
assim illius mentionem. Vide Gretserum nostrum in insigni! iractatu, quem de imaginibus non manufactis edidit, qui pro majori parte de hac una totus est, et nunc regia magificentia Parisiis recusus reperituP post Georgium Codinum curo-
palatem, De officiis Ecclesie et aul C. P. ejusdem Creiseri commentariis et Notis Goaris illustra- um. ᾿
(20) Hanc ab Eudocia Augusta imperatrici Pul- cherie Hierosolymis missam, eique templum r&v ὁδηγῶν, idest, Vt» ducum, &b hac Constantinopoli tedificatam refert Nicephorus ; de ea accipienda videntur illa S- Germani patriarcha» verba in Vita S. Stephani Junioris relata: » Ab evangelista Luca imaginem Virginis Dei Genitricis pictam novimus, que ab Hierosolymis missa est. » Vide eumdem
reiserum prenominati tractatus, cap. 18, de hac
c) lta S. Gregorius Papa II Ep. 1 ad Leonem Isauricum opponit inter se λατρευτικῶς et. σχετι- χῶς : ul explicetur differentia ejus cultus, quem
IZ. Ἰούτων ἀντιγράφως τῷ βασιλεῖ παρὰ τοῦ μακαρίου σταλέντων, μὴ ἐνεγχὼν ὁ τύραννος τὴν
C agentem, et Cuspiniani nugas sequenti capite refellentem.
(21) Utrumque hunc Basilii et Chrysostomilocum eliam Gregorius Papa allegat in Epistola ad S. Ger- manum patriarcham CP., lecta in concilio Ni- c&&no 11, actione &, qua etiam actione hoc Chry- sostomi effatum profectur a Theodosio preside S. Andres ad Nesium, ut desumptum ex oratione, cui argumentum, « Quod veteris et novi Testa- menti unus sit legislator. »
(22) Imo Gregorius Nyssenus : hujus enim esse locum illum, de Abrahamo patriarcha sermonem facientis, Adrianus Papa profitetur insua ad Con- stantinum et Irenem Augustos Epistola, actione τ᾿
redicti concilii recitata. Sed hic memorie lapsus ignoscendus est elogii hujus auctori pre aliis, qui- bus ultimum pulcherrimumque confessionis hujus actum videtur confudisse : nam prime Vite au- etori etate suppari potiusstandum est, necomnino credendum aut prius vexatos monachos, eversum- que monasterium esse quam suam Theophanes constantiam Byzantii probasset; sed potius ei affligendo hsc deinde acta: aut tertio a Theodori ejectione die ipsum quoque expulsum in Samo- thraciam fuisse Theophanem.
(23) Mirum est in Vita S. Thedori Studite ul- time hujus ad imperatorem adductionis nullam omnino mentionem fleri, in qua illud duntaxat, post narratos ejusin confirmandis fratribus verbo
imaginibus deferunt Christiani, ab eo quo idola adorabant gentiles, ipsismet divinum aliquid inesse erroneo opinati.
29 VITA S. THEOPHANIS. 30
τοσαύτην τοῦ ἀνδρὸς ἔνστασιν, ἀποστείλας τινὰ rà» À perferens tyrannus, quemdam in dignitate con-
ἐν τέλει, τὴν μὲν μονὴν ἕως ἐδάφους πυρίκαυστον πεποίηκε, τοὺς δὲ μοναχοὺς αἰκισάμενος διεσχόρ- πισε, τὸν δὲ μαχάριον δέσμιον συλλαβόμενος ἦγεν εἰς τὸ Βυζάντιον. Καὶ χελεύσαντος τοῦ τυράννου χαθ- διρχθῆναι αὐτὸν ἐν σχοτεινῇ φυλακῇ, ἐπὶ πλείστας ἡμέρας διέτριδεν ἐν ὑπονοία τοιᾷδε, ὡς ἄν τὸ εὔτονον αὐτοῦ χαυνωθὲν, εὐάλωτον ἔσται πρὸς σνγ- χατάθεσιν. Τῇ οὖν προτεραίᾳ ἀγαγὼν ὁ βασιλεὺς τὸν εἰρημένον Θεόδωρον τῶν Στουδίου ὅσιον ἡγούμενον, χαὶ ἐπὶ πλείστας ὥρας δείμασί τε χαὶ χολάσεων ὑποθέσεισι κχατἀπτήξειν οἰόμενος, τοὐναντίον ϑὲ ἐλεγχθεὶς παρὰ τοῦ ὁσίον, ὡς μηδὲ τῆς αὐτοῦ χαρ- δίας ἐπισχοπῆς Θεοῦ αἰσθόμενος͵ αἰσχυνθεὶς ὁ τύ- βᾶννος τὴν xaz' αὐτοῦ τῆς ἐξορίας ψῆφον ἀπεφή- νατο.
IH. Tj δὲ ἐπαύριον προσέταξεν ὁ βασιλεὺς ἀχθῆ- ναι αὐτῷ x«i τὸν μαχάριον Θεοφάνην. Κλυθεὶς δὲ παρὰ τῶν συμμυστῶν τοιῶσδε φησάντων, ὡς Οὐ δεῖ τὸ σὸν χράτος ὑπὸ τινος τῶν ἀμνημονεύτων ἀντιλέ- γεσθαι χαὶ ἐλέγχεσθαι, χαὶ μάλιστα αὐθαδεστέρον τυγχάνοντος παρὰ πάντας τοὺς πρώην τοῦ νῦν ἀχθησομένον, μήπως ὑδρισθῇ τὸ τὸν ἀήττητον χρά- τος ταῖς ἀντιῤῥητιχαῖς αὐτοῦ αὐθαϑδείαις, χαὶ αὐὖ- στηρότησι " τοῦθ᾽ ἕνεχεν πρὸς τὴ" ὁρμὴν ἐπισχὼν, ἀποστῶλει ἕνα τῶν ἐν τέλει πρὸς τὸν ἅγιον, προσ- τάξας βουνεύροις τριαχοσίοις τά τε στέρνα χαὶ τὸν νῶτον χαταξάναντα ἐᾶσαι πάλιν ἐν τῇ εἱρχτῇ. Τῇ δὲ ἐπαύριον ἡ αὐτῇ πάλιν χόλασις τῷ μαχαρίῳ γεγονυῖα, τὸ εὔτονον αὐτοῦ τῆς πρὸς Θεὸν οὐχ ἐχαύ- νωσεν ἐλπίδος. ᾿Απειπὼν δὲ ἤδη πρὸς τὴν τοιαύ- τὴν ὁρμὴν ὁ πανώλης, ψήφισμα χατὰ τοῦ μαχαρίου ἐχπέμπει, ἐξορίᾳ αὐτὸν iv Σαμοθοάχῃ τῇ νήσῳ ἀπο- στεῖλαι, ἥτις ἐν τοῖς μέρεσι τοῦ τῆς Μαρωνείας πε- λάγους ἴδρυται, δεινὴ χαὶ αὐχμώδης πᾶσι τοῖς πελά- ξει. βουλομένοις δειχνυμένη. "Ev αὐτῇ δὲ λιμῷ xoi δίψει xal χαθείρξει πιεσθεὶς ὁ μαχάριος, xai ἐπί τινας διαδιῶν χρόνους, τῶν τῇδε μεταχεχωρηχὼς πρὸς ἀμείνονα χαὶ θειοτέραν εὔχλειαν μεταδέδηχε, τὸ πήλινον σῶμα σὺν τῇ ψυχῇ ἀλώδητον διαφυλά- Lac. Οὗ ταῖς μαχαρίαις εὐχαῖς στηριχθείημεν, ὦ φιλαχροάμονες, Χριστῷ τῷ φιλανθρῴπῳ Θεῷ ἡμῶν, ἅμα τῷ προανάρχῳ Πατρὶ, x«l τῷ ζωοποιῷ Πυεύ- pati, δόξαν xal εὐχαριστέαν ἀναπέμποντες, νῦν xol ἀεὶ, χαὶ εἰς τοὺς σύμπαντας x«l ἀτελευτήτους αἰῶνας τῶν αἰώνων, ᾿Αμήν.
et scripto conatus, brevitersubjungitur, offensum iis tyrannum ac « nescium quo se verteret, cum hominis libertatem ac fiduciam ferre amplius non posset, Byzantium expelli carcerique tradi jus- sisse. » Vitam dabimus ad 14 Nov. diem quo mor- tuus est anno 826.
(24) Ea est Thracie civitas, etiam hoc tempore vetus nomen retinens, ἃ qua propterea taqnuam
stitutum ablegavit, per quem monasterium ad ipsum usque pavimentum exussit, monachos verberibus multatos dispersit, ! beatumque virum comprehen- sum ac vinctum Byzantium adduxit, atquede man- dato tyranni in obscurum compingens carcerem, multis afflixit diebus. Qua id fiducia ! Nempe quod speraret emollitam animi sanoti fortitudinem fa- cilem fore ad consensum impietati presstandum.g Pridie igitur quam ipsum accerseret imperator, adduci jussit (24) predictum Theodorum Studii hegumenum, quem diu multumque propositis ter- roribus tormentisque tentatum, iis percellendum existimans, cum ipse ab eodem e contra libere in- ereparetur, velut qui intuentem corda Deum non
p cognosceret, exsilioc onfusus addixit, prolata adver-
sus sanctum sententia.
XVIII. Postera vero die beatum quoque Theopha- nem coram se sisti jusserat : compellatus autem imperator asymmistis suggerentibus, quod indecens omnino esset majestatem imperatoriam ab aliquo vilium istorum hominum redargui ac vilipendi, maxime ab hoc jam accersiri jusso, qui pre ceete- ris omnibus in ejus conspectum adductis, insolens sit, et propter pervicacem proterviam suam auste- ritatemque insigni aliqua contumelia affecturus potestatem ipsius : impetum suum repressit, mit- tens quemdam e primoribus cum imperio, ut tre- centis taurearum plagis pectore ac dorso lacera- tum, denuo recludi juberet in carcerem. Postridie vera cum idem denuo tormentum esset illatum
C sancto, nec quidquam eum remisisse appareret de
firma in Deum fiducia, desperans infelix propter tantam sancti viri alacritatem, sententia contra ipsum lata, misit eum exsulem in insulam Samo- thracem, que in ejus, quod ad Maroniam (24) est, maris partibus sita est, squalida admodum et gravis omnibus accedere volentibus : in qua fame, siti, et angustiis pressus beatus per annos aliquot, ex hac vita demigrans ad meliorem trans- iit, corpore et anima absque noxa servatis. Cujus sanctis precibus, auditores dilecli, corroboremur, Christo benignissimo Deo nostro, unaque Patri principii experti, atque vivitico Spiritui gloriam et gratiarum actionem referentes, nunc et semper, atque per omnia et interminata ssecula seculorum:
D Amen.
celebriori merito mare illud nominetur : distat alioqui a Samothrace insula 20 ferme milliaribus amplius quam ipsa insula a proxima continenti, juxta Ptolemei calculos. Sunt qui existimet 1sma- rum esse Homeri : sed Plinius diversam facit. Hipparchiam nominatam aliquando docet Ortelius in Tesauro.
84
MENSIS MARTIUS. “ 32
MAPTYPIOY TOY ATION
ΚΑΙ ENAOZOY MAPTYPOZ
AOTTINOY TOY EKATONTAPXOY
MARTYRIUM SANCTI ET GLORIÓSI MARTYRIS LONGINI CENTURIONIS.
(Latine apud Surium ad diem 16 Martii; Grecus textus, nunquam antes editus, prodit ex cod. Reg. Paris. 774,
S8C. X
v9 Epi. P
ATR.)
I. Cum Deo Verbo propter eam,que ex inobe- À A. Τοῦ Θεοῦ Λόγου διὰ τὴν ix τῆς παραχοῆς
dientia nobis fuitimportata, a bonis prolapsionem, visum esset fleri sicut nos, et voluntaria cruce et morte propter nos fuissetcondemnatus propter suam in nos misericordiam, et chorus quidem discipulo- rum, limore amicitie Christi esset oblitus, qui au- temin eum cedem spirabant Judei, eum jam morte damnassent: unus erat etiam Longinus e synagoga Judeorum, et constitutus fuerat centurio cujusdan$ numeri militum. Cum autem exsecutioni esset mati- data scelerata sententia, et ipse Christus in ligno esset affixus, medicans sumptum ex ligno gusfum, admirandushic Longinus habebatcrucis custodiam sibi commissam cum suis militibus. Signis autem et r rodigiis, que circa crucem facta sunt, ad veri- tatem deductus, omniexcusso metu, liberg Christum ipsum et Deum confessus est in medió synagogte Judeorum, « Vere, dicens, Filius Dei est hic !. »
J ,
II. Postquam sepulture mandatum fuit vivificum Christi corpus, ut nos a pec sepuleris evocaret, et ad antiquam revocaret beatitudinem, Longino rursus jussit Pilatus, vite sepulorum tueri custodia militari. Et ille quidem fecit id, quod erat impera- tum, etsi non esset efusdem de Christo cum Pilato sententie, ut jam didicimus. Cum autem peractum esset magnum mysterium resurrectionis, et milites miracula, 4185 erant majora, quam ut ea caperet humana oogitatio, principibus sacerdotum et pres- byteris Judaici cetus annuntiassent, hoc illi igno- miniam et dedecus sibi afferre existimantes, et miraculum volentes exstinguere, pecuniis persuase- runt militibus, ut calumniarentur Christi resurrec- tionem. Illi igitur ad Pilatum accedentes, falsam dixerunt esse resurrectionem. Verum non sie Lon- ginus : sed mendacii quidem fuit preeclarus confu- tator, verax autem testis veritatis, ut qui non sus-
! Math. xxvn, 54.
ἐπενεχϑεῖσαν duiv τῶν ἀγαθῶν ἔχπτωσιν γενέσθαι χαθ᾽ ἡμᾶς εὐδοχήσαντος x«i σταυρὸν ἐχούσιον καὶ θάνατον διὰ τὸν πρὸς ἡμᾶς οἶχτον χαταχριθέντος xat τοῦ μὲν τῶν μαθητῶν χοροῦ δειλίᾳ τῆς πρὸς Χριστὸν φιλίας ἰχλαθομένων, τῶν δὲ xar αὐτοῦ
νφονώντων Ἰουδαίων ὑπόδιχον αὐτὸν fión τῷ θανάτῳ
ποιησαμένων, εἷς ἦν χαὶ Λογγῖνος τῆς τῶν ᾿Ιουδαίων συναγωγῆς, χαί τινος ἐχατόνταρχος στρατιωτικοῦ χαθίστατο τάγματος Ἐπεὶ δὲ πέρας ἢ πονηρὰ ψῆ- φος ἐδέχετο, xal Χριστὸς αὐτὸς ἐπὶ ξύλον προσήλωτο τὴν ἐχ τοῦ ξύλον γεῦσιν ἰώμενος, ὁ θαυμάσιος οὗτος Λογγῖνος ἐτύγχανε μὲν τὴν τοῦ σταυροῦ φυλαχὴν ἅμα τοῖς ὑπ᾽ αὐτῷ στρατιῶταις πεπιστευμένος " τοῖς δὲ περὶ τὸν σταυρὸν σημείοις x«i τέρασι πρὸς
B τὸν ἀλήθειαν χειραγωγηθεὶς x«i πάντα φόδον ἀφ᾽
ἑαυτοῦ ποιησάμενος, ἐλευθέρᾳ γλώττῃ Χριστὸν αὐ- τὸν χαὶ Θεὸν ἐν μέτω τῆς τῶν Ἰουδαίων συναγωγῆς ὡμολόγησεν * « ᾿Αληθῶς, λέγων͵ Υἱὸς Θεοῦ ἐστιν" οὗτος. »
Β΄. Ὡς δὲ καὶ τάφῳ τὸ ξωόποιὸν ἐδόθη σῶμα Χρι- στοῦ, ἵν᾽ ἡμᾶς τῶν τῆς ἁμαρτίας τάφων ἀναχαλέση - ται χαὶ πρὸς τὴν ἀρχαίαν ἐπαναγάγῃ μακχαριότητα, Λογγίνῳ καὶ πάλιν ὑπὸ Πιλάτον προσετέταχτο τὸν τῆς ξωῆς τάφον χουστωδίᾳ στρατιωτῶν ἡσφαλίσθαι * xci ὁ μὲν ἐποίει τὸ χελευσθῖν, xXv οὐχὶ x«i τῆς αὐτῆς Πιλάτῳ περὶ Χριστὸν γνώμης ἦν, ὡς £x τοῦ τἕλους ἐμάθομεν. ᾿Επεὶ δὲ τὸ μέγα τῆς ἀναστάσεως ἐπρα- γματεύθη μυστήριον, x«i οἱ στρατιῶται τὰ ὑπὲρ ἔννοιαν θαύματα τοῖς ἀρχιερεῦσι χαὶ πρεσθυτέροις τῆς ᾿Ιονδαϊχῆς συμμορίας ἀπήγγελλον, οἱ μὲν τῶν Ἰουδαίων προεστῶτες, αἰσχύνην τὸ πρᾶγμα τιθέμε- vot xai τὸ θαῦμα σόέσαι βουλόμενοι, πείθουσι χρὴ- μάτων τοὺς στρατιώτας τὴν τοῦ Κυρίον συχοφαντί- σαι ἀνάστασιν χαὶ αὐτοὶ τῷ Πιλάτῳ προσελθόντες, ὡς περὶ ψευδοῦς εἰσηγοῦντο τῆς ἀναστάσεως, ἀλλ᾽ οὐχὶ χαὶ Λογγῖνος οὕτως * ἀλλὰ τοῦ μὲν ψεύδους ἔλεγχος ἀχριθὴς, ἀληθὴς δὲ τῆς ἀληθείας μώρτυς
33 VITA S.
LONGINI. 34
χαθίστατο, συχοφαντῆσαι Χριστὸν ὡς χλαπέντα μὴ À ünuerit calumniari Christum, tanquam furto
ἀνασχόμενος" ἐλευθερίῳ δὲ μᾶλλον xaà γλώττῃ xoi γνώμῃ αὐτὸν ἀναχηρύξας ἀληθινὸν χαὶ ἐχ νεχρῶν ἐγηγέρθαι βεδαιωσάμενος" ὅθεν αὐτός. τε Πιλάτος x«t oi τῆς συναγωγῆς ᾿Ιουνδαίων ἐξάρχοντες τὸν φθόνον, ὃν πρότερον εἶχον χατὰ Χριστοῦ xoi ἣν ὥδινον x«t' αὐτοῦ μανίαν, ταύτην εἰς Δογγένον νῦν μεταφέρουσιν, οὕτως ἀγρίως αὐτῷ χαλεπαίνοντες, ὡς μηδ᾽ ἄν ἣ τι χαὶ πάθοι Λογγῖνος ἀξίαν αὐτὸν εἰσ- πράξασθαι τιμωρίαν ποιούμενοι. ᾿Εντεῦθεν εἰς ἀχοὰς ἥχει Λογγέχω τὸ πρᾶγμα, x«l δῆλα τὰ τῆς ὀργῆς ἐγίνοντο, χαὶ διὰ τοῦτο παραῤῥιπτεῖσθαι μᾶλλον Χριστῷ $ τοῖς τῶν ᾿Ιουδαίων οἰκεῖν σχηνώμασι προ- θυμούμενος, τῇ τοῦ ἀξιώματος χλαυύδι xai ξώνῃ xoi τὴν στρατείαν αὐτὴν, εὐθὺς ὡς εἶχε συναποδύεται, xai δύο τινὰς τὸν ὅμοιον αὐτῷ ζῆλον ὑπὲρ Χριστοῦ χαὶ τῆς ἀληθείας ἔχοντας παραλαδὼν στρατιώτας, τὰς χατὰ πλῆθος ἐχχλίνει διατριδὰς, xal Θεοῦ μόνον χαὶ ἑαυτοῦ γίνεται.
Γ΄. Οὐ πολὺ δὲ τὸ ἐν μέσῳ, x«l τὴν Ἱερουσαχὰμ ἀπο» λιπὼν, εἰς τὴν Καππαδοχῶν ἀφιχνεῖται, κῆρυξ ὁμοῦ καὶ ἀπόστολος τῶν τοῦ Χριστοῦ παραδόξων xci θαν- μαστῶν ἔργων συνάμα τοῖς δυσὶ στρατιώταις γινό- μᾶνος. Ὡς οὖν τούτων οὐδὲν τοὺς ᾿Ιουδαίονς ἐλάν- θχνεν, ἅτε τῆς φήμης εἰς πάντας τὸν Λογγῖνον παραπεμπούσης x«l οἷά τινος ὑποπτέρου πᾶσαν σχεδὸν δ ιατρεχούσης τὴν οἐχουμένην, εἰς ταὐτὸ συν- ἐλθόντες, πείθουσι Πιλάτον χατειπεῖν Λογγένου xal σημᾶναι τῷ Καίσαρι, ὅτι τε ἀλλότρια φρονῶν εἴη τῆς Ῥωυαίων βασὶλείας, x«i ὅτι τῶν ὅπλων ἀμελή- σας, Χριστόν τινα χηρύσσει βασιλέα τοῖς ἔθνεσι, χἀντεῦθεν πάντας ὑποποιούμενος πρὸς τὴν εἰς ἐχεῖ- voy πίστιν ἐφέλχεται" τεχμήριον, φασὶ, τῶν λεγομέ- wo», ὅτι χαὶ τὴν Καππαδοχῶν πᾶσαν τῆς τοιαύτης διδασχαλίας πεπλήρωχε. Τούτοις τοῖς γράμμασι xci χρήματα συνεχπέμπουσι, χλέψαι τὰς ἀχοὰς βουλό- μενοι Καίσαρος, ὥστε x«i τὸν Λογγένου θάνατον ὑχόλως ὠνήσασθαι. Ὃ δὴ χαὶ χατὰ τὸ δοχοῦν τοῖς, Ιουδαίοις ἐχώρησε, xoi ἀπὸ Ῥώμης εὐθὺς τῆς 'Iou- ϑδαίας πρὸς Πιλάτον στέλλονται γράμματα Δογγίνον θάνατον καταψηφιξόμενα. Λεξάμενος οὖν ὁ Πιλάτος τὰ γράμματα, ὡς εἶχεν, εὐθέως ἐγχειρίξει ταῦτα τοῖς Ιουδαίοις χαὶ προς τὸν τοῦ μακαρίου φόνον πρόθυμος προθύμους ἐχπέμπει: οἱ δὲ τὴν μεταξὺ πᾶσαν γῆν ἀπτέρῳ τάχει διαδραμόντες τῇ Καππαδοχῶν ἐφ- ἰστανται" χαὶ Λογγῖνον &v τινι τῶν πατρῴων ἀγρῶν τὸν ἀπράγμονα βίον ἀσχεῖν πυθόμενοι, εὐθὺς ἐν τῷ ἀγρῷ γίνονται, μὴ εἰδότες ἐχεῖνον εἶναι, περὶ οὗ τοὺς μαχροὺς ὑπέστησαν πόνους χαὶ τὴν ποοείαν διήννον, ὅθεν xai αὐτὸν ἐχεῖνον ἠρώτων, τις ἄρα Λογγῖνος εἴη καὶ ποῖος ὁ Λογγῖνον ἔχων ἀγρός" τοῖς μὲν γὰρ ἦν ἡ σπουδὴ, Λογγίνῳ ἀφανῶς ἐπιθέσθαι, δεδιόσι, μὴ τὴν σωτηρίαν φυγῇ πραγματεύσηται. ᾿Ηγνόουν δὲ ὅτι μᾶλλον αὐτῶ ἡ σπουδὴ ληφθῆναι à ἐχείνοις λαδεῖν' ἐζήλου γὰρ ἐχείνον τὸν ἐχούσιον θάνατον, óv ἰδὼν ἐν σταυρῷ Θεὸν ὡμολόγησεν, xai ὥσπερ Χριστὸς δι’ ἡμᾶς, οὕτω διὰ Χριστὸν Λογγῖνος τὴν σφαγὴν ἐδίψα.
Β
C
surreptum : sed lingua et mente libera eum verum esse Deum prredicarit, et e mortuis esse excitatum affirmaverit. Quo factum est, ut et ipse Pilatus, et Judseorum synagogee principes, invidiam qua prius movebantur in Christum, et quem in eum animo concipiebant furorem, eum nunc in Longinum transferrent, ei adeo irascentes, ut quidquid pate- retur Longinus, existimarent eum non satis datu- rum esse poenarum. Hinc e& res venit ad aures Longini, et eorum ira fuitei significata. Quapropter magis volens abjici eum Christo, quam habitare in tabernaculis Jude&orum, cum veste et cingulo digni- tatis, ipsam quoque simul quamprimum exuit mili- tiam. Et acceptis duobus militibus, qui habebant eumdem zelum pro Christo et veritate, declinat cum populo congressionem, et cum Deo solo et secum versatur.
Ill. Nec multum intercessit temporis, et relictis Hierosolymis, venit in Cappadociam, preco simul et apostolus Christi admirabilium operum, et que sunt preter opinionem cum illis duobus militibus effectus. Cum autem eorum nihil lateret Judeos, utpotequod famaad omnes Longinumtransmitteret, et perinde ac alata perniciter omnem percurreret
. regionem, ii simul convenientes persuadent Pilato,
ut de Longino male dicat, et significet Cesari, quod aliena sentiret ab imperio Romanorum, et quod neglectis armis, Christum predicet quemdam regem gentibus, et sic omnes in suam redigens potestatem, attrahat ad illius fidem. Eorum autem, aiebant, que dicuntur, signum est, quod universam Cappadociam ea implevit doctrina. Cum his litteris simul etiatn emiltunt pecunias, in aures Cesaris volentes irrepere, ut Longini mortem facile eme- rent. Quod quidem processit etiam, ut videbatur, Judeis. Et Roma statim in Judeam ad Pilatum mittuntur littere, que Longinum morte damnabant. Pilatus ergo acceptis litteris, eas statim tradit Ju- deis, et ad beati viri cedem alacris alacres emittit, Illi autem cum totam que intercedebat, regionem maxima pervasissent celeritate, veniunt in Cappa- docum regionem : et cum audiissent Longinum in quodam agro paterno agere vitam ab omni negotio remotam, statim veniunt in agrum, et cum Lon- gino sermones conferunt, nescientes eum esse, propter quem tam magnos labores suscepissent, et iter confecissent. Unde etiam illum ipsumrogabant, quisnam esset Longinus, et in quonam predio ha- bitaret. Longinum enim studebant clam aggredi, timentes ne salutem sibi fuga quaereret. Ignorabant autem eum magis studere ut caperetur, quam illi, ut caperent. Imitabatur enim mortem illius volun- tariam, quem cum vidisset in cruce, Deum fuit confessus : et quomodo Christus propter nos, ita Longinus propter Christum cedem sitiebat,
Ld
. 3
89
MENSIS MARTIUS.
36
IV. Cum ergo Spiritus sanctus illa hora ei omnia À Δ΄. Τοῦ Πνεύματος οὖν τῷ ἁγίῳ πᾶντα χατ᾽ ἐκεῖνο
significasset, sensim δὰ ipsos conversus, miti οἱ leni voce dicit : « Sequimini, et ipse eum, quem quxritis, ostendam *. » Tunc ergo veluti apud se ]etans ille beatus et futuri gaudium precipiens, et ante martyrium mortem martyrii amplectens, hec secum dicebat : Quam speciosi pedes evangelizan- tium bona? ! Nunc videbo ccelosapertos. Nunc aspi- ciam gloriam Patris. Nunc, sicut primus martyr Stephanus, ipse quoque dicam : « Domine Jesu Chri- sto, accipe spiritum meum *, » quem clarissima voce audivi mortem ad se vocantem. Nunc super- nam Jerusalem, angelorum quidem patriam, totius autem chori sanctorum metropolim, cum victoris plausibus, et canticis, et gloriosis tropeis, ascen- dam. Nunc exuo e luto confectam tunicam, et la- mentabilia depono carnis vlncula. Nunc liberor ab interitu et corruptione, et letus induo incorruptio- nem. Egredior e vita caduca et momentanea, et ex tempestate, cujus sunt magni fluctus et gravia naufragia, et venio ad verum et solum portum, in quo vita est ab omni tristitia remota et eterna. Letare, anima, quee vadis ad tuum effectorem, Ostende l:&tam, tempore id postulante, faciem. Eos, qui tibi tot bona conciliant, o Longine, benigne excipe. Eos qui nos ad coenam vocant regalem, lauto et magnifico accipiamus convivio.
V. Hec cum apud se locutus esset. Longinus, eos, qui ad ipsum venerant, statim ducit in domum suam, et cum hospitio preclare accepisset, incipit deinderogare post cenam cur venissent, etquenam esset tanta Longini inquisitio. Illi autem, cum sa- cramentum, tanquam aliquod pignus ab eo acce- pissent, non esse publicaturum, que ei dicerent, neque secretum esse aperturum, dicunt quee Pilato scripta fuerant a Cesare, et quod. veuissent, ut Longini cum duobus militibus capita amputarent. Cum autem scivisset, quinam essent cum ipso mo- rituri, illi scilicet qui Judaice mercedi Christum preposuerant, significaviteis, qui non diu ante ab eo discesserant, ut primorum bonorum essent sibi socii. Cumque semel atque iterum eos, qui missi fuerant ἃ Pilato, hospitio magnifice accepisset, postridie eos ducens in agrum, exspectabat eos, quos accersiverat. Cum autem accepisset eos jam appropinquare, statim annuntiat iis qui missi fue- rant a Pilato : Ego sum, qui a vobis queror, Lon- ginus. llli autem primum quidem non credebant. Quomodo enim existimassent eum esse, qui erat passurus, cum eum viderent tam letum ad pericu- lum ? Postquam autem recte sciverunt illum esse et nulla eis fuit relicta dubitatio, egre ferebant, et & conscientia multas plagas accipiebant, quid non quidem dicentes, quid non autem facientes, cum esset adhuc recens recordatio ut qui pro bonis * Act. vii, 58.
2 [sa. Li, f. * Rom. x, 13.
B
D
τῆς ὥρας γνωρίσαντος, ἠρέμα πρὸς αὐτοὺς ἐπιστρα- φείς" ᾿Αχολουθεῖτέ μοι, λέγει πραείᾳ φωνῇ, xol τὸν ξητούμενον αὐτὸς ὑποδείξω. Τότε οὖν, ὥσπερ ἐνευ- φραινόμενος ὁ μαχάριος ἑαυτῷ χαὶ τοῦ μᾶῶλοντος προαπολαύων τῆς ἡδονῆς καὶ πρὸ τοῦ μαρτυρίου τὸν τοῦ μαρτυρίου θάνατον ἀσπαζόμενος, τοιαῦτα πρὸς ἑαυτὸν διελέγετο᾽ Ὡς ὡραῖοι οἱ πόδες τῶν εὐαγ- γελιξομένων τὰ ἀγαθά Νῦν τοὺς οὐρανοὺς &v&m- μένους ὄψομαι νῦν ἱστορήσω τὴν δόξαν τοῦ Πα- τρός" νῦν ἐπ᾿ ἴσης τῷ πρώτῳ τῶν μαρτύρων Στε- φάνῳ' Κύριε ᾿Ιησοῦ Χριστὲ, δέξαι τὸ πνεῦμά μου, χαὶ αὐτὸς ἐρῶ, οὗ λαμπροτάτῃ φωνῇ τὸν θάνατον χαλοῦντος ἐφ’ ἑαυτὸν ἀχήχοα’ νῦν Ἱερουσαλὴμ τῆς ἀνωτάτω, τῆς πατρίδος μὲν τῶν ἀγγέλων, τοῦ δὲ τῶν ἁγίων χοροῦ παντὸς μητροπόλεως, μετὰ χρότων ἐπινικίων xal περιφανῶν τῶν τροπαίων ἥδιστα ἐπι- δήσομαι' νῦν ἀποδύομαι τὸν πήλινον χιτῶνα, xai τοὺς πολυστενάχτους τῆς σαρχὸς δεσμοὺς ἀποτίθε- μαι’ ἀπαλλάττομαι τῆς φθορᾶς, x«l τὴν ἀφθαρσίαν χαίρων ἐνδύομαι' ἔξειμι τοῦ προσχαίρον βίου xd τοῦ χειμῶνος, οὗ μεγάλα τὰ χύματα χαὶ χαλεπὰ τὰ ναυάγια, x«l πρὸς τὸν ἀληθῇ xci μόνον ἀφιχνοῦμαι λιμένα, ἐν ᾧ ζωὴ ἄλυπος χαὶ αἰώνιος, Εὐφραένου πρὸς τὸν σὸν ἀπερχομένη, ψυχὴ, Ποιητήν. δεῖξον ψαιδρὸν, xatpoU χαλοῦντος, τὸ πρόσωπον" τοὺς προ- ξένους σοι τῶν τοσούτων ἀγαθῶν. Λογγῖνε, φιλοφρόνως ὑπόδεξαι' τοὺς ἐπὶ τὸ δεῖπνον ἡμᾶς χαλοῦντας τὸ βασιλικὸν πολυτελῶς ἑστιάσωμαι.
Ε΄. Ταῦτα πρὸς ἑαυτὸν ὁ Λογγῖνος διαλεχθεὶς, τοὺς ἐπ᾽ αὐτὸν ἐλθόντας εἰς τὸν ἴδιον εὐθὺς οἶχον ἄγει χαὶ ξενέσας λαμπρῶς, εἴτα x«i ἐρωτᾷν μετὰ τὸ δεῖπνον ἄρχεται. ἐφ᾽ ᾧ τε ἤχοιεν, xxi τίς ὦ τοσ- αὐτὴ Λογγίνου ζήτησις. Oi δὲ, μὴ ἄν ϑημοσιεῦσαι τοὺς λόγους μηδὲ τὸν χρυπτόμενον ἐχχαλύψαι, ὄρχον χαθάπερ τι ἐνέχυρον, ἀπ᾽ αὐτοῦ λαθόντες, τὰ γρα- φέντα Πιλάτῳ παρὰ Καίσαρος λέγουσι, xai ὅτι Aoy- γίνον συνάμα x«i δύο στρατιωτῶν τὰς χεφαλὰς ἐχτεμεῖν ἀπηντήχασιν. Ὡς δὲ xai οὗτοι τίνες εἶεν οἱ ἅμα αὐτῷ ἀποθανεῖν μέλλοντες ἐμάνθανον, οἱ τῶς Ἰουδαϊχῆς, φημὶ, μισθαρνίας προτιμήσαντες τὸν Χριστόν, τάχιστα παρ᾽ αὐτὸν ἥχειν τοὺς ἄνδρας μι- χρῷ πρὸ τούτου διαστάντας ἐδήλον" ὥστε τῶν πρώ- των ἀγαθῶν αὐτῷ χοινωνῆσαι: οὕτω τε μίαν χαὶ δευτέραν ἡμέραν τοὺς ὑπὸ Πιλάτου σταλέντας φιλο- τίμως ξενίσας, παραλαδὼν αὐτοὺς εἰς τὴν αὔριον ἐν ἀγρῷ, ἀνέμενεν οὖς μετεστείλατο, ἐγγίσαι δὲ ἣἥδη τούτους μαθὼν, εὐθύς 'Εγὼ ὑμῖν ὁ ξητούμενός εἰμι Δογγῖνος, ἀπαγγέλλει τοῖς τοῦ Πιλάτον. Οἱ δὲ πρό- τερον μὲν διηπίστουν’ πῶς γὰρ ὑπέῶλαθδον αὐτὸν εἶναι τὸν μέλλοντα παθεῖν, οὕτως αὐτὸν ὁρῶντες πε- ριχαρῇ πρὸς τὸν χίνδυνον: Ὥς δὲ αὐτὸν ἀχριθῶς ἐμάνθανον εἶναι χαὶ οὐδὲν ἀμφίδολον αὐτοῖς ὑπελεί- φθη, βαρέως ἔφερον xai πολλὰς ἐδέχοντο τὰς ἀπὸ τοῦ συνειδότος πληγάς" τί μὲν οὐ λέγοντες, τί δὲ οὐ πράττοντες, θερμῆς οὔσης ἔτι τῆς ἀναμνήσεως διὰ τὴν ἀπὸ τῶν ἔνδον χατάχρισιν' ὧτε πολλῶν ἀγαθῶν
31
VITA S. LONGINI.
38
πονηρὰν ἀμοιδὴν ποιεῖν μέλλοντες ; *Q δείπνου duc- A essent malas reddituri gratias ? O infelicem, dice-
τυχοῦς λέγοντες, ὦ χαλεπῆς ξενίας | τί σοι, ᾧ φῶε Λογγῖνε, τοῦτο ἐδόξατο ἐγχείρημα, ἵνα τοὺς ἐπὶ σὸν φόνον ἐλθόντας ὁ σὸς οἶχος ἐδέχετο; ὦ ἀθλίας x«ra- γωγᾷς 1 ὦ πιχρᾶς ἑστιάσεως | θάνατος ὃ ξενία σοι γίνεται χαὶ σεσυτὸν ἐπιθύσεις τῇ τρακέξῃη, λῃστὰς παραδόξως τοὺς ὑπὸ σοῦ ξενισθέντας εὑρών. Τί ἂν ποιῶν οὕτως ἐλύπεις τοὺς ἐπιθῆναί σοι τὴν σφαγὴν μῶλοντας ; ΓΑπιθι τοιγαροῦν, μισθὸν τῆς ξενίας λαδὼν τοῦ θανάτου τὴν ἄφεσιν οὐ στέργομεν ἐπι- θεῖναί σοι τὸ ξίφος, χεῖρα μιαιφόνον ἐπενεγχεῖν τῇ cj δεξιᾷ δεδοίκαμεν ^ αἰδούμεθα τοὺς χοινοὺς ἅλας" ἐρυθριῶμεν τὴν τράώπεξαν, τὸν τῆς ξενίας ἔφορον αἰσχυνόμεθα * ναρχᾷ πρὸς τὸν φόνον ἢ χείρ * ὁ νοῦς ὀκνεῖ τοῦ εὐεργέτον τὸν θάνατον * ῥάων ὁ παρὰ Πι- λάτῳ κίνδυνος ἡμῖν τῶν ix τοῦ τοῦ συνειδότος πληγῶν" p πάντα παθεῖν ἐσμεν ἕτοιμοι ἣ Λογγίνῳ τοιαύτας ἀπτιδοῦναι τὸς χάριτας.
ζ΄. Οὕτω τοίνυν οἱ στρατιῶται πρὸς τὸν τοῦ Χρι- στοῦ μάρτυρα x«l λίαν περιπαθῶς ἔλεγον. ᾿Αλλ᾽ οὐχὶ xal Λογγῖνον ἠδύναντο πείθειν, ἀλλὰ πρὸς αὐτοὺς γενναίως ὁ γενναῖος ἀληθῶς ἀποχρίνεται, Τί μοι φθονεῖτε μεγάλων, ἀγαθῶν, ὧν χαὶ ἄχοντες ἡμῖν ἀντιδοῦναι μέλλετε ; τί μον τὸν θάνατον οὕτω πολυ- παθῶς ἀναχλαίεσθε : ἵνα τί χατηφιᾶτε τῶ πάθει : οὐ θάνατος ἐμοὶ τὸ παρὸν, ἀλλὰ ζωῆς ἀπαρχή - ἐμοὶ τῷ ὄντι θάνατος μᾶλλον $ ἐνταῦθα διαγωγὴ, ὅτι μὴ tà ἐμῷ Δεσπότῃ παρίσταμαι, καὶ τῆς ἐχεῖθεν ἀπολαύω μαχαριότητος " τὸ τέλος τῶν χαχῶν οὐχὶ χαὶ τέλος τῆς ζωῆς προξενήσει μοι, ἀλλὰ πρὸς τὴν ἀληθινὴν διαδιθάσει ἀϊδιότηωτα — x«l μετασχεῖν τῆς ἐκχεῖθευν παρασχενάσει λαμπρότητος " ἔχετε τὴν παραμυθίαν, ὦ φῇλοοι, παρ᾽ ἑαυτοῖς ἔχετε ᾿ ἐγγὺς τὰ τῆς παρηγο- ρίας ὑμῖν, ὃν διὰ τὸ τέλος θρηνεῖτε, τοῦτον μετὰ τὸ tíos ἥδιστα μαχαρίσετε ἀρχοῦν δὲ τοῦτο πάντως ποὸς εὐθυμίαν μεταθδαλεῖν τὸ τὸν φίλον εἰδέναι πολ- λῶν ἀγαθῶν μῶλοντα χοινωνεῖν, ὥσπερ φθονούντων μᾶλλον ἣ x«l μισούντων τὸ σπεύδειν ἀποστερεῖν αὐτὸν τῆς λαμπρότητος. Μὴ οὖν ὀδύρεσθε τὸν ἐχ- λείποντα, ἀλλ᾽ εὐχαριστεῖτε τῷ δεχομένῳ * οὐκ ἂν ξημιώσητέ με τὴν δόξαν ἐχείνην, ἣν εἶδον ἐγὼ στοι- χεῖα σαλεύουσαν * οὐχ ἂν ἀρνηθείην ὃν ἅπαξ Θεοῦ Υἱὸν ὡμολόγησα * δέδοικα μὴ κατήγορον εὕρω τὴν χτῶσιν, ἄπιστος περὶ τοῦτον φανείς * oU τῷ ms: xal ὁ οὐρανὸς ἰπεστύγνασε, xal τὰς ἀχτῖνας συν- ἐστειλεν ἥλιος, χαὶ τὸ τῆς ἡμέρας ἐχαινοτομεῖτο φέγγος, x«i εἰς νύχτα περιπαθῶς εἴχετο.
Ζ΄. Ἔτι τοῦ Λογγίνου ταὐτὰ διεξιόντος x«l τοὺς παρὰ Πιλάτου πεμφθέντας ποιεῖν τὸ χελευσθὲν πεί- θοντος, οἱ συγχαταχριθέντες αὐτῷ τὸν θάνατον στρατιῶται χαταλαμδάνουσιν Ὁ δὲ, γαννυμένῳ τῷ προσώπῳ x«i φαιδρῷ τοὺς ἄνδρας ἰδὼν, δεξιάν τε αὐτοῖς ἐμδάλλει, χαὶ περδάλλει τὸν τράχηλον, xal ὀφθαλμοὺς, ἡδέως φιλεῖ, xai - Χαέρετε, ὦ συστρα- τιῶται Χριστοῦ χαὶ χληρονόμοι τῆς βασιλείας, φησὶ, χαίρετε" ἤδη γὰρ ἢ ἐν οὐρανοῖς πύλη ἀνέῳχται, καὶ ἄγγελοι τὰς ἡμετέρας μῶλουσι παραλαμθάνειν ψυχὰς x«i τῷ μονογενεῖ προσάγεῖ Υἱῷ * ἰδοὺ χαὶ τὰς λαμπάδας δοῶ, x«i τὰ βραδεῖά μοι ὑποφαίνεται,
bant, ceenam o grave hospitium | Curnam, o chare Longine, hoc tibi ceptum venit in mentem, ut eos, qui venerant ad tui cedem, domus tua acciperet ? O miserum habitaculum, o acerbum convivium ! Mors tibi evadit hospitium, et teipsum mense ap- pones, eos preter opinionem inveniens latrones, qui hospitio a te fuerunt accepti. Quid faciens sic molestia affecisti eos, qui te sunt occisuri ? Abi ergo, accepta mercede hospitii, nempe mortis cemissione. Non sustinemus ensem tibi inferre : cedem molien- tem manum tuo capiti afferre formidamus, commn- nem salem reveremur : nos pudore afficit mensa : ad cedem torpet manus : abhorret animus morte afficere benefaciorem. Facilius est periculum, quod nobis est a Pilato paratum, quam vulnera conscien- tie. Paratasumusomnia pati potius, quam Longino tales referre gratias.
VI. Sie quidem milites dicebant Christi martyri valde miserabiliter. Ceterum non poterant Longino persuadere : sed eis fortiter respondet vir vere generosus : ur magna mihi bona invidetis, quibus vos inviti me estis remuneraturi ? Cur meam mor- tem defletis tam miserabiliter ? Cur tristes estis propter meam perpessionem ? Non est hoc mihi mors, sed vite primitie. Mihi revera polius est mors, que hic estconversatio, quoniam non assisto meo Domino, nec fruor ea, que est illic, beatitu- dine. Finis finem malorum, non etiam finem vite mihi conciliabit: sed ad veram transmittet beati-
C tudinem, et efficiet, ut sim particeps illius eeterni
splendoris. Habetis, o amici, habetis apud vos so- latium, prope est vobis consolatio. Quem enim propter finem lugetis, eum vos post finem beatum reputabitis, Sufficitautem hoc ad afferendam animi tranquillitatem, scire amicum fore multorum bono- rum participem: quomodo est invidorum, vel odio potius habentium hominum, studere eum privare splendore. Nolite deflere eum qui deficit : sed gratias agite ei qul accipit. Non mihi illius glorie detrimentum aíferatis, quam ego vidi elementa moventem. Non negavérim eum, quem Dei semel Filium sum confessus. Timeo ne creatam naturam inveniam accusatricem, si in eum appaream infide- lis, propter cujus passionem coelum quoque ipsum est affectum tristitia, et sol contraxit radios, et lux diei miserabiliter deducta fuit ad noctem.
VII. Hec adhuc dicente Longino, et eis, qui missi fuerunt a Pilato persuadente ut facerent quod eis fueratimperatum, veniunt milites, qui cum eo morte damnati fuerant. Ille autem, letoet alacri vultueos intuens, et dexteram eis injicit, et collum amplecti- tur, et oculos suaviter deosculatur, et, Salvete, inquit, o Christi commilitones, et heredes regni, salvete. Jam eniu aperta est porta, que estin coelis, et angeli sunt nostras accepturi animas, et oblaturi Filio unigenito. Ecce, et lampades video, et appa- rent mihi bravia, cum quibus sistendi sumus ad, Judicis tribunal. Sed enim si quid vobis est impe-
39 MENSIS MARTIUS. 40 ratum, dicebat eis qui missí fuerant. id implete. Α μεθ᾽ àv τῷ τοῦ ἀγωνοθέτου παραστησόμεθα βήματι"
Deinde etiam conversus ad domus curatorem jubet vestem mundam ad se deferri, ut qui jam esset vocatus δὰ nuptias et thalamum, et eo festinaret. Porro autem cum induisset vestem, et manu osten- disset tumulum, in quo volebat poni corpus, in genua cum iis duobus, qui erant cum ipso, inclina- tus (obeatum finem !), peregit certamen : etampu- tatis eorum capitibus, illi ascribuntur in choros martyrum et apostolorum, illorum quidem fortitu. dinem, horum vero zelum pro Christo ostendentes.
ΥΠ|. Quid vero post hec est consecutum ? Mar- tyricum illius Longini caput cumstatim accepissent
&))à γὰρ εἴ τι χαὶ προσετάχθητε, πρὸς τοὺς πεμ- φθέντας ἔλεγεν, ἐχπληροῦτε. Εἶτα καὶ πρὸς τὸν τῆς οἰκίας ἐπιστραφεὶς ἐπίτροπον, στολὴν αὐτῷ καθαρὰν χομισθῆναι κελεύει, ὡς ἐπὶ γάμον ἦδη xci νυμφῶνα χληθέντι xal πρὸς αὐτὸν σπεύδοντι, Καὶ δὺ κομι- σθεῖσαν ἐνδὺς χαὶ τῇ χειρὶ δείξας τὸν λόφον, ἔνθα τεθῆναι τὸ σῶμα ἡἠδούλετο, εἰς γόνν μετὰ τῶν σὺν αὐτῷ χλιθεὶς (ὦ μαχαρίου τῴλους ἢ), τὸν ἀγῶνα διήνυσε. xol τὰς χεφαλὰς ἀποτμηθέντες, χοροῖς μαρτύρων καὶ ἀποστόλων ἐγγράφονται, τῶν μὲν τὴν ἀνδρείαν, τῶν δὲ τὸν ὑπὶρ Χριστοῦ ζῆλον ἐπιδει- ξάμενοι.
H'. Tó δὲ μέτὰ ταῦτα, τί; Τὴν μαρτυριχὸν ἐχεί- νην Λογγίνου χεφαλὴν εἰς πίστωσιν ἀχριδῷ λαθόντες
ii, qui eum interfecerant, δὰ fidem plene facien- B αὐτέχα οἱ ἀνελόντες ὅτι Λογγῖνος τέθνηχε, xopi-
dam quod Longinus esset mortuus, id portant ad Pilatum, ut qui scirent se nullo alio dono, quam eo magis illi grati&icaturos. Ipse autem statim convo- cavit Judeos, magna secum voluptate afficiendos, ut qui Longini valde mortem sitirent, et eam emis- sent pecuniis. Quod quidem cum factum fuisset, ut eis placebat, jubet rursus indigna Pilatus : et ante portam civitatis per ignominiam fuit proje- etum pretiosum ejus caput. Sed is, cui visum fuerat pati pro nobis, ejus, qui propter ipsum fue-
rat passus, ne nuno quidem est oblitus : sed veluti .
perpetuo apparentem quamdam facem iis, qui ade- rant, cernendam prebebat ante civitatem, et in sterquilinio jacentem, tanquam in domo regia conservatam, tuto protegebat, non solum non per- mittens, ut aliquid pateretur ἃ fimo, sed etiam liberans alios, ne aliquid propter id paterentur. Qussdam enim mulier vidua, que» morte maritum amiserat, cum filio autem unico confliofabatur, et preter viduitatem sustinuerat etiam oculorum or- bitatem, malo fide superato, cum filio vadit Jeru- salem, sanctorum, queibi erant, lotorum contactu et adoratione, quos amiserat corporis duces, spe- rans se recuperaturam. Cum autem a filio deducts terram caperet et palverem, et imponeret oculis, adjicitur viduitati et oculorutn orbitati (qualia sunt Dei judicia) alia quoque gravis calamitas. Morbus enim quidam invadens puerum, qui pro amissis oculis fuerat ei alius oculus, repente (pro dolor !) abripit a sinu matrís.
IX. Statim ergo duplices ad eum accedunt tene- bre, et vite lux simulexstinguitur cum luce oculo- rum : eratque omnino infelix illa immobilis, tan- quam aliquo fulmine, perculsa calamitate. Cum autem paulo post ἃ malo ad se rediisset, deflebat miserabiliter, et miserandas voces emittebat ad Dominum: O Domine, dicens, cur sic gravata est manus tua super me, et supra dolorem vulnerum meorum addidisti*? Et nunc lumen oculorum meorum et ipsum non est mecum*. Num vires lapidum vires mec? Ipsa quoque dicam, quod Job' : «Posuisti me parabolam, Domine, et motum
5 Psal. 1xvu, 27. * Psal. xxxv, 41.
Job. v1, 22.
ξονσι τῷ Πιλάτῳ, εἰδότες ὅτι μηδενὶ ἀλλῷ despóperi τοσοῦτον, ὡς ἐχείνω͵ τῷ αὐτῷ χαριοῦνται' καὶ ὅς συνεχάλει παραχρῆμα καὶ ᾿Ιουδαίοις τὰ μεγάλα αὐτῷ συνησθησομένοις, ἅτε χαὶ αὐτοῖς λίαν τὸν Λογγένον θάνατον διψῶσι χαὶ χρημάτων ὥνιον τοῦτον ποιῆ- σαμένοις οὔ δὴ χαὶ ὡς αὐτοῖς φίλον γενομένου προστάττει xal αὖθις Πιλάτος, xol πρὸ τῆς πύλης ἀτίμως ὁ τιμία χεφαλὴ τῆς πόλεως éppurro: ἀλλ᾽ 6 ὑπὲρ ἡμῶν παθεῖν εὐδοχήσας τοῦ δι᾽ αὐτὸν παθόντος οὐδὲ νῦν ἐπελάθετο, ἀλλ᾽ οἷον ἀειφανῇ τινα πυρσὸν τοῖς παριοῦσι παρεῖχεν ὁρᾶν πρὸ τῆς πόλεως xai τῇ xompía χειμένην, ὡς ἐν βασιλικῷ οἴχῳ φυλαττο- μένην ἀφανῶς ἔσχεπεν, οὐ μόνόν οὐδὲν ἀπὸ τῆς χοπρίας ἐάσας παθεῖν, ἀλλὰ xal τοῦ πάσχειν ἑτέρους διὰ ταύτης ἐλευθερώσας. Χήρα γάρ τις γννὴ καὶ θανάτῳ μὲν τὸν ἄνδρα ζημιωθεῖσα, νίῳ δέ τινε μονο- γενεὶ xal μόνῳ σαλεύουσα xai πρὸς τῇ χηρείᾳ καὶ τῶν ὀφθαλμῶν πήρωσιν ὑποστᾶσα, πίστει τὸ πάθος νιχήύσασα μετὰ τοῦ Tíxvou πρὸς τὴν Ἱερουσαλὴμ ἄπεισι, τῇ τῶν ἀγίων iv αὐτῇ τόπων ἐπαφῇ τε καὶ προσκυνήσει, οὖς ἀποδέδληχε τοῦ σώματος φωταγω- γοὺς, ἀπολαδεῖν ἔλπίσασα. Ὡς οὖν ὑπὸ τοῦ παιδὸς χειραγωγουμένη τοῦ χοὸς ἐλάμθδανε xci τῆς χόνεως, xai τοῖς ὀφθαλμοῖς ἐπετίθει, προστίθεται τῇ χηρείαᾳ χαὶ τῇ πηρώσει τῶν ὀφθαλμῶν, οἷα τὰ τοῦ Θεοῦ χρίματα, χαὶ ἄλλη χαλεπὴ συμφορά" νόσος γάρ τις καταλαδοῦσα τὸν παῖδα, τὸν ἀντὶ τῆς ζημίας τῶν ὀφθαλμῶν ὀφθαλμὸν ἄ)λον αὐτῇ γενόμενον, ἀθρόον, οἴμοι, τῶν ἀγκαλῶν τῆς μητρὸς ἁρπάξει.
D 6'. Εὐθὺς οὖν διπλοῦν αὐτῇ τὸ σχότος ἐπιφοιτᾷ,
xxi τὸ τοῦ βίον φῶς τῷ τῶν ὀμμάτων συναποσθέν- νυται, χαὶ ἦν ὅλως ἀχίνητος ἡ ἀθλία, ὥσπερ σχηπτῷ τινι βληθεῖσα τῇ συμφορᾷ. Μετὰ βραχὺ δὲ νόψασα μιχρὸν τοῦ x«xoU, ἐλεεινὸν ἀποϑδϑύρεται xai οἰκτρὰς ἠφίει πρὸς τὸν Δεσπότην φωνάς" "Q Κύριε, λέγονσα, ἱνατί οὕτως ἐδαρύνθη ἐπ᾽ ἐμὲ ἡ χείρ σου, xai ἐπὶ τὸ ἄλγος τῶν τραυμάτων μου προπέθηχας, χαὶ νῦν τὸ φῶς τῶν ὀφθαλμῶν μου x«l αὐτὸ οὐχ ἔστι μετ᾽ ἐμοῦ ; Μὴ ἰσχὺς λέθων ἣ ἰσχύς μου ; Τὸ τοῦ 'Io6 x«i αὐτὴ ἐρῶ. Ἔθωηχας με παραδολὴν, Δέσποτα, xal χένησιν
χεφαλῆς ἐν πᾶσι, x«l ἐσχύνθησαν ἐπ’ ἐμὲ οἱ ὑπομέ-
44 VITA S LONGINI.
νοντές σε, Κύριε, Κύριε τῶν δυνάμεων : οὕτως ὕμαρτον ἐγὼ x«i μόνη οὕτω χολάξοααι, ὅτι καὶ φωτὸς ἐμὲ x«l τοῦ μονογενοῦς ἄρτι τοῦ ἴσα xai φωτὸς ἐμοὶ φαίνοντος ἀπεστέρησας ; Iloíg μοι λοιπὸν σωτηρίας ἔλπίς ; ποία μοι παραμυθίας ὁδός ; Οἴμοι, φίλτατε, πότε μοι παρηγορήσεις τὸ πάθος ; πότε χουφίσεις τῶν ὀμμάτων τὴν συμφορὰν, ἐπὶ σωτὴ- ρίαν με χειραγωγῶν ; Ἔλαθες, ὦ παῖ, xoi μεέξονι ἄλλῳ συμπτώματι τῷ σῷ ζημιώσας. Οἴχῃ μοι φυτὸν ἥδιστον πρὸ ὥρας, μόνην ἐμὲ τὴν ἀθλίαν ἀπολιπών. Αλλ' οὕτω μὲν ἡ μήτηρ * x«i τί γὰρ fj μήτηρ, xci μήτηρ μονογενοῦς ; Καὶ οὕτως ἐλεεινῶς ἔχουσαν ὑποστηρίζει οὕτως.
I. Μεταξὺ δὲ πρὸς ὕπνον χατενεχθείσῃ ὁ θεῖος Λογγῖνος αὐτῇ ἐφίσταται χαὶ πάντα λέγει τὰ κατ᾽ αὐτὸν, τὴν ἐπὶ σταυροῦ τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν ὁμολογίαν, τὸν παρὰ Καίσαρος αὐτῷ xoci Πιλάτον χαταψηρφι- σθέντα θάνατον, τὴν ἐχτομὴν τῆς χεφαλῆς χαὶ τάλλα, ὅσα διὰ Χριστὸν ὁ μάρτυς φιλοτίμως ὑπέστη, καὶ ὅτε Σοὶ τὴν ἐμὴν πρὸς θεραπείαν ἔδει τῶν σῶν ὀφθαλμῶν φυλάττεσθαι χεφαλὴν, πολλῇ τῇ χοπρίᾳ χαλυπτομένην ^ ἵν᾽’ ἁψαμένη σοι τὸ φῶς εὐϑέως ἀχολουθήσῃ x«i τὸν παῖδα δέ σοι μετὰ δόξης παρα- στήσαιμι τὸ ἐπ᾿ αὐτῷ πάθος ψυχαγωγήσαντα. Τού-
τοις ἡ γυνὴ τοῖς λόγοις παραχληθεῖσά τε τὴν ψυχὴν.
χαὶ τὸ σῶμα ἱκανῶς νευρωθεῖσα, πρὸς τὸ ἔργον ἠπείγετο. Ἐπεὶ δὲ χαὶ τὸν τόπον, ἔνθα τὴν χεφαλὴν ἐμάνθανεν ἀποχεῖσθαι, χειραγωγουμένῃ ἤδη χατεί- ληφε, προθύμως διώρυττε ταῖς χερσὶ xai ὥσπερ τινὰ θησαυρὸν ἀνευροῦσα τὴν χεφαλὴν ἅμα τῷ ταύ- τῆς εὑρέσει χαὶ τὸ ἴδιον ἐξευρίσχει φῶς, χαὶ βλέπει τὸν ἥλιον fj χαὶ αὐτὴν φᾶναι τὴν χεφαλὴν ὡς νοητὸν ἀστέρα ὑπὸ γἣν δύνασαν καθορᾷ. Εἶτα x«i περιπτυ- ξαμένη θερμῶς χαθηραμένη τε τῆς χόπρου xci μύ- pot; ἐντίμως ἀλείψασα, ἐπάνεισι πάλιν πρὸς τὸν ξενίσαντα, τὸν πολύτιμον ἐχεῖνον χομίζουσα μαργα- ρίτον.
lA'. Τῆς δ᾽ ἐπιούσης νυχτὸς, αὖθις ὁ θεῖος ἐφίστα- ται Λογγῖνος φαιδρὸν ὑπομειδιῶντα χαὶ νυμφιχοῖς ὥσπερ τοῖς περιθλήμασι διαλάμποντα τὸν υἱὸν αὖ- τῆς ἐπαγόμενος, ἡδέως τε αὐτὸν χαὶ πατριχῶς ὑπαγκχαλιξόμενος χαί φησι πρὸς αὐτήν * "Ide ov ἐπέν - θεις, ὦ γύναι, ὃν ἐπένθεις υἱὸν * ἴδε, ὅπως ἔχει νῦν εὐχλείας, χαὶ παραχλήθητι * Θεὸς γὰρ αὐτὸν εἰς τὸν οἰχείαν ἐστράτευσε βασιλείαν ^ χἀγὼ τοῦτον παρ᾽ ἐμοὶ ἔχω λαδὼν παρὰ τοῦ Σωτῆρος x«l δεξιᾶς οὔποτε τὴς ἐμῆς ἀποστήσεται. Λαδοῦσα τοίνυν τὴν ἐμὴν κεφαλὴν xal τὸ σοῦ σῶμα παιδὸς, τῇ αὐτῇ λάρνακι θάψον x«i μηχέτι θρήνει σου τὸν μονογενῆ, μηδὲ τυπτέτω σε ὃ x«odix gov, μεγάλη γὰρ αὐτῷ δόξα x«i εὐφροσύνη πολνύμνητοί τε χορεῖαι, χαὶ πάνδη- μοι πανηγύοεις παρὰ τοῦ προσλαδόντος Θεοῦ δεδώ- ρῆνται. Τούτων ἡ τοῦ παιδὸς ἀχούσασα μήτηρ εὖ- θέως ἀνίσταται, χαὶ λαδοῦσα τὴν τοῦ μάρτυρος χεραλὴν τῇ πατρίδι τοῦ μάρτυρος ἀποδίδωσι (Σαν- διάλη τῇ χώμῃ τὸ ὄνομα) * καὶ τὸν τοῦ παιδὸς νεχρὸν ἀσμένως παραθεῖσα τῇ τοῦ μάρτυρος χεφαλῇ, ἐν τόπω τε ἐπισήμῳ σεμνῶς περιστεῦασα, τοιαῦτα
* Rom. viu, 38. PATROL. GR. CXV.
42
μὴ μόνη ἃ capitis in omnibus : et pudore affecti sunt super
me, qui sustinent te, Domine virtutum. » Num sola slc peccavi ego ? et sola sic punior, quod me luce et unigenito filio, qui erat instar lucis, privasti ? Quenam mibi est deinceps spes salutis ? Quenam mihi via consolationis? Hei mihi, charissime, quando mihi malum consolaberis? Quando oculorum levabis calamitatem, me deducens ad salutem ? Nescivisti, o fili, quod majori omni alio, tuo casu mihi dam- num afferres maximum ? Abis, planta mihi jncun- dissima, me misera sola relicta ? Sed sic quidem mater, et mater unigeniti, qui sic fulciebat eam, que se habebat tam miserabiliter.
X. Interim autem dum fuisset in somnum reso- luta, divinus ei apparet Longinus, et omnia dicit,
B que ad ipsum pertinebant, quee in cruce Salvatoris
nostri facta fuit, confessionem, mortem qua a Ce- sare et Pilato fuit condemnatus, capitis amputatio- nem, et alia, que marlyr propter Christum susti- nuit magnifice. Quin etiam dicit ei : Oportet te observaremeum caputmulto fimo tectum, ad tuorum oculorum curationem. Nam si illud attigeris, lux stalim te sequetur. Poro autem ego quoque tibi adducam puerum eum gloria, qui quem propter eum accipis, dolorem consoletur. His verbis mulier animo recreata, et corpore satis corroborata, pre- perabat ad opus. Cum autem deducta jam perve- nissel ad locum, in quo sciebat caput esse reposi- tum, prompto et alacri animo fodiebat manibus. Etcam velutiquemdam thesaurum caputinvenisset, simul cum ejus inventione, suam quoque lucem invenit ; et aspicit solem, aut etiam ipsum caput cernitiamquam lucidam stellam apparuisse. Deinde id ardenter complexa, cum a stercore expurgasset, et unguentié unxisset honorifice, revertitur ad eum, qui illam hospitio exceperat, pretiosam illam affe- rens margaritam.
Xl. Sequenti autem nocte divinus rursus accedit Longinus, leto vultu subridentem, et quasi spon- salibus vestimentis nltentem filium suum inducens, suavilerque et paterne eum amplectens, et dicitei : Eccequem lugebas, filium, o mulier, quem lugebas: ecce quantus sit nunc ejus honor et gloria, et te- ipsam consolare. Deus enim ipsum retulit in nume- rum militie sui regni, egoque nunc eum habeo acce-
p Ptum a Salvatore, nec a mea unquam recedet dex-
tera. Accipe ergo meum caput et corpus tui fllii, et sepeli in eademarca, et ne amplius lugeas filium tuum unigenitum, neque te verberet cor taum. Nam magna gloria et letitia, et magnis laudibus cele- brands choreee, et festa celeberrima ei data sunta Deo, quieum accepit. Hec cum audiisset mater filii, statim surgit, et acceptum martyris caput, reddit Patrie martyris (Pago autem nomen est Sandiale) ; et cum corpus filii capiti martyris libenter appo- suisset, etin loco insigni honeste composuisset, heo apud se dicebat : Nnno scio, quod iis, qui Beun diligunt, omnia ad bonum conferunt ὃ. Quserebam
2
13 MENSIS MARTIUS. ] 4“
oculos carnis, ego autem accepi etiam oculosspiri- A πρὸς ἑαυτὴν ἐπεφώνει " Νῦν οἶδα, λέγουσα, τοῖς
tus. Me afficiebat tristitia jactura filii, sed ecce eum habeo heredem, Deo cum gloria regia assisten- tem, et nunc noctu et interdiu mihi matri blande propheta- rum et martyrum, et cum eis exsultans, et cum Longino crucem ferens, et regni celorum precla- rum ferens tropeum inter angelos : adeo ut Lon. gini factus discipulus, ipse quoque sacram emittat vocem, hymnicamque et mysticam, et epinicii in- star habentem : Vere Dei Filius erat iste, et est, et erit. Regnum ejus, regnum omnium seculorum, et ejus dominatio permanebit in eternum *. Et gloria
arridet, conglorificatus bonoribus
et potentia in secula seculorum 19. Amen.
Psal. cxriv, 13. 19 Dan. vi, 27.
ἀγαπῶσι τὸν Θεὸν πάντα πρὸς τὸ ἀγαθὸν συλλαμθά- νεται * ὀφθαλμοὺς ἐξήτουν σαρκὸς, ἐγὼ δὲ καὶ τοὺς τοῦ πνεύματος ἔλαθον * ἔλύπει με ζξυημία τέχνον, ἀλλ’ ἔχω τὸν χληρονόμον, ἰδοὺ, μετὰ βασιλικῆς τῆς δόξης τῷ Θιῷ παριστάμενον xal νῦν ἥμερόν μοι, τῇ μητρὶ, προσγελᾷ νύχτωρ xoi μεθ᾽ ἡμέραν, προφῃ- τῶν τιμαῖς xai μαρτύρων συνδοξαζόμενος * μετὰ Λογγίνον τε σταυροφορῶν χαὶ τὸ λαμπρὸν τῆς τῶν οὐρανῶ; βασιλείας ἐπιφερόμενος τρόπαιον μεταξὺ τῶν ἀγγέλων, ὡς Λογγίνον φθέγγεται μαθητὰς, ἀφίησι xal αὐτὸς φωνὴν ἱερὰν ὑμνολόγον, μνστιχὴν, ἐπινίκιον * ἀληθῶς Θεοῦ Υἱὸς ἦν οὗτος, καὶ ἔστι, x«i ἔσται " ἡ βασιλεία αὐτοῦ βασιλεία αἰώνιος, xai à δεσποτεία αὐτοῦ εἰς τὸν αἰῶνα παραμένεε * αὐτῷ ἡ δόξα χαὶ τὸ χράτος εἰς τοὺς αἰῶνας. ᾿Αμήν.
ΒΙΟΣ ΚΑΙ IIOAITEIA
TOY ΟΣΙΟΥ IIATPOZ HMOQN
ABPAMIOY
VITA ET CONVERSATIO
S. P. N.
ABRAMII CONFESSORIS
ET MARLE NEPTIS EJUS Quam Symeon Metaphrastes ex S. Ephrzm videtur. fusius descripsisse. (Latine apud Surium ad diem 16 Martii, Grece ex codd. Reg. 774, s;c. xiv, 4484, sec. xri. Epr. PATA.
I. Virorum virtutis studiosorum vita, et eorum Β Α΄. ᾿Ανδρῶν φιλαρέτων βίος xai ὁ τῆς ἀὐτῶν mo-
que ab eis gesta fuerunt, narratio, omnibus quidem qui pie vivere studuerunt, tanqnam utilis etjucunda, summo studio est expetenda : maxime autem lis, qui virtutem exercent, et qui beatam illam Dei mandatorum semitam ingredi decreverunt. Fiunt enim eis veluti quidam duces itineris, ut quod ipsi prius confecerint, et reipsa experientia ostendere possint iis quisequuntur: ubi quidemoporteataliquid remittere de ingressus vehementia, ubiautem rur- sus gradum accelerare et intendere. Sicque certam virtutis viam et facilem illis faciunt, qui eam aggre- diuntur. Quoniam autem ex iis maxime insignis Abramius, non solum cum esset adhuo superstes, sed nunc quoque oratione velutiquadam expressus imagine, id plene prestare potest: res ejus nuno
λιτείας διήγησις x«l πᾶσι μὲν τοῖς εὑσεδῶς ζῇν προῃρημένοις ποθειναί τε xai περισπούϑαστοι, μά- λιστα δὲ τοῖς ἀρετῆς μεταποιουμένοις xai ὅσοι τὴν μαχαρίαν ἐχείνην τρίδον τῶν τοῦ Θεοῦ ἐντολῶν ὀϑεῦ- σαι προείλοντο * γίγνονται γὰρ αὐτοῖς οἱονεί τινες ὁδηγοὶ τῆς τοιαύτης πορείας, οἷα προδιανύσαντες ταύτην χαὶ αὐτῇ πείρᾳ χαὶ πράγμασι τοῖς ἑπομέ- νοις ὑποδειχνύειν ἔχοντες, ὅπου μὲν γενομένους μιχρόν τι διαναπαῦσαι χρὴ τῆς ὁδοιπορείας τὸ σύν- τονον, ὁποὺ δὲ πάλιν ἐπισπεῦσαι, χαὶ χατατεῖναι, χαὶ συντονωτέραν ποιήσασθαι, xol οὕτως ἀπλανᾷ τὴν ὁδὸν τοῖς μετιοῦσι χαὶ ῥᾳδίαν ἐργάζονται. ᾿Επεὶ οὖν ἐπισημότατος τούτων ᾿Αὐρὰμιος, οὐ μόνον ἔτι περιὼν, ἀλλὰ καὶ νῦν ὥσπερ ἐν εἰχόνε τῷ λόγῳ δια- τυπούμενος, διηγητέον ὡς οἷόν τε τὰ τοῦ ἀνδρὸς xel
-— 5 B7 NN
46
ἡμῖν x«i xxr ἴχνος αὐτῷ τῆς μιμητέον εἰς δύναμιν.
Β΄. Οὗτος τοίνυν ὁ δεύτερος ᾿Αδραὰμ χαὶ τῷ πρώτῳ παράμιλλος, ἐξ εὐγενοῦς μὲν τῆς ῥίξης εὐγενὴς ἐδλάστησε χλάδος" πατέρες γὰρ αὐτῷ λαμπροὶ μὲν τὸ γένος, λαμπροὶ δὲ τὸν βίον χαὶ πλούτῳ χαὶ δόξῃ τῇ χατὰ χόσμον ἐπιειχὼς σεμνυνόμενοι. Ὁρῶντες δὲ τὸν παῖδα πᾶσαν ix τῆς πρώτης ἡλιχέας ἀρετὴν μετιόντα, σφοδρῷ πάνν πυρὶ τοῦ πρὸς αὐτὸν χατεί- χόντο πόθον’ τοιαῦτα γὰρ τὰ τῶν γεγεννηχότων σπλάγχνα καὶ πέφυχεν οὕτως ἀρετὴ παίδων, μεί- ζονα τῆς φυσιχῆς στοργῆς τε χαὶ διαθέσεως αὐτοῖς τὴν πυρὰν ὑπανάπτειν, διὸ δὴ χαὶ λίαν ἀχορέστως αὐτοῦ χαὶ περιχαῶς ἔχοντες͵ ἐπόθουν χαλοῦ τοιούτου βλαστοῦ χαὶ χαρποὺς ἰδεῖν, ὅπως, χαὶ ὡς εἰχόνας τοῦ νἱοῦ τὰ ἔγγονα βλέποντες, τὸ πολὺ τοῦ πρὸς αὐ- τὸν φᾶτρον διαναπνέωσι, xci ἅμα τοιαύτην βουλόμε- νοι τῇ διαδοχῇ τοῦ γένους ὑποθεῖναι χρηπῖϑα τοιοὺ- Toy θεμέλιον, ἀμῶλει καὶ ἀγαγέσθαι νύμφην ἑσπού- δαξον τῷ υἱῷ χαὶ γάμον δῆσαι δεσμοῖς χαὶ τῶν χοσμιχῶν ἀξιωμάτων ἔπὶ τὰ μείξω προσαγαγεῖν αὐτὸν xal περιφανέστερα. ᾿Αδραμίῳ δὲ ἄρα ταῦτα φροντὶς oídsuia, τἀναντία δὲ χαθάπαξ τῆς τῶν γονέων προήρητο γνώμης χαὶ τὴν μὲν ᾿Ἐχ- χλησίαν. old τινα νύμφην, ἑαυτῷ ἐμνηστεύετο, προσ- εδρεύων αὐτῇ χατὰ τοὺς ϑερμοὺς τῶν νυμφίων νύχτα xxi μεθ᾽ ἡμέραν, xci ψυχὴν ἅμα καὶ ἀχοὴν τοῖς ἐν αὐτῇ πρὸς τὸν Θεὸν ὕμνοις χαὶ ταῖς μελωδίαις θελ- γόμενος" μίαν δὲ τιμὴν ἀληθῆ τὴν κατὰ Θεὸν ἐνό- pte προχοπήν" ἀρχὰς δὲ, καὶ δυναστείας, xol τιμῶν ὕψη, χαὶ μεγέθη ἀξιωμάτων, καὶ εἴ τι ἄλλο χοσμι- χὸν χαὶ περίγειον, παίγνιον ἡγεῖτο πάντα xal Gxn- νὴν x«i ὑπόχρισιν, ὀνείρατος οὐδὲν ἄμεινον καὶ σχιᾶς διαχείμενα.
I". Ἐπεὶ δὲ οἱ τεχόντες ἐνέχειντο xol μετὰ πολ- λῆᾷς αὐτὸν τῆς σφοδρότητος ὁμιλῆσαι γάμοις ἠνάγχα- ὅον, ἡ δὲ μήτηρ ἀναδαλλόμενον ὁρῶσα χαὶ δάχρυα πολλάχις ἠφίει τῶν ὀφθαλμῶν, τὰ τῆς ἔσω φλογὸς ἀψευδῆ σύμθδολα, x«i ὡς οὐδὲν ἄλλο ψυχὴν vio χα- ταχλάσαι δυνάμενα, οὐχ ἔχων ὁ χα)ὸς ᾿Αθράμιος ὅτι xci πάθοι, μητρὸς τε λιταῖς x«l πατρὸς εἴχει χελεύ- σμασι͵ καὶ τὸν τοῦ γάμον ζνγὸν καταδέχεται, μίαν τῶν ἐντολῶν χαὶ τοῦτο εἰδὼς τὸ x«l πατρὶ xci μὴη- τρὶ πείθεσθαι" ἐπεὶ xai πρὸς ἐχεῖνον ἤδει τὴν τιμὴν διαδαίνειν, παρ᾽ οὗ καὶ à ἐντολὴ, x«l ὡς ἔστι χοινὸς ἁπάντων, καὶ πρῶτος πατὴρ, χαὶ δημιουργὸς, καὶ τοῦ εἶναι χαὶ τοῦ ξῇν αἰτιώτατος. ᾿Αλλὰ μοι διανα- στήτω ἀχοὴ πᾶσα πρὸς τὴν ἀχρόασιν' ἧδη γὰρ ἀνίσχειν ἐπὶ τὴν ᾿Αὐραμίον ψυχὴν αἱ τῆς χάριτος ἀχτῖνες ἐπάρχονται’ ἐτελεῖτο μέν ἔχτην ἡμέραν ἡ εὐωχία, χαὶ τὰ γαμήλια ἐχροτεῖτο, χαὶ ὑμέναιοι $dovro- χατὰ δὲ τὴν ἑδϑόμην, ἐν 7 καὶ λελῦσθαι ἤδη αὐτοῖς ἔμελλε τὰ τῶν γάμων, θαυματονργεῖταέ τι πρᾶγμα, μηδὲ ὀφθαλμοῖς πιστευόμενον, ᾿Εχάθητο μὲν γὰρ μετὰ τῆς νύμφης μάλα λαμπρὸς ὁ 'A6pá- ptos, ὡς νυμφίος ἀληθῶς ἐπὶ τοῦ παστοῦ αὐτοῦ" θορύδον δὲ καὶ χρότον τὸν οἶχον, ὡς εἰκὸς, χατεχόν-
των, καὶ περὶ τὴν τράπεζαν πάντων x«l τοὺς δαιτυ-»
VITA S. ABRAMII.
ἀρετῆς πορευτέον x«i Α a nobis narrande sunt pro viribus, ut sequamur,
B
C
40
el quoad ejus fieri poterit, imitemur vestigia ejus virtutis.
Il. Hic ergo secundus Abraham, et cum primo conferendus, ex nobili quidem radice germinavit ramus nobilis. Nam fuerunt quidem ei parentes clari genere, vita autem illustres, et qui divitiis et gloria mundanasibisummopere placebant. Cum aue tem viderent puerum ab ineunte etate omnem vir- tulem exercentem, tenebantur quidem vehementi igne in eum amoris ef desiderii. Sunt enim talia eo- rum, qui genuerunt, viscera, et natura est eis insi- tum,ut virtus filiorum majoremin eis excitetflammam naturalis charitatis et affectionis. Quamobrem cum esset eorum in eum amor et insatiabilis, et longe ardentissimus, desiderabant videre fructus pulchri hujus germinis : ut cernentes tanquam imagines filii nepotes, sui in eum amoris sedarent vehemen- tiam, et simul successioni generis hoc jacerent fun- damentum. Itaque studebant, ut et filius duceret uxorem, et alligaretur vinculis matrimonii et ad precipuas et maxime illustres mundi proveheretur dignitates. Abramio autem nihil horum erat cure : nam ea delegerat, que parentum animo plane adversabantur : et Ecclesiam quidem, tanquam sponsam quamdam, sibi desponderat, ei, ut solent sponsi ardentes, noctu et interdiu assidens, et ani- mum simul et aures demulcens iis, qui in ipsa fiunt ad Deum, hymnis et melodiis ; unum vero verum honorem. ad Deum existimabat profectum. Magistra- tus autem et potestates et honorum altitudinem, et dignitatum magnitudinem, et si quid aliud mun- danum et terrenum, existimabat omnia ludibrium et scenicam actionem, que nihilo melius sunt affec- taquam somnium et umbra.
III. Cum autem parentes instarent et vehementis- sime urgerent, ut uxorem duceret, quinetiam ma- ter videns eum differentem, sepe lacrymas emitte- ret ex oculis, que sunt certa signa flammee internes, et que, si quid aliud, filii valde possunt animum infringere ; nesciret vero egregius Abramius quid faceret, cedit matris precibus et jussis patris, et jugum accipit matrimonii, ut qui sciret hoc esse unum ex Domini preieceptis, patri et matri parere. Nam ad illum quoque transire honorem pulchre
D sciebat, ἃ quo profectum est preeceptum, et qui est
communis omnium et primus pater, et opifex, et precipua causa, ut simus et vivamus. Sed mihi arrigantur omnes aures ad audiendum : jam enim in animo Abramii incipiunt oriri radii gratie. Sex quidem preterierant dies, ex quo peragebatur convivium et oelebrabantur nuptie, et canebatur hymeneeus ; septimo autem, in quo erat eis sol- vendum matrimonium, fit res quedam admirabilis, et que vix credi possit. Nam sedebat quidem ad mensameum sponsa splendidus admodum Abramius, tanquam sponsus revera in thalamo suo, tumultu autem et plausu tola domus perstrepebat, mense- que et convivis erant omnes intenti ; oocultus au-
47
MENSiS MARTIUS
48
tem amator nostree salutis, et qui intelligentia per- Α μόνας ἀσχολουμένων, ὁ χρυπτὸς τῆς σωτηρέας ἡμῶν
cipitur animarum nostrarum pronubus et sponsus Christus, illarum scilicet, quee sunt digne thalamis suis, dulciquodam radio ccelestis et ineffabilis splen- doris sensim immisso in thalamum, suavi et alli- oienti luce oculos illustravit Abramii, veluti ad se accersens, et ipsum per lucem attrahens. 1llius enim anime aperteamabat pulchritudinem, et vole- bat eum collocare in longe melioribus thalamis.
IV. Hujusautem lucis dulcedine summecaptus À- bramius, ut que ei peroculosad animum affluxerat, et ineffabili jucunditate et splendore cor habens re- pletum, neque cibum, neque potum volebat sumere : sed stabantimmotiejus oculi, ad lucisillius speciem intuentes, et apud se optabat, ut cito solveretur con- vivium. Quoquidem ut desiderabat, soluto, et singulis convivis domum reversis, tacite domo egreditur, a nullo alio, nisi a solo Deo, quieum vocabat, visus. Et cum circa duo stadia abesset a civitate, perve- nit ad quamdam cellam, que pulchre erat posita adquietem et silentium. Eam autem, quam jucunde est ingressus ! Aliquid enim ei ostenderat, que ap- paruerat visio, quod spectabatad ejus habitationem.
Deinde, ut assolet in rebus hujusmodi, cum domi ..
frequentissime nominaretur sponsus, et essent om- nes occupati ad illi inserviendum, ipse autem mi- nime adesset, statim recordati sunt parentes prieris filii sententie, etillius in Deum propositi, et magne adversus nuptias constantire ; neque eam rem pote- rant aliud vocare, nisi apertum secessum . Et ideo scrutabantur, non theatra, non fora, non regiam, non domos amicorum, sed solitudines, et montes, et monachorum habitacula, et sicubi 8556. aliquis locus aptus ad secessum et silentium. Cum multi ergo ubique quererent Abramium, decimo septimo die postquam secesserat, invenitür in dicta cella, nullum habens, qui simul habitaret, sed ipse solus inclusus. Atque illos quidem, qui ipsuminvenerant, invadit stupor commistus letitia et tristitia, ut qui letarentur quidem, quod invenissent adolescen- tem, stuperent autem ἐδ repentinam ejus muta- tionem, et statim ab initio susceptam vitam illam solitariam, et remotam ab omni consuetudine et societate, dolerent vero propter Abramii jacturam, quod talis scilicet adolescens sic ante tempus se a mundo removisset, et rebus que ad mundum per- tinent.
V.]lle autem cum eos sic vidisset affectos, placide et benigne eos alloquens : Neque tristitia, inquit, affici oportet, nec admirari : sed Deo potius agere " gratias, et ejus ineffabili benignitati et clementigm, qui me sapienti quadam et arcana providentia a mundi subduxit nequitia. Orate ergo, inquit, amici mei et fratres, deincepsorate, ut bonum ejusjugum portem usque ad finem, et non onus ejus leve abji-
ἐραστὴς ὁ νοητὸς τῶν ψυχῶν νυμφαγωνγός τε χαὶ νυμφίος Χριστὸς ὅσαι δηλονότι χαὶ τῶν ἐχεΐνου νυμφώνων ἄξιαι, ἀχτῖνα τινα γλυχεῖαν τῆς ἀνωτάτω περὶ αὐτὸν ἐχείνης xai &moppürou λαμπρότητος ἠρέμα πως ἐπαφεὶς τῇ παστάδι φῶς οἷον ἔπαγα- γόντι χαὶ ἥδιστον τὰς ᾿Αδραμίου περιηύγαξεν ὄψεις, μετακαλῶν οἱονεὶ πρὸς ἑαυτὸν χαὶ διὰ τοῦ φωτὸς αὐτὸν ἐφελκόμενος. ἦρα γὰρ τοῦ χάλλους περιφανῶς τῆς ἐχείνου ψυχῆς x«i χρείττοσιν εἰσοικέσασθαι τοῦ- τον παρὰ πολὺ xai παστάσι χαὶ θαλάμόις ἐδούλετο.
Δ΄. ᾿Αλοὺς δὲ κατάχρας τῇ τοῦ φωτὸς ἐχείνον γλυχύτητι xai ᾿Αθράμιος, χαθάπερ αὐτῷ διὰ τῶν ὀφθαλμῶν εἰς τὴν ψνχὴν χαταῤῥεύσαντος καὶ τῦς ἀφάτου φαιδρότητος ἐχείνης ἀὐτοῦ xoà τῆς αἴγλχς
B τὴν καρδίαν ὑποπλησθεὶς, οὐχέτε οὔτε σῖτα οὔτε ποτὸν αἱρεῖσθαι ἤθελεν, ἀλλ᾿ ἐπάγησαν αὐτῶ ακλι- νεὶς οἱ ὀφθαλμοὶ πρὸς τὴν φαντασίαν ἐχεένον τοῦ φωτὸς ἐνορῶντες᾽ ἵστη γὰρ τὸν τύπον αὐτῷ πρὸ τῶν ὀμμάτων ὁ λογισμὸς x«i ταχὺ λυθῆναι χαθ᾽ ἑαυτὸν οὔχετο τὴν ἑστίασιν - ἧς χαὶ, ὡς ἐπόθει, λυθείσες χαὶ οἴχαδε τῶν δαιτυμόνων ἐχάστου ἀφεχομένων, ὑπέξεισι ἡσύχῳ ποδὶ τοῦ οἴχον, μηδέ τῳ ἄλλῳ ὅτι uà μόνῳ τῷ καλοῦντι Θεῷ βλεπόμενος: x«i σταδίους ἀποσχὼν ὡσεὶ δύο τῆς πόλεως, χαταλαμθάνεταί τὸ χελλίον ἡσυχίας ἐν χαλῷ τόπῳ χείμενον χαὶ τοῦτο πῶς ἄν εἴποις ἡδέως εἰσῆλθε: παρέδειξε γάρ τι xai $ φανεῖσα ὄψις αὐτῷ πρὸς τὴν τούτον χοιτοίκησιν. Εἶτα, ὥσπερ ἐν τούτοις φιλεῖ, ἐπειδὴ πολὺ ἀνὰ τὸν οἶχον τὸ του νυμφίου ἦν ὄνομα xai πεοὶ τὴν Exsívov θεραπείαν πάντες ἠσχόληντο, παρῆν δὲ αὐτὸς οὐδα- μῶς, εὐθέως οἱ γονεῖς τῆς προτέρας τοῦ παίδὸς ἀνεμιμνήσχοντο γνώμης καὶ τοῦ χατὰ Θεὸν ἐχείνον σχοποῦ xai τῆς πολλῆς περὶ τὸν γάμον ἐνστάσεως" χαὶ οὐδὲν ἕτερον εἶχον, ὅτι μὴ σαφῇ τὸ πρᾶγμα χαλεῖν ἀναχώρήσνν' ταύτῃ TOL x«i ἀνηρευνῶντο οὐ θέατρα χαὶ ἀγοραὶ x«i βασίλεια χαὶ φίλων οἶχέαι x«l νέων διατριθαὶ, ἀλλ᾽ ἐρημίαι, xat ὄρη, καὶ μο- ναχῶν χαταγώγια, x«i εἴ πού τι χωρίον ἦν ἀναχε- χωρηχὸς χαὶ φιλήσυχον. "A))ov τοίνυν ἀλλαχοῦ χατὰ ζήτησιν 'A6paplou περιιόντων, ἐδδόμῃ x«i δεκάτῃ μετὰ τὴν ἀναχώρησιν ἡμέρᾳ ἐν τῷ εἰρημένῳ χελλέῳ εὑρίσχεται, μηδένα σύνοιχον ἔχων, ἀλλὰ μόνος αὐτὸς χαταχεχλεισμένος. Τοὺς μὲν οὖν εὑρόντας αὐτὸν ἔχ- πληξις ἡδονῇ λαμθάνει xoi λύπῃ σύμμιχτος" ἡσθέν-
α
D τὰς μὲν τῇ τοῦ παιδὸς ἀνευρέσει, ἐχπλαγέντας δὲ
τὴν οὕτως ἀθρόαν μεταδολὴν καὶ τὸ ἐρημιχὸν ἐχ προοιμίων εὐθὺς ἐχεῖνο τοῦ βίον x«i ἀχοινώνητου" ἀνιασθέντας δὲ τῇ τοῦ ᾿Αδραμίου ζημία, ὅτι τοιοῦτος νεανίσχος οὕτω πρὸ ὥρας βίον χαὶ τῶν τοῦ βέου πραγμάτων ἀπέστησεν ἑαυτόν.
Ε΄. Ὁ δὲ οὕτως αὐτοὺς ἔχοντας ἰδὼν χαὶ προσ- ηνῶς ἄγαν χαὶ ἠπίως προσαγορεύσας, Οὔτε λυπεῖσθαι χρὴ, φησὶν, οὔτε θαυμάξειν, Θεῷ δὲ μᾶλλον εὐχαρι- στεῖν x«i τῇ ἀφάτῳ τούτον χρηστότητι x«l φιλαν- θρωπίᾳ, ὅστις με σοφῇ τινι καὶ ἀποῤῥήτῳ οἰκονομίᾳ τῆς βιωτιχᾷς ὑπεξήγαγε μοχθηρίας. Εὔχεσθε τοι- γαροῦν ἐμοὶ, φῇοι καὶ ἀδελφοὶ, λοιπὸν εὔχεσθε, ὥστε τὸν χρηστὸν αὐτοῦ ζυγὸν ἕως τῶλους βαστάσαι
49
VITA S* ABRAMII.
90
pt χαὶ μὴ τὸ φορτίον αὐτοῦ τὸ Dapaóv ἀποῤῥίψαι, À ciam: sed semper sequar legem, etillius precepta
&))' ἀεὶ τῷ νόμῳ x«l ταῖς ἐντολαῖς ἐχείνου xai τοῖς θελήμασιν ἕπεσθαι. Εἶτα xai ἡἠξίον μάλα θερμῶς τοῦ μὴ συνεχῶς ἐκεῖσε ἀφιχνουμένους τὴν ποθουμένην ἡσυχίαν ἐπιταράττειν χαὶ ὥσπερ ἐμποδὼν αὐτῷ τῆς ἐπὶ τὰ χρείττω γίνεσθαι προχοπῆς. Ταῦτα ixsivot μὲν ἀκούσαντες χαὶ ἐδόντες, ἀνέστρεφον * ὁ δὲ τὴν τοῦ οἰχίσχον εἴσοδον ἀποφράξας χαί τινα θυρίδα βραχεῖαν χαταλιπὼν, δι’ ἧς ἂν ἄρτος αὐτῶ μόνον καὶ ὕδωρ παρέχοιτο, εὐχῇ τοῦ λοιποῦ χαὶ νηστείᾳ Tpocéxsito. 'E» τούτοις δὲ ὄντος ᾿Αδραμίου, χαὶ ἀγωγὴν τοιαύτην φιλόσοφον μετιόντος, πολὺς παυ- ταχοῦ λόγος ἐφοίτα περὶ αὐτοῦ χαὶ πολύ τι πλῆθος ἀνθρώπων ἐπὶ τὴν ἐχείνου θέαν συνέῤῥει, τυχεῖν τινος παρ᾽ ἐχείνου τῆς εὐλογίας ποθοῦντες. Δεχάτῳ dt μετὰ τὴν ἀναχώρησιν ἔτει τελευτῶσι μὲν οἱ τού- B του γονεῖς ὁδεύει δὲ πρὸς αὐτὸν ὁ ἐχείνων πλοῦτος καὶ χληρονόμος ἁπάσης τῆς πατριχῇς οὐσίας χαθ- ἔσταται ὁ ᾿Δδράμιος: Ὃ δὲ πάλαι ταῖς τοιαύταις φροντίσι χαίρειν εἰπὼν, τινὶ τῶν αὐτοῦ φίλων τὴν τοῦ τοιούτον χλύρον πιστεύει πρόνοιαν, ἀναλωθῆναι τὸ πλεῖον αὐτοῦ μέρος εἰς ἐνδεεῖς ἐπισχήψας - οὔ δὴ χατὰ τὰς ἐχείνου ἐντολὰς γενομένου x«l τοῦ πλούτον χαλῶς αὐτῷ χενωθέντος xal τῶν πενήνων πολλαῖς ἐπαρχέσαντος, φροντίδος ἀπολέλυτο πάσης, ὁ 'A6pa- μιὸς * ἐπεὶ χαὶ τοῦτο φροντὶς ἐχείνῳ μᾶλλον διηνε- κὴς, ὅπως dy μηδενὶ τὴν ψυχὴν τῶν βιωτιχῶν τε χαὶ
et voluntatem. Deinde etiam vehementer rogavit, ne illucassidue venientes, suum desideratum obtur barent silentium et impedirent profectum ejus ad meliora. Illiquidem cum hec audiissent et vidissent, sunt reversi. Ille vero obstructo aditu domunculee, et reliclà parva quadam fenestra, per quam panis solum etaqua ei preberetur, soli de caetero orationi vacabat et jejunio. Cum in his autem esset Abra- mius, et hanc philosophicam exerceret vivendi ra- lionem, de eo spargebatur fama in omnes partes,et magnahominum multitudo confluebat ad illum spe- ctandum, desiderans ad illo aliquam consequi be- nedictionem. Decimo autem anno postquam seces- sisset, decedunt quidem ejus parentes : ad eum autem deferuntur illorum divitis, et omnium pater narum facultatum flit heres Abramius. Ille vero cum jam olim tales curas jussisset valere, cuidam ex suis amicis committit, ut curam gerat heeredita- tis, mandans, utpars ejus maxima consumatur in egenos. Quod quidem qum factum fuisset, ut jusse- rat, et pulchre profusa fuissent ejus divitie, et opem tulisset multis pauperibus, solutus omni cura fuit Abramius.Nam in hocille perpetuo incumbebat, utejus animus occuparetur in nulla re mundana et terrena, sed eum totum haberet ad coelum extensum semperque levem et sublimem ad spiritalia.
γηΐνων ἀπολειφθείη, ἀλλὰ πᾶσαν αὐτὴν ἔχοι πρὸς τὸν οὐρανὸν τεταμένην xal χουφὴν ἀεὶ πρὸς τὰ πνευματιχὰ xa
μετέωρον.
ζ΄. Ποθήσας τοίνυν ὡς τιμιώτατον χτῆμα τὴν C ΨΊ. Cum ergo tanquam possessionem pretiosissi-
ἀχτησίαν, οὐδὲν ἕτερον ἔχειν ἠνέσχετο, πλὴν μόνον τῶν ἀναγχαίως ἐχόντων τῳ σώματι, τὰ δὲ ἦν πάλ-
λιον χαὶ ῥάχος τι τρίχινον, ὦ περιέχειτο, ψιαθιόν τε πρὸς κατάχλησιν βραγεῖαν τοῦ σώματος x«i ποτή-
ριον, ᾧ τοῦ μεμετρημένου ἔχείνου μετελάμδανεν ὕδατος * ἀλλ᾽ ὅσῳ τῶν περι τὸ σῶμα ἐπιτι δείων
ἠπόρει, τοσούτῳ τοῖς τῆς ψυχῆς χαλοῖς ἔθαλλε χαὶ ἐχόμα ἐχλάμπουσαν ἀεὶ τοῦ περὶ αὐτὸν xÜxlou τῶν ἀρετῶν, τὸν ταπείνωσιν ἔχων χαὶ τὴν ἀγάπην, ἃς δὴ xci μητέρας ἀγαθοῦ παντὸς ὁρίξονται εἶναι. ᾿Εν- τεῦθεν ὁμότιμον μὲν τὴν ἀγάπην χοινῇ πρὸς ἅπαυ- τας ἐπεδείχνυτο, τὴν δέ ToU πλησιον ἀεὶ σωτηρίαν τῆς avro! προετίθει. Τὰ δὲ τῶν αὐτοῦ χειλέων ἐχπορευόμενα, ποίας οὐχ xav ψνχὰς καταθέλξαι xal ὑφελχύσαι xal Ἐπέήνειμα γὰρ x«i λίαν παιδευτιχῶς, ἐπετίμα δὲ πατριχῶς T€ χαὶ φιλοστόργως * à τε πραότης αὐτῷ πανταχοῦ χαὶ ἢ χάρις ἐπήνθει, τὴν ἔνδον τῆς ψυχῆς κατάστασιν ἀχριδῶς διαφαίνονσαι. Θαυμάσειε d' ἄν τις εἰκότως χαὶ τὸ πρὸς τοὺς ἀγῶνας τοῦ ἀνδρὸς χαρτεριχόν τε χαὶ σύντονον * πεντηχοστὸν γὰρ ἔτος ἐν ἀσχήσει διατελέσας, οὐδέποτε μαλαχὸν εἰς τοὺς πόνους οὐδὲ ῥάθυμον ἔδλεψεν οὐδὲ χαθυφῆχέ τι τοῦ παραδεδομένον τὴν ἀρχὴν αὐτῷ τῆς ἐγκρατείας χανόνος * ἀλλ ὥσπερ ἄρτι πνευματιχῶν ἱδρώτων ἀπτόμενος, οὕτως ἦν χαθ᾽ ἐχάστην πρὸς ἀγῶνας ἐπι- διδοὺς x«l αὐτὸς ἑαυτὸν ὑπερδάλλων τῇ χαρτερίᾳα ' οὐκ ἦν δὲ πρὸς Θεοῦ, πάντως τοιοῦτον ὄντα καὶ οὕτως οἷα πόλιν περιφανῇ καὶ λαμπρὰν χαθάπερ
-
πρὸς ἀρετὴν ἐπισπάσασθαι ; D
nam desiderasset nil possidere, nihil aliud habere sustinuit, preterea sola, quae sunt corpori necessa- ria. Eaautem erant, pallium et cilicium, quibus erat indutus, et storea ad brevem corporis accubitum, et poculum,quo modicam sumebataquam. Sed quo magis egebat iis, que pertinebantad usum corporis eo magisabundabat, bonisanime, in orbe virtutum quieum circumdabat, semper resplendentem humi- litatem habens, et charitatem, quas cujuslibet boni matresesse definiuntur. Hinc equalem, quidem communiter in omnes ostendebat charitatem. Pro- ximi autem salutem semper sus preponebat. Que veroex ejus labris procedebant, quam non poterant animam demulcere, et attrahere ad virtutem? Nam valde quidem docte adhortabatur : reprehendebat autem paterneetamanter: mansuetudoque et gratia undique in eo florebat, internam animi constitutio- nem perfecte aperiens. Merito autem admirabitur quispiam ejus in certatninibus fortitudinem, et con- stantiam. Nam cum ante mortem continuos quin- quaginta annos transegerit in exercitatione, nun- quam molliter aut segniter aggressus est labores, neque quidquam remisit de ei ab initio tradita re- gula abstinentie: sed perinde ac si spiritales labo- res recens attingeret, ita ad certamina accedebat quotidie, seipsum in dies superans. Non eratautem Die omnino permittere, ut talis lux sub medjé late- ret ; neque fleri poterat, ut qui erat hujustnodi, et perinde ao clara quedam et illustris, οἰ γίδες, velut
δι MENSIS MARTIUS. | 5
inquodam montererum maximarum etpulcherrime À
gestarum, positus erat, absconderetur. Necergo fuit absconsus.Sed quomodo nuper ipse Dominus disci- pulis, ita etiam nunc illorum imitatori desuper apo- stolicum committit ministerium, et ejus honorat vir- tutem chrismate sacerdotii, et sudoribus monastica exercitationis athletica etiam certamina adjungit et Jaboribus abstinentie preter opinionem et admira- biliter adnectit coronas martyrii. Quonam modo autem, deinceps exponam.
VII. Lampsaci, quod est oppidum ad Hellespon- tum, erat quidam magnus vicus, et frequens po- pulo, qui vocatur Tenia. Quoniam autem qui in eo vicohabitabant,tenebantura gravi errore gentilium, magna quidem multitudo sacerdotum et diacono- rum ab episcopo ad eos mittebatur : plurimi quo-
ἐπί τινος ὄρους τῶν μεγίστων χατορθωμάᾶτων κείμε: voy ὑπὸ μοδίῳ xci xMvg χαλύπτεσθαι. Οὔκουν οὐδ χεχάλυπται " ἀλλ᾽ ὥσπερ πρώην τοῖς μαθηταῖς͵ οὕτως χαὶ νῦν τῷ ἐχείνων μιμητῇ Χριστὸς ἄνωθεν ἀποστολιχὴν ἐγχειρίξει διακονίαν τήν τε τοῦ ἀνδρὸς ἀρετὴν ἱερωσύνης τιμᾷ χρίσματι καὶ κόποις &gxu- τιχοῖς ἀθλητιχούς εἰχότως πόνους ἐπισυνάπτει καὶ στεφάνοις ἐγχρατείας στεφάνους παραδόξως ἐπετι- θησι μαρτυρίας * ὅπως δὲ ἄρα καὶ τίνα τὸν τρόπον τὰ τοῦ )όγον δηλώσει μοι.
Ζ΄. Ἐν τῇ Λαμψάχῳ, τῇ πρὸς Ἑλλήσποντον κώμς τις ἦν μεγάλη xai πολυάνθρωπος χαλουμένη Ταινία' ἐπεὶ δὲ οἱ τὴν τοιαύτην χώμην οἰχοῦντες τῇ χαλεπὴ τῶν Ἑλλήνων ἦσαν ἀπάτῃ κατειλημμένοι, πολὺ μὲν ἑχάστοτε πλῆθος αὐτοῖς ἱερέων xai διακόνων ὑπὸ τοῦ τῆς ἐπισχοπῆς προεστῶτος ἐπέμπετο * πολλοὶ di
que ex iis qui vitam susceperant monasticam, ab y τῶν τὸν μονήρη βίον ἀνῃρημένων διϑάσκαλοε παρ'
eo constituti erant vici magistri. Sed nemo eos po- terat convertere ab errore : imo piis potius illi infe- rebnat tormenta et supplicia, neque erat ullum poene genus, quod non terribiliter eis intentaretur. Cum ergo dubitaret episcopus quidnam oporteret facere, ut qui errabant, errorem agnoscerent, et rem aliquando cum suis communicaret, venit eis interim in mentem Abramius admirabilis. Tum non exspectans ipse aliorum de eo testimonia eis statim ostendit, quid de illo esset sibi persuasum, dicens: Credite mihi, fllii, dicturo teste veritate, quod in tota fide nunquam mihi contigit videre talem virum et qui in tante virtute viveret et pietate. Cum ii autem, que ab ipso dicta fuerant, una voce confir- massent, ipse rursus : Venit, inquit, mihi fn men- tem quedam cogitatio : ea est autem, ut arbitror- divinioris cujusdam providentiae, eum inítiarechris- mate sacerdotii, et ei tradere vicum, qui est ad Hellespontum. Forte poterit, opem superna ei fe- rente gratia, multos deducere ad agnitionem ve- ritatis. Hec dixit, ete cathedra statim surgens episcopus, vadit ad Abramium eum universo clero. Et jam solitis dictis precibus postquam eum in Chri- sto salutasset, et osculum dedisset, de vico ei ex- ponit omnia. Preterea autem. eum quoque valde rogavit, utillorum susciperet prefecturam. Ille vero cum primum quidem episcopum advenisse egre tulisset, ut qui putaret se esse indignum, ad quem tantus vir accederet : deinde etiam que dixerat, graviter accepisset, propter magnam illam cordis contritionem et moderationem, et quod se nullo reputaret esse dignum, ea respoudit, que et tali
vite conveniebant, et tante humilitati : Quis ego D τὸν πολλὴν ἐχείνην συντριδὴν τῆς χαρδίας,
sum, domine mi, dicens, ut sacerdotii tantam sub- eam magnitudinem, et gravis populus mihi commit- tatur docendus? Sine per Christum, sine me acerbe mea deflere peccata.
αὐτοῦ τῇ χώμη καθίσταντο * τούτων δὲ ὅμως οὐδεὶς μεταδαλεῖν αὐτοὺς τῆς ἀπάτης ἠδύνατο " ἀλγὰ xel βάσανοι μᾶλλον xar& τῶν εὐσεδῶν καὶ τιμωρίαι παρ᾽ ἐχείνων ἠπείληντο x«l χολάσεως εἶδος οὐδὲν ὅλως ἦν, ὅ ηἡ τούτοις φοδερῶς ἐπεσείετο. "Amopov- μένου τοίνυν τοῦ τῆς ἐπισχοπῆς προεστῶτος, τί d» δέοι ποιεῖν πρὸς τὴν τῶν πεπλανημένων επέγνωσιν, x«l ϑήποτε τὸ πρᾶγμα τοῖς περὶ αὐτὸν χοενουμένον, μνήμη τις παρεμπίπτει μεταξὺ τοῦ θαυμαστοῦ "A6paplou* x«i τὰς παρὰ τῶν ἄλλων αὐτὸς μαρτν- ρίας οὐκ ἀναμείνας, πρῶτος εὐθὺς τὰς οἰκεέας περὶ αὐτοῦ πίστεις παρέσχετο" Πιστεύσατέ μοι, τέχνα, εἰπὼν, ὑπὸ μάρτυρι μᾶλλοοντι λέγειν τῇ ἀληθείᾳ, ὡς οὐδέποτέ μοι διὰ πάσης ἐγένετο τῆς ξωῆς τοιοῦτον ἄνδρα ἰδεῖν xai οὕτως ἐν ἀρετῇ τοσαύτῃ ζῶντα καὶ εὐλαδεία. Τῶν δὲ τὰ παρ' αὐτοῦ εἰρημένα φωνῇ μία ἐπισφραγισάντων, πάλιν αὐτός" “Ἑννοιά μέ τις ἦλθε, φησί: θειοτέρας δὲ οἶμαι καὶ προνοίας αὕτη καὶ οἰχονομίας, τῷ τῆς ἱερωσύνης αὐτὸν χρίσματι τε- λειῶσαι χαὶ τὴν χώμην αὐτῷ τὴν πρὸς Ἑλλήσποντον ἐγχειρίσαι" ἴσως δυνήσεται, συναιρομένης αὐτῷ καὶ τῆς ἄνωθεν χάριτος, εἰς ἐπίγνωσιν τῆς ἀληθείας τοὺς πολλοὺς ὁδηγῆσαι. Ταῦτα ἔφη, καὶ ὡς εἶχεν εὐθὺς ὁ ἐπίσχοπος τῆς χαθέδρας ἐξαναστὰς, ἅμα τῷ κλήρω παντὶ πρὸς τὸν μαχάριον ἄπεισι" xol τῆς συνόθους εὐχῆς 20m γεγενημένης μετὰ τὸν ἐν Χριστῷ ἀσπα- σμὸν͵ τὰ περὶ τῆς χώμης ἅπαντα πρὸς αὐτὸν ϑιεξύει" πρὸς δὲ xoi ἠξίου μάλα θερμῶς τοῦ τὴν ἐχείνων &va- δέξασθαι προστασίαν: ὁ δὲ πρῶτα μὲν τὴν ἐπισχόπου δυσχεράνας ἐπιδημίαν, καθάπερ οὐχ ἱχανὸν ἑαυτὸν ἀνδρὸς τηλιχούτου παρουσίας οἰόμενος, ἔπειτα δὲ χαὶ βαρίως τοὺς παρ᾽ αὐτοῦ δεξάμενος λόγους διὰ καὶ με- τριότητα, xal τὸ τοῦ μηδενὸς ἄξιον ἑαυτὸν ἡγεῖσθαι, τὰ χαὶ βίῳ τοιούτῳ χαὶ ταπεινώσει τοσαύτῃ προσ- ἥχοντα, πρὸς αὐτὸν ἀπεχρίνατο" Τίς εἰμὶ ἐγὼ, Κύ- ριέ μον, Κύριε, λέγων, ὥστε τηλιχοῦτον ἱερωσύνης
μέγεθος ὑπελθεῖν xal λαοῦ βαρέως διδασχαλίαν ἐγχειρισθῆναι ; Ἕασον διὰ Χριστὸν, ἔασον πικρῶς ἀποχλαύσασθαι
τὰς ἐμαυτοῦ πλημμελείας.
VIII. Cui rursus episcopus respondens: Recte scio, inquit, o chare flli Abrami, quod gratia, que tibi data est a Spiritu, potens es et verbis et factis,
H. Πρὸς ὅν ὁ ἐπίσχοπος αὖθις τὸν λόγον ἀναλα- 66v: Οἶδα σαφῶς, οἶδα, τέχνον ποθεινὸν, ᾿Αδράμεε, εἶπεν, ὡς τῇ δεδομένῃ σοι παρὰ τοῦ Πνεύματος χά.
53 VITA S. ABRAMII. δέ
ριτε δυνατὸς εἶ χαὶ λόγοις xol πράγμασι " μὴ οὖν À ἀποχνήσῃης ἔργῳ καθεῖναι σαυτὸν, τοσαύτης μὲν ψυχῶν ὠφελείας αἰτίῳ, μεγάλας δὲ χαί σοι παρὰ Θεοῦ προξενοῦντι τὰς ἀντιδόσεις. Ὁ δὲ τοῖς προτέ- pote, ἐπιμένων καὶ ἔτι * Ἔασον, αὖθις καραχαλῶ, ἔα- σον, ἔλεγε, τὰ οἰκεῖα θρηνῆσαι xax. Καὶ ὃς ὑπολαβὼν δριμντέροις αὐτὸν ἠμείδετο λόγοις * ᾿Ιδοὺ δὴ χόσμον, λέγων, x«l τὰ τοῦ χόσμου χαταλιπὼν, xci τί μὲν ovx ἀσκήσας ἐπαινετὸν, ποίας δὲ τῶν τηῦ Θεοῦ ἐν- τολῶν μὴ φύλαξ ἀναφανεὶς ἀχριδέστατος, τὸ χεφά- λαιὸν οὐχ οἱδ᾽ ὅπως ἔλάθες παραλιπὼν τὴν ὑπαχοήν. Τούτων ἀκούσας ὁ μαχάριος, τοὺς ὀφθαλμοὺς δαχρύων ὑποπλησθεὶς xci δή τι στενάξας βαθὺ xoi ὑπόθερ- μον * Καὶ τίς εἰμι ἐγὼ, κύριέ μον, χύριε, φησὶ, ἵνα καὶ αὖθις ἀναλάδω τὰ εἰρημένα, ὅτι τοιούτοις ἔσχες περὶ ἐμοῦ λογισμοὺς x«i οὕτως ὅλαις χερσὶν ἀνελ- B κύσαι με φιλονειχεῖς πρὸς τηλιχοῦτον ὕψος ἀρχῆς, τὸν εὐτελῇ χαὶ ἀπεῤῥιμένον ; Καὶ ὁ ἐπίσχῳπος * Δι’ ὅτι, φησὶν, ὁ μὲν ἑαντῷ μόνῳ ξῶν x«l μόνα χαλῶς ὅπως ἔχοι τὰ x«Ü' ἑαυτὸν μεριμνῶν, ἑαυτῷ μόνῳ περιποιεῖ τὸν ὠφέλειαν ; Τὸ δὲ xai τὰ τῶν ἄλλων ἐπανορθοῦν xal ψυχῶν ἐπιμέλειαν πεπιστεῦσθαι, ὅσον ἔχει τὸ χέρδος χαὶ ὁποῖον ἀγάπης δεῖγμα τῆς πρὸς Θεὸν, xal ὅπως ἀπάσης ἐστὶ μεῖξον τῆς πρὸς αὐτὸν θεραπείας, αὐτὸν ἐχεῖνόν σοι τούτον παρέξομαι μάώρ- τυρα * «Εἰ γὰρ φιλεῖς με, Πέτρε, φησὶ, molpatvg τὰ πρόδατά μον. » Ὥστε τοσοῦτον μέλει Θεῷ τῆς τῶν ποιμνίων ἐπιμελείας, ὡς χαὶ μέγιστον τῆς εἰς αὐτὸν ἀγάπης σημεῖον τὴν περὶ ταῦτα τιθέναι χηδε- μονέαν. Τοιαύταις συμθδουλαῖς τε x«i ὑποθήκαις, τοιούτοις ὑποφωνήμασι, πεισθεὶς ὁ ᾿Αδράμιος, ἦχο- λούθει πρὸς τὴν πόλιν τῷ ἐπισχόπῳ, χἀχείνον τελέ- σαντος ἐπ’ αὐτῷ τὰ εἰχότα x«i οὕτω τέλειον αὐτὸν ἀναδείξαντος ἱερέα, εἶτα xoi σὺν ἅμα τῷ xpo παντὶ χαὶ τῷ λαῷ τοῦτον προπέμψαντος, τὴν προ-
Ne ergo dubitaveris ad munus accedere, quod erit quidem causa tante animarum utilitatis, magnas autem apud Deum tibi conciliabit remunerationes. llle vero perseverans in prioribus : Sine rogo, rur- sus dicebat, sine me mala propria deflere. Ille vero respondens, acrioribus eum verbis excepit, Ecce, dicens, cum et mundum, et quee mundi sunt omnia reliqueris, et quid non laudabile quidem exercue- ris, quodnam autem Dei preceptum non accurate servaveris, id quodestprecipuum, nescio quomodo imprudens preetermisisti, nempe obedientiam. Haeo cum ille audiisset B. Abramius, oculos suffusus la- crymis, et ex imo graviter suspirans: Quis ego sum, domine, domine mi, inquit (ut rursus repe- tam ea, quete dicta sunt), ut de me talem susce- peris cogitationem, et me, qui sum vilis et abjectus sic tota manu contendas attrahere ad tantam virtu- tis altitudinem ? Episcopus autem : Quoniam, in- quit, qui sibi quidem soli vivit, et solum curat, ut res sute recte se habeant, sibi soli parat utilitatem. Alios autem corrigere el animarum sibi credita- rum curam gerere, quantum habet emolumentum, et quantum charitatis in Deum indicium, et quod id sit majus quovis alio cultu Creatoris et Domini, adducam tibi illius ipsius testimonium : « Si enim diligis me, Petre, inquit, pasce oves meas [ἷ. » Quamobrem Deo tante sunt cure greges, ut maxi- mum signum in ipsum dilectionis, eorum curam esse statuat. Talibus consiliis, monitis et sermoni- bus persuasus Abramius episcopum ad urbem est secutus, Cumque, ille in ipso, que par erat, peregis- set, et sic eum perfectum creasset sacerdotem, et deinde cum toto clero et populo eum deduxisset, propositam illinc viam iniit, multasinterim fundens lacrymas, et supernum invocans auxilium.
χειμένην ἐχεῖθεν ὁδὸν ἥρχετο, πολλὰ μεταξὺ δάχρνα χέων xai τὴν ἄνωθεν ῥοπήν τε x«l συμμαχίαν ἐπικαλού-
μενος. Θ΄. Γενόμενος δὲ κατὰ τὴν χώμην καὶ ταύτην ὑπὸ
βαθεῖ σκότῳ τῆς ἀσεθδείας χειμένην χκαταλαύων, xai ὃ φησι ὁ θεῖος Παῦλος, « Τὴν τοῦ Μονογενοῦς δόξαν ἐν ὁμοιώματι γλυπτοῦ ἀλλαξαμένην, » τοιαῦτα τῷ Θεῷ ἐν συντριδζῇ xapdía; προσηύχετο᾽ Δέσποτα φιλάνθρωπε, Χριστὲ ὁ Θεὸς, ὁ μόνος ἀγαθὸς, ὁ μό- γος ἀνεξίχαχος ὁ μόνος ἐλεήμων, ὁ τὸν ἄνθρωπον ἀφάτῳ εὐσπλαγχνίᾳ δημιουργήσας, ὁ συνιεὶς εἰς πάντα τὰ ἔργα αὐτοῦ x«i καρδίας καὶ νεφροὺς ἐτά- ξων x«i γινώσχων τοὺς διαλογισμοὺς αὐτοῦ, μὴ παρ- (doc τὸ σὸν πλάσμα, τὸ τῆς σῆς χειρὸς δημιούργημα χαχῶς ὑπὸ τοῦ νοητοῦ θηρὸς ἀπολλύμενον: ἀλλ᾽ ἐξελοῦ αὐτοὺς tüq τοῦ ἐχθροῦ τυραννίδος καὶ δὸς D αὐτοῖς τὴν τῆς σῆς ἀληθείας ἐπίγνωσιν σὺ γὰρ οἶδας, ὅτι οὐ δόξης ἕνεχεν ἀνθρωπίνης, ἀλλὰ σωτὴ- ρίας ψυχῶν, τὴν φροντίδα ταύτην χαὶ τὴν διακονίαν ἀνεδεξάμην. Ταῦτα τοιγαροῦν προσευξάμενος xai τινα τῶν ὑπολειφθέντων αὐτοῦ χρημάτων παρὰ τοῦ φίλου, d τὸν τούτων ἀνέθετο πρόνοιαν χομισάμενος, οἶκον dU αὐτῶν εὐχτήριου ἀνεγείρει ἐπιτερπέστατον
11 Joan xxi, 17. 13 Rom. 1, 23.
IX. Cum autem venisset in vicum, et cum inve- nisset jacentem in profundis tenebris impietatis, et utdicitdivinus Paulus!*, et Gloriam Unigeniti mu- tatam in similitudinem sculptilis, » sic Deum preca- batur in contritione cordis : Benigne et clemens Domine Christe Deus, qui es solus bonus, qui es solus patiens, qui es solus misericors, qui creasti hominem benignitate ineffabili, qui intelligis omnia opera ejus, et corda et renes examinas, et intelligis ejus cogitationes : ne despicias tuum figmentum, opus tuarum manuum, quod male necatur a bellua, qus percipitur intelligentia : sed libera cos a ty- rannide inimici, et da eis veritatis tue agnitionem. Tu enim scis, quod non propter humanam gloriam, sed propter animarum salutem suscepi hanc curam. et hoc ministerium. Cum sic ergo esset precatus. et aliquas accepisset pecunias, que remanserant apud amicum, cui curam commiserat facultatum, ex ipsis eedem exstruit oratoriam longe elegantissi- mam. Postquam autem finitum fuit edificium, in-
F
. ἐξ
55 MENSIS MARTIUS $6
eruentum in eo sacrificium Deo offerebat, et similes Α τε καὶ χαριέστατον.
prioribus rursus fundebat preces : Collige, Domine, dicens, oves tuas errantes in banc mandram re- center tedificatam, aperiens eis viam salutis per tui agnitionem, ad gloriam tui gloriosi nominis. Tu es enim Deus solus misericordie etmiserationum, qui non vis mortem peccatoris, sed magis ut conver- tatur et vivat!?. Cum has ei preces obtulisset, et cor deinde vir sapiens confirmasset, et fuisset re- pletus zelo et desiderio, obiens statuas demonum, eas omnes diruit, et hbumi evertit, que erant vere terra dignes, soloque cinere et pulvere.
Ἐπεὶ δὲ rÓoQ εἶχε τὰ τῆς οἶχο- δομίας, τὰς ἀναιμάχτους θυσίας ἐν αὐτῷ προσῆγι Θεῷ καὶ τὰς ὁμοίας καὶ πάλιν προσευχὰς ἐποιεῖτο" Συνάγαγε, Κύριε, τὰ πεπλανημένα σον πρόθατα, λέγων, εἰς τὴν νεόχτιστόν σον ταύτην μάνδραν, ἀνοιγὼν αὐτοῖς εἴσοδον σωτηρίας διὰ τῆς eic ine γνώσεως, εἰς δόξαν ToU σοῦ ὀνόματος σὺ γὰρ εἰ Θεὸς μόνος ἐλέους xai οἰκτιρμῶν, ὁ μὴ βουλόμενος τὸν θάνατον τοῦ ἁμαρτωλοῦ, ὡς τὸ ἐπιστρέψαι καὶ ζῇν αὐτόν. Ταύτας οὖν αὐτῷ τὰς δεήσεις προσενε)- χὼν, εἶτα καὶ τὴν χαρδίαν ὁ σοφὸς ἐπιῤῥώσας, ζήλου τε χαὶ ὁρμῆς ἔμπλεως γεγονὼς καὶ τὰ τῶν δαιμόνων
ἀγάλματα περιελθὼν χαθαιρεῖ πάντα χαὶ εἰς ἔδαφος ἀνατρέπει, τὰ γῆς ἀληθῶς ἄξια καὶ σποδοῦ μόνης καὶ
κόνεως.
X. Cum autem post heo accessissent quidam ex infidelibus, ut illis sacrificarent statuis, et eas pre- carentur, vidissentque gravi casu corruisse, non ignorarunt hostem : manifestum enim et virtus et studium arguebantutrinque Abramium: statimque correptis lignis etlapidibus, repentein sanctum irrue- runt: nec prius cessarunteum pelere et crudelissime percutere, quam eum vidissent plane defecisse, et extremam jam agere animam.Recesserunt enim,exi- stimanteseum mox esse moriturum. llle autem cum circa mediam noctem recreatus essetab illisintoleran. disdoloribus,vix tandem surgens,in templum estin- gressus : et cum se pronum humi dejecisset, flens graviter, et fronte solum verberans, acerrimo et maximo studio fundebat preces pro illorum salute, ut depellerent impietatisnubem, qué eos detinebat, et pure aspicerent ad radios veritatis. Mane autem cum illi ad templum accessissent, non gratia ora- tionis (quomodo enim, cum eorum animi fluctua- rent adhuc salo impietatis ?) sed ad videndam eedi- ficiorum structuram (eratenim templum bene figu- ratum, et ea, qua par erat, symmetria constructum, et quod animum et oculos satis poterat letificare), cum, inquam, venissent in templum, etoffendissent sanctum in eo precantem, priorem rursus sevitiam et rabiem in eum ostenderunt : et cum eum rursus variis modis et vehementer oecidissent, vinculis et funibus omni ex parte comprehensum, trahunt per medium vicum, et in eum omni ex parte lapi- des nive cadente densiores conjecerunt, ignorantes stulti, pro qua gratia, pro quali pro ipsis preca- tione, qualem reddiderint ei remunerationem. Ille ergo tunc quidem ab eis relictus et semimortuus, jam a plagis dissolutuset sanguinem in terram fun- dens. Cum autem media nocte ad se rediisset, dice- bat : Domine, quousque oblivisceris mei in finem? Quousque avertis faciem tuam ἃ me ? Quousque opera manuum tuarum despicis, que pereunt ? Hec Deo dicebat, et verba miscebat lacrymis. Deinde autem vix tandem e solo surgit, perinde ac si non esset confectus tot plagis et vulneribus, et in di- ctum templum rursus ingreditur.
|. Μετὰ δὲ ταῦτα παραγενόμενοί τινες τῶν ἀπέ. Gre» τοῦ x«i θῦσαι τοῖς τοιούτοις ἀγάλμασι xe προσεύξασθαι, xal πτῶμα χείμενον χαλεπὸν ἰϑόντες, οὐχ ἠγνόησαν τὸν πολέμιον' δῆλον yàp Xj τε &prri καὶ ὁ ξξλος ἐποίουν πανταχοῦ τὸν ᾿Αδράμεον" xai ξύλα χαὶ λίθους εὐθὺς ἁρπάσαντες ἔθεον ἄθροοι χατὰ τοῦ ἁγίου xat οὐχ ἀνῆχαν βάλλοντες αὐτὸν xei ὠμότατα παίοντες, ἕως παντελῶς ἀπαγορεύσαντα εἶδον χαὶ πρὸς αὐταῖς ἤδη ταῖς ἐσχάταις ἀνακνοαῖς γενόμενον" οἱ μὲν γὰρ οὐχ εἰς μαχρὰν αὐτὸν ἀπο- θανεῖσθαι νομίσαντες ἀπηλλάγησαν. Ὁ δὲ περὶ μέ- σας νύχτας τῶν ἀφορήτων ὀδυνῶν ἐκείνων ἀνενε)- κὼν, μόλις ὡς εἶχεν ὑπαναστὰς εἰσῆλθεν εἰς τὸν ναὸν x«i πρηνῆ χαταθαλὼν ἑαυτὸν x«l πικρὸν χάτω- θεν ἀνοιμώξων xol τῷ μετώπῳ τύπτον τὸ ἔδαφος, τῇ θερμότητι ταύτῃ xal τῇ σπουδῇ τῶν εὐχῶν ὑπὲρ τῆς ἐχείνων ἐχέχρητο σωτηρίας, ὥστε τὸ κατέχον αὐτοὺς τῆς ἀσεδείας ἀποσείσασθαι νέφος καὶ καθα- ρῶς πρὸς τὰς αὐγὰς διαδλέψαι τῆς ἀληθεέας" ἕωθεν δὲ χάχεϊῖνοι τῷ ναῷ ἐπιστάντες, οὐ προσευχῆς χάριν (πῶς γὰρ ἔτι τῷ σάλῳ τῆς ἀπιστίας τὰς ψνχὰς xv- μαινόμενοι ;). ἀλλὰ xarà θέαν τῆς τῶν οἰκοδομημά- των χατασχευῆς (ἦν γὰρ ὁ ναὸς σχήματος εὖ ἔχων καὶ συμμετρίας, xal ψυχὴν ἅμα xal ὀφθαλμοὺς ixe- νῶς εὐφραίνειν δυνάμενος): ἐν τῷ ναῷ τοένυν γενό- μενοι, χαὶ τὸν ἅγιον εὐχόμενον ἐν αὐτῷ χαταλαθδόν- τες, τὴν προτέραν αὖθις ὠμότητα χαὶ λύσσαν εἰς αὐτὸν ἐπεδείξαντο, χαὶ πολυτοόπως τὸν ἄνδρα παλεν xxi σφοδρῶς αἰχισάμενοι, δεσμοῖς τε πάντοθεν χαὶ σχοινίοις ἀπολαδόντες, διὰ μέσης εἶχον τῆς χώμης χαὶ λέθους ἐπ᾽ αὐτὸν πανταχόθεν νιφετῷ παραπλῃ- σίους ἠφίεσαν ἀγνοοῦντις ἡλίχης οἱ μάταιοι χάριτος, οἵας ὑπὲρ αὐτῶν εὐχῆς, οἵας ἀμοιδὰς ἀπεδέδοσαν. ᾿Εχεῖνος τοίνυν τότε μὲν ἡμιθανὴς ὑπ᾽ αὐτῶν χατ- ἐλείφθη, ἐχλελυμένος ὑπὸ τῶν πληγῶν ἧδη καὶ χαταῤ- péov ἐπὶ τὴν γῆν. ᾿Επεὶ δὲ ἦν ix μέσων νυχτῶν ἀνανήψας x«l ὥσπερ ἐν ἑαυτῷ γενόμενος Ἕως πότε, Κύριε, ἔλεγεν, ἐπιλήσῃ μον εἰς τῶος, ἕως πότε ἀποστρέφεις τὸ πρόσωπόν σον ἀπ᾽ ἐμοῦ ; ἕως τίνος τὰ ἔργα τῶν σῶν χειρῶν πιεριορᾷς ἀπολλυ- μένα; Ταῦτα ἔλεγε πρὸς τὸν Θεὸν καὶ δάχρυσιν ἐκίρνα τὰ ῥήματα. Ἔπειτα μέντοι καὶ ὑπανίσταται
τοῦ ἐδάφους σχολῇ καὶ σὺν χρόνῳ, καθάπερ Gv εἴ τις ὑπὸ τραύμασι καὶ πληγαῖς τοσαύταις κατειργασμένος xal εἰς
τὸν εἰρημένον αὖθις ναὸν εἰσέρχεται. 12 Ezech. xvii, 23.
51
VITA S. ABRAMIT.
IA'. Εἰς δὲ τὴν ἐπιοῦσαν καὶ οἱ χριστομάχοι 02- A ΧΙ. Die autem sequenti bellus ille Christi ini-
ptc ἐχεῖνοι πάλιν ἐν αὐτῷ γενόμενοι, καὶ τοῦτον εὐχῆς εὑρόντες ἐχεῖ x«i ὕμνων εὐχόμενον, οὐχ ἔτι πράως ἐνεγχεῖν ἠδυνήθησαν, ἀλλὰ πληγός τε αὐτῷ τὰς προτέρας fj πολλῷ xal μείζονας ἐπιθέντες, δὲε- σμοῖς τε τοῖς ὁμοίοις ὑποδαλόντες, πόῤῥω Tov τῆς χώμης φέροντες ἔῤῥιψαν. Τούτοις οὖν τρίτον ἑξῆς ἐνεχαρτέρει χρόνον '᾿Αὔράμιος, οὐχ ὀχλάσας, οὐ χαθ- υφεὶς, οὐ καθευξάμενος οὐδενὸς, ἀλλὰ τῷ μίσει προσ- τιθεὶς τὴν ἀγάπην, τῷ θυμῷ τὴν πραότητα, ταῖς λόιδορίαις τὰς εὐλογίας, νουθετῶν, συμθουλεύων, παραχαλῶν τοὺς πρεσθδύτας, τοὺς νέους, πᾶσαν ἁπλῶς ἡλικίαν, ὡς πατέρας, ὡς τέχνα, ὡς ὀδελφοὺς͵ οὐδὲν ὅλως ἀγεννὲς οὐδὲ μιχρόψυχον ἐνδειχνύμενος, ἀλλ᾽ ἔργῳ τὸ τοῦ θείον Δαυΐδ ἐχπληρῶν, χαὶ ἀναγ- κῶν μεταξὺ χαι θλίψεων τὰς ἐντολὰς Κυρίου μελέ- τὴν ποιούμενος διὰ ταῦτα δὴ x«i ἐξήνθησεν ἐπ᾽ αὐτὸν τὸ ἁγίασμα αὐτοῦ χαὶ συνεληλυθότες ἀθρόον οἱ πρώην ἀσεθεῖς ἐχεῖνοι xol ἄπιστοι" Θεοῦ δὲ τοῦτο πάντως τοῦ παιδεύοντος ἄνθρωπον γνῶσιν χαὶ τῆς ἐχείνον περὶ τὸν ᾿Αδράμιον χάριτος: συναχθέντες οὖν πάντις οἱ τὴν χώμην ἐχείνην οἰχοῦντες, χαὶ οἷα εἰχὸς ἐν συναγωγῇ πλήθους ὁμιλίας τε πολλῆς xci λόγων πάντοθεν χινουμένων τὰ τοῦ ἀνδρὸς εἰς μέσον παρήγετο, xxi θαῦμα τὰς ἁπάντων ἐπλήρον ψυχὰς, καὶ δεινῶς ὑπὸ τῆς ἐχπλήξεως ἀπορούμενοι. Ὁρᾶτε, πρὸς ἀλλήλους ἔλεγον, ola χατὰ τοῦ 'A6pap(ou ἡμῖν εἴργασται | ὁ δὲ πρὸς ἡμᾶς ὅπως χρηστῦς ἔχει καὶ φιλαυθρώπως, xal μεθ’ ὅσης εὐψνχίας xal γενναιό- τῆτος τὴν τοσαύτην ὑπήνεγχεν ἐπιφορὰν τῶν δει- νῶν ; Πάντως εἰ μή τις ἦν Θεὸς ἀΐδιος ἀληθῶς χαὶ ἀθάνατος ἀξίας τῶν πόνων xal ἀμοιδὰς ἀποδιδόναι δυνάμενος, οὐχ dw τηλιχαύτην δι᾽ αὐτὸν ὑπομονὴν ἐπιδείξατο. Καὶ τὰ θεῶν δὲ ἡμετέρων ἀγάλματα εἴδετε ὡς ἀπονητὶ πάντα χαὶ ῥᾳδίως κατέστρεψε xai οὐδεὶς ἠδυνήθη τῶν τοιούτων θεὼν οὐδὲ xdv αὐτὸς ἑαυτῷ ἐπαμῦναι τὴν 06pw;
ΙΒ. Ταῦτα ἐχεῖνοει μὲν πρὸς ἀλλήλους ἔλεγον. Θεὸς δὲ τέλος τοῖς ῥήμασιν ἐπέθηχε δεξιὸν, xal τὰς ψυχὰς εὐθὺς διαθερμανθέντες Δεῦτε πάντες, τῷ χρηστῷ ἀνδρὶ τούτῳ προσπέσωμεν, εἶπον, συνθέμε- vo. τῷ ὑπ᾽ αὐτοῦ χηρνσσομένῳ Θεῷ. Καὶ dux τῷ λόγῳ συντρέχουσιν αὐτίχα πρὸς τὸν ναὸν, χαθάπερ ὑπὸ μιᾷ τῇ γλώττῃ καὶ τῇ ψυχῇ χράξοντες. Δόξα σοι, τῷ πέμψαντι τὸν δοῦλον αὐτοῦ ᾿Αδοάμιον Θεῷ
mice, cum illic rursus venissent, et eum orantem invenissent, ne tunc quidem potuerunt id ferre moderate : sed cum ei plagas priores, aut etiam multo majores imposuissent, et eum similibus vin- culis alligassent et traxissent, procul a vico proje- cerunt. In his ergo se tres annos deinceps fortiter gessit Abramius, non fractus, non cedens, nec ulli male imprecans : sed odio charitatem adjungens, ire mansuetudinem, maledictis benedictiones, ad- monens, consulens, adhortans, senes, adolescentes, omnem, ut semel dicam, etatem, ut patres, ut fi- lios, ut fratres, nihilque omnino ostendens, quod sit pusilli et abjecti animi : sed reipsa implens, que sunt divini Davidis, et inter necessitates et affli-
B ctiones meditans precepta Domini 15. Propter heeo
in ipsum floruit ejus sanotificatio. Nam cum re- pente convenissent illi, qui nuper erant impii et in- fideles (est autem hoc Dei omnino, qui docet homi- nem scientiam, et illius gratie in Abramium), omnesque qui illum vicum habitabant, congregati essent, et, utest consentaneum in coetu multitudinis, sermones omni ex parte haberentur, res Abramii in medium adducebatur, et omnium animi imple- bantur admiratione. Itaque cum pre stupore in ma- gnam adducti essent dubitationem : Videtis, dice- bant inter se invicem, qualia a nobis facta sunt adversus Abramium : ille autem quam benigne et clementer in nos se gerit, quamque fortiter ac ge- nerose tulit mala, que sunt ei illata ? Omnino nisi
C esset vere Deus aliquis eeternus et immortalis, qui
potest pro laborum meritis reddere remunerationes, non ostendisset tantam pro ipso tolerantiam. Porro autem deorum nostrorumimagines videtis quam fa- cile et citra ullum laborem evertit, neque ullus ex iis diis potuit a se propulsare injuriam ὃ
ΧΙ. Hzc illi quidem inter se dicebant. Deus au- tem verbis finem imposuit convenientem. li enim protinus incitali animis, dixerunt : Adeste omnes, ad hujus boni viri genua procidamus, consentientes Deo, qui ab ipso predicatur. Quee simul atque di- xissent, concurrunt protinus ad templum, tanquam una lingua et anima clamantes: Gloria tibi Deo cali, qui misisti servum tuum Abramium, ut nos
τοῦ οὐρανοῦ" ἐξελεῖν ἡμᾶς rà» τῶν εἰδώλων ἀχλύος. Ὁ ἃ simulacrorum liberaret caligine. Quod quidem
Ὅπερ ὁ μαχάριος ἐχεῖνος παρ᾽ ἐλπίδα πᾶσαν ἰδὼν, καί τινος ἀφάτου τὴν χαρδίαν πληρωθεὶς εὐφροσύνης, ἁρπάξει παραχρῆμα τὸν χαιρὸν χαέ" "Q πατέ- ρες ἐν Κυρίῳ, καὶ τέχνα, καὶ ἀδελφο), φησὶ, δεῦτε, xot ἀποδῶμεν δόξαν Θεῷ τῷ θαυμαστῶς οὕτω xal ἀποῤῥήτως τὰ τῆς ψυχῆς ὑμῶν φωτίσαντι ὃμ- ματα, x«i λάδετε τὸν σφαγῖδα τοῦ Πνεύματος" προσέλθετε πρὸς αὐτὸν, χαὶ φωτίσθητε, xoi τὰ πρόσωπα ὑμῶν οὐ μὴ καταισχυνθῇ. Τούτοις τοῖς )όγοις x«i τὴν τῆς πίστεως συνείρει διδασχαλίαν͵ καὶ ὅπως χρὴ πιστεύειν διεξελθὼν, τῆς διὰ τοῦ βα-
cum ille beatus vidisset preter omnem spem, ineffa- bili in corde repletus l&titia, repente tempus quo- que arripit, et : O patres in Domino, et filii, et fratres, inquit, adeste, et Deo simul reddamus glo- riam, qui tam admirabiliter et arcane illuminavit vestros anime oculos : et accipite signaculum spi- ritus. Accedite ad ipsum, et illuminamini : et vestri vultus pudore nequaquam afficientur 15. His verbis conjungit etiam doctrinam veritatis. Et cum, quo- modo credere oporteat, verbis esset persecutus, eos in filiorum adoptionem asciscit per baptismum, cum
t^ Psal. cxvru, 77, et alibi passim, !* Psal. xxxn, 6.
59
MENSIS MARTIUS.
essent numero cirea mille. Et deinceps erat multus Α πτίσματος αὐτοὺς υἱοθεσίας χαταξιοῖ περί πον χιλίους
in eis quotidie admonendis et docendis. illi autem tanquam bona terra, et pinguis, et aquis irrigua, reddiderunt fructus multiplicatos divinorum semi- num. Atque annus quidem in his consumptus ab Abramio.
XIII. Deinde timens, ne, dum in vici curis versa- retur et tumultibus, sibi aliqua re indulgeret ex iis 408 ad victum pertinent : cumquejam videret gre- gem perfectum et absolutum in divinis mandatis, statuit ad priorem reverti solitudinem. Cum noctu itaque surrexisset, dicebat : Domine, qui es solus bonus, qui solus es immemor accepte injuriee, qui hancrecens collectam multitudinem solvisti a vincu- lis adversarii, etper eam, quam in te habent, fidem tuo colligasti vinculo : conserva hunc parvum tuum gregeminvictum abinsidiis demonum,eostanquam armis muni tua protectione, et eum acceinge forti tua potentia : te autem propitium ego quoque miser inveniam, quando judicium pones in spem, et mise- ricordiam tuam in trutinis. Ad peccati rationem nihil mihi imputetur a tua benignitale hic meus recessus. Tu enim es occultorum cogaitor, et cor- dium examinator, et tu e longinquo cognovisti co- gitationes meas, quod propter te et tui amorem suscepi hanc peregrinationem : et ecce me subduco ab iis omnibus, que ad victum pertinent, ne si ad aliquid horum, tanquam ad scopulum impegero, in medio maricurarum mundanarum subeam naufra- gium. Atque sic quidem finem acceperunt ejus pre- ces : et cum Dominico signo vicum muniisset, et eum Deo commendasset, se clanculum proripit ad secessum.
XIV. Mane ergo cum de more venissent vicani ad templum Dominicum, ut benedictionem Pastoris assequerentur, cumque eum ibi non invenissent, illos invasit confusio, meerorque et animi eegritudo. Eum igitur diligenter querunt, non parvam terre partem obeuntes. Sed reversi vacuis manibus, cum calidis lacrymis accedunt ad episcopum, et apud eum deflent, se esse privatos suo pastore. Ille au- tem sauciatus paribus teliseegritudinis, eum quoque qusrit similiter. Postquam vero et ipse cognovit se ea facere, que erant inutilia (tuto enim propter quietis ac silentii cupiditatem latebat Abramius),
tunc, sui cleri accepta parte aliqua, cum venisset D
ad vicum, primum quidem illorum animos satis consolatur, qui egre ferebant pastoris absentiam. Deinde cum eos elegisset, qui erant virtuteinsignio- res :etaliosquidem presbyteros, alios autem diaco- nos constituisset, et alios cooptasset in alios sacros gradus : etiis veluti quamdam tradidisset regulam, et formam glorificationis, que fit in Ecclesia, et eis precatus esset vilam pacatam et a molestia liberam, recedit. Quequidem nec divinum quidem latuerunt Abramium. Sed ipse quoque, cum in eo, in quo la- tebat, loco h&c per Spiritum cognovisset, ab illius vici curis animum liberavit. Nam etsi trahebatur
τὸν ἀριθμὸν ὑπάρχοντας" χαὶ τὸ ἀπ᾽ &xsívou πολὺς ἦν παραινῶν καθ᾽ ἑκάστην, καὶ διϑάσκων αὐτοὺς͵ x& διαλεγόμενος. Oi δὲ, ὥσπερ ἀγαθή τις γᾷ, καὶ πίω xai εὔνδρος, κολλαπλασίους τὼν θείων σπερμάτων τοὺς χαρποὺς ἀπεδίδοσαν. ᾿Ενιαυτὸν μὲν οὖν ἐν τούτοις τὸ ᾿Αδραμίῳ ἀνύετο.
II". "Extra δείσας μὴ ἐν μέσῃ xoig καὶ φρον τίσι x«i θορύθοις στρεφόμενος προσηλωθῷ τινι τῶ βιωτιχῶν, ἄλλως δὲ καὶ τὴν ποίμνην ἤ δὴ ταῖς θείαις ἐντολαῖς χατηρτισμένην ἰδὼν, sig τὴν προτέρω ἔγνω καὶ πάλιν ἐπανελθεῖν ἐρημίαν. Νυκτὸς τον γαροὺν ἀναστάς: Κύριε ὁ μόνος ἀγαθὸς, ὁ μόν ἀμνησίκαχος, ἔλεγεν, ὁ τὴν νεόλεκτον ταύτην πλῃ- θὺν τῶν τοῦ ἀντιχειμένον λύσας δεσμῶν, καὶ διὰ τὲς
B εἰς σὲ πίστεως πόθῷ συνδείσας τῷ σῷ αὐτὸς ἔπιδον.
λαῖς δαιμόνων ἀνάλωτον, τὸ μεχρόν σου τουτὶ συντέ. ρῆσον ποίμνιον" τείχισον αὐτοὺς ὡς ὅπλῳ τῷ Grim σου, x&i τῇ χραταιᾷ σου δυναστείᾳ περέξωσον᾽ εὖ- μενᾷ δέ σε x«i ὁ ταλαίπωρος ἐγὼ εὕροεμι, ὅτε θή- σεις χρίσιν εἰς ἐλπίδα καὶ τὴν ἐλεημοσύνην Gov εἰς σταθμούς" μηδὲν ἁμαρτήματος λόγῳ τῷ τῷῶς Üxoye- ρήσιως ταύτης παρὰ τῇ σῇ χρηστότητι λογισθείς gov σὺ γὰρ εἴ γνώστης χρυφίων καὶ καρδιῶν ἕξετα. στὴς, καὶ σὺ σννῆχας τοὺς διαλογισμούς μον &xó μακρόθεν, ὅτι διὰ σὲ καὶ τὸ σὸν φίλτρον τὸν ἀποδι- μίαν ταύτην εἱλόμην: καὶ τῶν βιωτικῶς ἰδοὺ xe των ἐμαυτὸν ὑπεξάγω, μή πού τινι τούτων οἷα CX- πέλῳ προσράξας, ἐν πελάγει μέσω τῶν κοσμιχῶν φροντίδων ὑποστῶὼ τὸν νανάγιον. Εἶχε μὲν οὖν αὐτῷ ( τῶος τὰ τῆς εὐχῆς, καὶ τρὶς τῷ Δεσποτεκῷ σημείῳ τὴν χώμην διασφραγίσας καὶ ταύτην Θεῷ παραθεὶς, ἐξόδῳ τινὶ λαθραία χλέπτει τὴν ὑποχώρησεν.
IA. Ἕωθεν οὖν τοὺς τῆς κώμῳς τὸ xuptaxóv, ὡς ἔθος, χαταλαθόντας, ὥστε τῆς παρὰ τοῦ ποιμένος εὐλογίας ἀξιωθῆναι, καὶ τοῦτον ἐν αὐτῷ μὴ εὑρὸν- τας, σύγχυσις εἶχε, καὶ λύπη, καὶ ἀθυμέα" ἔρευναν τοίνυν τοῦ ἀνδρὸς ἀχριδῆ ποιησάμενοι, μέρος τι γῆς οὐχ ὀλίγον κατὰ ζήτησιν ἐχείνου περεελθόντες χαὶ χεναῖς χερσὶν ὑποστρέψαντες, προσέοχονται μετὰ θεραῶν δαχρύων τῷ τῆς ἐπισχοπῆς προεστῶτι καὶ τὴν τοῦ ἰδίον ποιμένος στέρησιν πρὸς αὐτὸν ἀποδύρονται. 'O δὲ τοῖς ἴσοις τῆς ἀθυμίας χαὶ αὐτὸς τρωθεὶς βῶλσιν, ἴσην αὐτοῦ ποιεῖται xoi ζξύτωσιν. Ἐπεὶ δὲ καὶ οὗτος ἀνήνυτα ἔγνω πονῶν (ἐχρύπτετο γὰρ ἀσφαλῶς ἐπιθυμίᾳ τοῦ τῆς ἡσυχίας χαλοῦ ὁ ᾿Αθράμιος), μέρος τοῦ ὑπ᾽ αὐτὸν xÀópou τηνικαῦτα παραλαδὼν χαὶ εἰς τὴν χώμην γενόμενος, πρῶτα μὲν ἱχανῶς παραμυθεῖται τὰς ἐχείνων ψυχὰς ὀδὺυ- νηρως ἄγαν ἐχούσας τῇ τοῦ ποιωένος ἀποδημίᾳ, ἔπειτα τοὺς δι᾿ ἀρετὴν ἐπιφανεστέρους ἀπολεξάμε- γος, τοὺς μὲν πρεσόντέρους͵ τοὺς δὲ διαχόνους καὶ ἄλλους ἄλλοις τῶν ἱερῶν ἐγχαταλέξας βαθμῶν, καὶ τούτοις οἱονεί τινα παραδοὺς χανόνα xai τύπον τῆς xarà τὴν ᾿Εχχλησίαν δοξολογίας χαὶ ζωὴν αὐτοῖς εἰρηνικήν τε xal ἄλυπον ἐπευξάμενος, ἀπαλλάττε- ται. "Amep οὖν οὐδὲ τὸν θεῖον ᾿Αδράμιον ἐλελήθει, ἀλλὰ καὶ αὐτὸς ἐν ᾧ xíxpurto τόπῳ τὰ τοιαῦτα
61
tà» ψυχὴν ἀπολύσας (εἰ γὰρ τῷ τῆς ἐρημίας «D- xtro ἔρωτι, ἀλλὰ χαὶ ταῖς περὶ τοῦ ποιμνίου φρον- τίσι πάλιν δεσμοῖς τισιν ἀλύτοις ἐδέδετο), τὸν ψυ- χὴν τοίνυν ἐπὶ τούτοις διαναπαύσας, Θεῷ τε τὰ εἰχότα εὐχαριστήσας, εἰς τὸ παλαιὸν ἐχεῖνο xol πάλιν ἐπάνεισιν οἰχητήριον ἐχόμενά τε αὐτοῦ οἰχί- σχον ἕτερον ἐποιχοδομήσας χαὶ τὴν εἰσοδον ἀποφρά- ξας, τῇ προτέρᾳ δίδωσι χαὶ αὖθις ἑαυτὸν ἐρημίᾳ. Τίνα δὲ τὰ ἐντεῦθεν xai ὁποίας αὐτῷ τίθησι παγίϑας ὁ τοῖς τοιούτοις ἀεὶ βασκαίνων ἐκθρὸς, μὴ παραλι- πεῖν ἄξιον. Μέσαι μὲν δὴ νύχτες ἦσαν τὰς συνήθεις εὐχὰς ποιουμένῳ τῷ ᾿Αδραμίῳ xal ὁ τοῦ σχότους προστάτης προσωπεῖον φωτὸς ὑποδὺς χαὶ αὐτὸ τοῦτο φῶς εἶναι ὑποχρινάμενος, φωνὴν πρὸς αὐτὸν ὡς ἀπὸ πλήθους δῆθεν ἠφίει πολλοῦ * Μαχάριος εἶ, γέρον "AGpápis, λέγουσαν, ὄντως μαχάριος εἶ, καὶ οὐδεὶς οὕτω τὰ θεῖα τέλειος ἐγένετο xarà σέ. 'O δὲ τὸ πρᾶ- μα μὴ ἀγνοήσας, ἀλλὰ τοῦτον ἐκεῖνον εἶναι ὑπο- νοήσας, τὸν x«i πρώην ἰσοθεΐας ὑποδολῇ τὸν ἄνθρω- πὸν ἀπατήσαντα χαὶ τὸ φῶς τοῦτο πάλιν οἱονεέ τι díep εἶναι κενοδοξίας ὑπολαδών * Πιφίμωσο, ἕλε- γεν * ἐπιτιμᾷ σοι Χριστὸς ὁ Θεὸς, πονηρέ * ἀφίστασε θᾶττον ἀπ᾽ ἐμοῦ, ὑποχώρει uot | οὐδὲν γὰρ ἂν ire- pov ἐμαντὸν ἔγωγε οἰηθείην, ὅτι μὴ γῆν xci σποδόν. Ταῦτα εἶπε, χαὶ εἰς χαπνὸν εὐθὺς ἡ φαντασία τοῦ φωτὸς διελύθη, xai τὸ δρᾶμα ἠλέχθη, xai ἡ σχηνὴ τὸ προσωπεῖον ἀπέῤῥιψεν. Οὕτω τοιγαροῦν αἰσχυν-
VITA S. ABRAMII. μαθὼν xol τῶν περὶ τῆς χώμῃης ἐχείνης φροντίδων Α amore solitudinis,
B
curis tamen gregis rursus erat vinctus vinculis insolubilibus. Cum ergo, quod ad hiec attinebat, quieto esset animo, et Deo, ut par erat, egisset gratias, rursus revertitur ad vetus il- lud habitaculum. Et cum ei contiguam eedificasset domunculam, et obstruxisset aditum, priori se tra- ditsolitudini. Que&nam autem suntdeinde consecuta, et quosnam ei tendit laqueos qui rebus ejusmodi invidet inimicus, non est preetermittendum. Erat : quidem nox media, cum consuetas preces funderet Abramius: preses autem tenebrarum, suscepta per- sonaluminis, eteam ipsam lucem esse simulans, ad eum emittit vocem, tanquam ex magna multitudine dicentem : Beatus es, senex Abrami, vere es beatus ; et nemo in rebus divinis fuit tam perfectus, sicut tu. Ille autem cum rem minime ignoraret, sed eum illum esse cognosceret, qui decepit primum homi- nem, eisuggerendo, quod futurus esset Deosimilis, et sciret hanc l11cem esse veluti quamdam escam vane glorie : Compescere, dixit : te increpat Christus Deus, o maligne. A me cito recede : ab- sit enim, ut me aliquid aliud esse putem nisi ter- ram et cinerem . Heecdixit, et in fumum statim fuit dissoluta phantasialuminis, et manifestus fuit actus simulatus et scena abjecit personam. Si& ergo pu- dore affectus, eum contraria ratione aggreditur : sicut illic per adulationem, ita hic per timorem eum conans supplantare.
θεὶς, διὰ τῶν ἐναντίων προσδαάλλει, ὥσπερ ἐχεῖ διὰ χολαχείας, οὕτως ἐνταῦθα διὰ δέους ὑποσχελίσαι
πειρώμενος.
ΙΕ΄. Οὐ πολὺ γὰρ τὸ ἐν μέσῳ xal ὁρᾶται νύχτωρ C ΧΥ͂. Non multum enim intercessittemporis, etrur-
αὐτῷ πάλιν ἀξίνην χατέχων τῇ δεξιᾷ καὶ μέσην μὲν ἐοικὼς τὴν τῆς στέγης δοχὸν διατέμνειν, σνσσείων δὲ δεινῶς χαὶ χλονῶν τὸν οἰχίσχον, πλήθη τε χατὰ τοῦ ᾿Αδραμίον μετὰ σπουδῆς οἱονεὶ συγχαλῶν xoi ὅλως θορυδῶν τὸν ἄνδρα x«i ἐχταράττων. Ὁ δὲ χἀνταῦθα πάλιν ὁ αὐτὸς ἦν, οὐχ ἀγνοῶν τὸν πολέ- μιον * ἀμέλει xat πρὸς τὴν ὄψιν οὐδὲν διαταραχθείς " « Πάντα τὰ ἔθνη ἐχύκλωσαν με, ν ἡρέμα x«0' ἑαυτὸν ὑπεφωνεΐ, « xai τῷ ὀνόματι Κυρίον ἠμυνάμην αὐὖ- τούς. » Τοιαύταις xat' ἐχθροῦ ἐπῳδαῖς ὁ 'Αὐράμιος, τοιούτοις ὅπλοις ἐχέχρητο. Τί ὀὖΐν ἐχεῖνος ; ᾿Επι- στρατεύει καὶ αὖθις αὐτῷ μετὰ ταῦτα, σφοδρῷ πάνυ πυρὶ καταπιμπρᾶν δοχῶν τὸ ψιάθιον * xai ὃς οὐδὲν πρὸς τὴν φλόγα παθὼν ἐχείνην, ἀταράχῳω ψυχῆς ἐπέδαινεν αὐτῆς χαταστήματι " « Ἐπὶ ἀσπίδα, λέ- γων, χαὶ βασιλίσκον ἐπιδήσῃ καὶ χαταπατήσεις λέοντα καὶ δϑράχοντα. » Εἶτα χαταλαμδάνει λοιπὸν ἧ τῆς τροφὴς προθεσμία χαὶ ὁ μὲν ὕδωρ μόνον ἑαυτῷ παρατίθεται * μεταδαλὼν δὲ εἰς νεανέίσχον ὁ πονηρὸς, τῇ χειρὶ ψαύει τοῦ ποτηρίου, ἀνατρέψαι τοῦτο πει- ρώμενος. ᾿Αθράμιος δὲ ὁ θεῖος μηδὲν ὑποδειλιάσας μετὰ καταστάσεως ὑγιοῦς τὸ ὕδωρ προσίετο - καὶ ὁρᾶ μοι τοῦ πονηροῦ τὴν ἀναίδειαν καὶ ὅπως πολλά- κις ἀποχρουσθεὶς οὐδὲ οὕτως ἀφίστατο " ἀλλ᾽ εἰς ἕνα τῶν ὑπηρετουμένων τῷ ἁγίῳ x«i στολῇ χαὶ μορφῇ ἑαυτὸν διαμείψας, λυχνίαν τε παρετίθει " ἔπειτα χαὶ
158 Pgal. ΟΧΥ͂;, 10. 1. Psal. xc, 13.
D
sus ab eo noctu cernitur manu tenens securim : et videbatur quidem mediam tecti trabem dissecare, graviter autem concutere et movere domunculam, et multitudinem in Abramium quasi magno quodam studio convocare, et ad summam eum graviter per- turbare. llle autem hic quoque rursus idem erat, hostem minime ignorans. Visioneitaquenihilterritus: « Omnes gentes me circumdederunt, » sensim apud sedicebat, « et in nomine Domini ultus sum eos 15. » Talibus adversus inimicum carminibus Abramius, talibus armis est usus. Quid ille ergo ? [n eum rur- sus bellum gerit postea, atqui vehementi igne vi- deretur comburere stoream. Ille autem nihil affectus ea visione, interrito vultu eum invasit, dicens : & Super aspidem et basilicum ingredieris, et con- culcabis leonem et draconem 31. » Deinde venit tempus comedendi : et illequidem solam sibi aquam apponit: malignusautem mutatusin adolescentem, manu tangit poculum, illud conans evertere. Di- vinus autem. Abramius nihil perterritus, constanti vultu aquam accepit. Vide autem mihi maligni im- pudentiam. Sepe repulsus, ne sic quidem recedebat, sed rursus in unum exiis, qui sancto ministrabant, veste et forma seipsum mutans, cum sanctus tuno comederet, lucernam ei apponebat. Deinde etiam videbatur talia canere : « Beati immaculati in via,
^
63
qui ambulant in lege domini 15,» Hic aulem, beatus, erat plane surdus, ut qui aures ad heec ob- strueret, donec sumpsit illud modicum cibi. Post hanc autem parvam corporis curationem, crucis si- gno munitus : Si beatos, inquit, nosli eos, qui di- ligunt Dominum, cur non cessas assidue eis exhi- bere molestiam ? Ille autem respondens, vel invitus suam confitetur malitiam, et dicit: Quoniam eos bonum exercere video, nec possum pati id videre. Hec cum dixisset, statim abiit.
XVI. Nondum autem quinque dies intercesserant, oum denuo eum aggreditur hic sevus hoslis cum maligna,quee erat circa ipsum, caterva, et consue-
tis suis machinis et importunitate. Videbantur au- p á6ou; ἐχείνης μηχανῆς καὶ σχαιότητος * ἐδόχουν δι
tem funibus domunculam omni ex parte compre- hendisse, et totis manibus eam trahere, et se invi- cem adhortari, ut fleri solet in multitudine: Videte, dicentes, ut eum de propinquo projiciamus preci- pitio. Ille autem (O interritum animum, Ὁ genero- sum spiritum) ne sic quidem pertimuit importunum inventum : sed dicebat : « Circeumdederunt me, si- cut apes favum : et exarserunt sicut ignis in spinis : et in nomtne Doinini ultus sum eos !?. » Hec ille quidem apud se dicebat. Illi autem cum magno fu- gali sunt timore, tanquam egregii alicujus impera- toris, ne minas quidem solas sustinentes. Atque sic quidem sacrosanctus Abramius, qui ad spiritalis philosophie tantam ascenderat altitudinem.
XVII. Porro autem in iis, que de illo narrantur, hec quoque addere oportet, que, quod attinet ad admirationem, nulli cedunt ex prioribus, quod sci- licet non solum letum radium semper e vultu emit. teret, etsi non esset robusto corpore, imo ἃ magna abstinentia videretur consumptus, et liquefactus : sed etiam, quod tempore ultime míigrationis et re- solutionis is rubor, quem habuit in juventute, suam non ignoraret naturam, cum adhuc vigeret, et flo- ridus in genis insideret : etquod est his longe pul. chrius, panni, quibus erat indutus, toto illo tem- pore, quo se exercuit (in exercitatione autem vixit Abramius quinquaginta annos) non cesserunt pro- lixitati temporis, nec effluxerunt, sed perpetuo flo- ridi ac recentes tegebant sancti corpus. Nunc au- tem tempus est transeundi ad admirabilem illam narrationem, qu& ejus ex Deo zeli, et apostolico- rum viscerum, et bone affectionis est maxime insi- gne. Id autem principio quidem tristitia et dolore afficietauditores : postremo autem multa voluptate, et animi tranquillitate animas implebit : et persua- debit ne desperent homines, etiamsi ad summam deducti fuerint improbitatem. Ita autem habet :
| XVIII. Mortuus est Abramii secundum carnem frater : mortuus est autem, unica relicta filia. Ea
!* Psal. cxvin, 4. 19 Psal. cxxvn, 42.
MENSIS MARTIUS ἃ vere À ἄδειν τα τοιαῦτα ἐδόχει ^ « Μαχάρεοι ol ᾿ἄμωμοι ὃ
ὁδῷ, οἱ πορευόμενοι ἐν νόμῳ Κυρίου. » Καὶ ὁ με» prog ὄντως ἔκχεῖνος χωφὸς ὧν πρὸς ταῦτα Bow πα ὦτα, ἕως τῆς βραχείας ἐχείνης μετείληφε τρογῇς, Μετὰ δὲ τὴν μιχρὰν ταύτην τοῦ σώματος θεραξέίω τῶ τοῦ σταυροῦ σημείῳ φραξάμενος ^ Ei μαχαρίοκ οἶδας, φησὶ, τοὺς ἀγαπῶντας τὸν Κύριον, τὶ δέκοι παρέχων οὐ παύῃ τούτοις ὀχλήσεις ἀεὶ χαὶ πράγμα. τα ; Κἀχεῖνος ὑπολαδὼν τὴν ἑαυτοῦ κακέαν καὶ ἄσω ὁμολογεῖ χαί φησιν. Ὅτιπερ αὐτοὺς ὁρῶ τὸ ἀγαϑὰ μετιόντας, καὶ ὀρῶν οὐκ ἀνέχομαι. Ταῦτα εἰπὼν, «εὐθὺς ὥχετο.
Ic. Οὕτω δὲ πέμπτη μεταξὺ διῆλθεν ἡ μέρα ταὶ προσβώλλει πάλιν ὁ χαλεπὸς οὗτος τῷ ἁγίῳ πολέμως μετὰ τοῦ πονηροῦ περὶ αὐτὸν στίφους καὶ TÉ cv
σχοινίος πάντοθεν τὸν οἰχέσχον διαλαδόντες, xm τε αὐτὸν ὅλαις χερσὶ καὶ ἀλλήλοὲς ἐπικελεύεσθει χαθάπερ ἐν πλήθει φιλεῖ γίνεσθαι * "Opárs, λέγον. τες, κατὰ τοῦ παρακειμένου χρημνοῦ ῥέψωμεν τὸν» ᾿Αθράμιον. Ὁ δὲ (ὦ ψυχῆς ἀἁπτοήτον | ὦ γενναίου φρονήματος |) οὐδὲ πρὸς οὕτω σχαιοτάτην ἐπένοιν ἐδεδίει χαὶ χαταπέπληκτο, ἀλλ' " « ᾿Εχύχλωσαν μι ὡσεὶ μέλισσαι χηρίον, » ἠρέμα ὑπέψαλλε, « xui ἐξεκαύθησαν ὡς πῦρ ἐν ἀχάνθαις, χαὶ τῷ ὀνόματι Κυρίου ἡμυνάμην αὐτούς, » Ταῦτα ὁ μὲν καθ᾽ ἕαυ- τὸν ὑπεφώνει * οἱ δὲ μετὰ πολλοῦ τοῦ δέους ba νοντο, χαθάπερ τινὸς στρατηγοῦ γενναέου, μηδὲ ψιλὴν ἀπειλὴν ὑπομείναντες. Οὕτως μὲν οὖν ὁ ἱερὸς οὗτος ᾿Αὐρώμιος xxl πρὸς τοσοῦτον ὕψος τῆς πυευ- ματιχῆς ἀνέπτη φιλοσοφίας.
IZ'. Κἀκεῖνα δὲ χρὴ τοῖς περὶ αὐτὸῦ λοιπὸν ἐπι. σημήνασθαι διηγήμασιν, οὐδενὸς εἰς θαύματος λόγον τῶν προλαδόντων λειπόμενα, ὡς οὐ μόνον ἀκτῖνα πέμποι ἀεὶ φαιδρὰν ἀπὸ τοῦ προσώπου, x«irot μὴ ἐῤῥωμένως ἔχων τοῦ σώματος͵ ἀλλ᾽. ὑπὸ τῆς ἄγαν ἐγχρατείας ταχερῶς τε χαὶ ταλαιπώρως, ἀλλ᾽ ὅτι χὰν τῷ χαιρῷ τῆς ἐσχάτης ἐχδημίας χαὶ ἀναλύσεως τὸ τοιοῦτον ἐρύθημα τὴν οἰχεέίαν οὐχ ἠγνόησε φύσω͵ ἀλλ᾽ ἀχμαῖον ἔτι xai ἀνθηοὸν ταῖς παρειαῖς ἐπεχά- θητο * xai τὸ δὴ τούτων πολλῷ χαριέστερον, ὅτι καὶ ἃ περιδέδλητο ῥάχη παρ’ ὅλον αὐτῷ τὸν ἀσχωτιχὸν ἐχεῖνον ὑπηρετήσαντα βίον (ἔτος δὲ πεντηχοστὸν ὁ Αὐραμέίος ἤσχητο) οὐχ εἴξε τῷ τοῦ χρόνου μήκει x«i διεῤῥύη, ἀλλ᾽ ἐν ἴσῃ διὰ παντὸς ἦν ἀχμῇ καὶ vso- Tytt, τὸ σῶμα τῷ ἁγίῳ περικαλύπτοντα. Καιρὸς di λοιπὸν imi τὸ μέγα x«i θαυμαστὸν ἐχεῖνο μεταθῷναι διήγημα, χαὶ ὃ τοῦ χατὰ Θεὸν ζήλου, χαὶ τῶν ἀπο- στολικῶν αὐτοῦ σπλάγχνων, x«i τῆς φιλοστοργέας ἐπὶ τὸ ἐπισημότατον * τοῦτο δὲ xal μόνον λεχθὲν κατηφείας μὲν ἅμα χαὶ πάθους πρότερον τὰς φιλ- ανθρώπους πληρώσει ψυχὰς, ἡδονῆς δὲ πάλιν ἀπὸ τοῦ τέλους χαὶ εὐθυμίας, χαὶ πείσει μὴ ἀπογινώ- σχειν ἑαντῶν x&v εἰς ἔσχατον χαχίας χατενεχθῶσιν. Ἔχει δὲ οὕτως *
IH'. ᾿Ετελεύτησεν ἀδελφὸς xarà σάρκα τῷ "AÓpa- μίῳ * ἐτελεύτησε δὲ ἐπὶ θυγατρὶ καὶ à παῖς χομιδὴν
δὅ
VITA S. ABRAMII
66
ὀπία καὶ ὀρφανὴ παντάπασι καταλέλειπτο * ἤδη γὰρ À vero erat plane infans, et ambobus parentibus ᾿ ἦν xai ἡ μήτηρ προτεθνηκνῖα. Λαθόντες τοιγαροῦν
οἱ προσήχοντες αὐτὴν, ἔδδομον ἄρτι γιγοννῖαν ἔτος, ἄγουσι παρὰ τὸν πρὸς πατρὸς θεῖον, τὸν θεῖον ὄντως "A6pdpiov. Ὁ δὲ x«i τὴν τοῦ ἀδελφοῦ ζημίαν πα- βαμυθόύμενος, χαὶ τὴν παῖδα τῆς πολλῆς ἐχείνης νεότητος xal ὀρφανίας χκατελεήσας, ὑποδέχεται χερ- σὶν ὑπτίαις αὐτὴν, ἀπονέμει τε αὐτῇ τὸν ἔξω τοῦ κελλίον οἰκίσχον, xal ἦν τὸ λοιπὸν ἐπ᾽ αὐτὴν ὑπὸ θυρίδι προχύπτων, Γραφάς τε αὐτὴν τὰς ἱερὰς ἐχ- παιδεύων, ὁδὸν τε αὐτῇ τὸν ἀρίστην ὑποδειχνύων, ἐπιῤῥωννύων τε πρὸς τοὺς πνευματιχοὺς ἀγῶνας καὶ ὑπαλείφων * xai ὅλως χαθάπερ τις ἀετὸς ἦν, ἀνέχων τῷ πτερῷ τὸν νεόττιον, συνεπιχουφίξων τε, x«i δια- δασιάξων, xal τέμνων σὺν αὐτῇ τὸν ἀέρα, καὶ οὕτως πρὸς τὸ τῆς ἀριτῆς ὕψος διδάσκων αὐτὴν ἵπτασθαι, Ἢ δὲ xai σφόδρα ἔτι νέα x«i οὕτως ἄωρος οὖσα, ὅμως ἐπεδίδου πρὸς ταῦτα χαι μείξονα πολλῷ τῆς ἡλιχίας τὴν ἀριτὴν ἐπεδείχνυτο, ἐφ᾽ ol; ἠγάλλετο μὲν τὰ σπλάγχνα xal τὴν καρδίαν ᾿Αθράμιος, καθά- περ ἐπιγνησίᾳ θυγατρὶ πατὴρ, xai ἀπροσχόπως αὐὖ- τὴν ἀνῦσαι τὸν δρόμον τῆς ἀσχήσεως ηὔχετο. Ἔχαι- ρον δὲ καὶ πάντες, ὅτι ἐν ἡλικία τοιαύτῃ τοσαύτην εἶχε περὶ τὰ πνευματιχὰ εὐδοχίμησιν καὶ οὕτως ἦν περὶ αὐτὰ σπουδαία τε x«l φιλόπονος.
[Θ΄. Ἐν τούτῳ ἑαυτὴν» οὖσαν χαὶ οὕτω θαυμαξο- μένην, ἐπειδὴ xai ποοϊοῦσαν εἶχε τὴν ἡλιχίαν xol εἰκοστὸν ἤδη γέγονεν ἔτος, ἀνήρ τις, μοναχὸς μὲν τὸ σχῆμα, viv δὲ γνώμην φθόρος xai μίαρὸς, χατὰ φι- λίας νόμον τῷ μαχαρίῳ φοϊτῶν, x«i ὀφθα)μοῖς ἰδὼν αὐτὴν ἀχολάστοις, ἄτοπον, οὐχ οἶδα πῶς, ἔρωτα xai
αὐτῇ ἐμποιεῖ τῆς πρὸς αὐτὸν ὁμιλίας, τέχνῃ δὲ τοῦτο C
πάντως x«i σχαιωρίᾳ τοῦ πονηροῦ, ἵνα xal ἀρετὴν τοσαύτην παίγνιον πιχρᾶς φιληδονίας ποιήσηται καὶ ψυχῆς πάλιν ἱερᾶς, τῆς ᾿Αδραμίον φημὶ, δι᾽ ἀθυμίας οὕτω μεγίστης xal συμφορᾶς περιγένηται *— ἀναγ- χαζξομένη οὖν ὑπὸ τοῦ ἀχολάστον τούτου ἔρωτος ἣ παρθένος, ἐξάγει διὰ τῆς θυρίδος ἑαυτὴν καὶ cvyyt- γομένη τῷ μιαρῷ ἐχείνῳ, χαὶ τὴν χαλεπὴν ἐπιθυ- μίαν πληρώσασα, ἐπλήγη τὴν ψυχὴν εὐθέως xci σφοδρῶς ἐπὶ τοῖς τολμηθεῖσι χαταννγεῖσα περιπαθῶς ἄγαν αὐτὴν ὠλοφύρετο - Οὐαί μοι, ἐγὼ à δειλαία, βοῶσα, οὐαί μοι, ἡ εἰς τὸν τοῦ Θεοῦ ναὸν ἐνυδρί- caca, à μολύνασα τὴν tixóva τὴν βασιλικὴν, à τὸ τῆς χειρὸς αὐτοῦ πλάσμα μιάνασα " φεῦ μοι τῇ τα- λαιπώρῳ | φεῦ τῇ πασῶν ἀϑλιωτάτῃ γυναιχῶν, ὅτι
orba; mater enim jam ante erat mortua. lilam ergo accipientes, qui ad ipsam attinebant, jam se- ptimum annum agentem ducuntad patruum,nempe ad divinum Abramiuim. Qui et fratris jacturam consolans, et misertus puelle tenere etatis et or- bitatis, supinis eam accipit manibus : et ei attri- buitdomunculam, quee erat extracellam : eamque de cetero prospiciebat ex fenestra, et eam sacras docebat litteras, optimamque viam ei indicabat, nec non confirmabat etexcitabat ad certaiina spi- ritualia : ac in summa, puelle erat veluti qusdam aquila, qua pullum alis sustinet, allevatque, et portat, et cum eo scindit aerem, sicque eam do- cebat volare ad virtutis altitudinem. Illa autem,
B elsi esset etate, lenera, et immatura, ad hec tamen
incrementum accipiebat, et majorem, quam licebat pro setate, ostendebat virtutem. Propter que toto corde et visceribus exsultabat Abramius, non secus, atque pater propter suam filiam : et rogabat, ut sine offensione posset cursum perficere exercitatio- nis.Lectabaturautem omnino (Gr. (etabantur omnes), quod in earvetatetantum valeret in rebus spirituali- bus, et in eis esset adeo studiosa et diligens.
XIX. Cum ea autem esset ejusmodi, et in tanta haberetur admiratione, ubi processit etate, et jam pervenit ad annum vicesimum, vir quidam habitu quidem monachus, mente autem perditus et scele- ratus, lege amicitie accedens ad beatum, cum eam aspexisset oculis impudicis, turpem quoque ei in- jecit amorem cum eo eongrediendi. Erat autem hoc omnino arset astus maligni, ut tantam virtutem efficeret ludibrium obscene libidinis, et sacrosan- ctam Abramii animam superaret per maximam ani- mi e&gritudinem et calamitatem. Abimpudico ergo amore coacta virgo, seipsam educit extra domun- culam, et cum scelerato illo et exsecrando con- gressa, acri expleta cupiditate, protinus fuit animo saucia : et propter ea que admiserat, vehementer compuncta, seipsam deflebat, valde miserabiliter cla- mans; Hei mihi misere, bei mihi, quee Dei templum violavi, que polluiillam regiam imaginem, queinqui- navi figmentum ejus manuum. Hei mihi misere, hei omnium infelicissime feminarum, quod violavi pa- ctum cum Deoconventum, quod omne preteritum
πάντα τὸν ἔμπροσθεν τῆς ἀσχήσεως χρόνον βραχν- D tempus exercitationis brevissima vendidi volu-
τάτης ἡδονῆς ἀπεδόμην | Φεῦ, ὅτι τὰ πρὶν oixodo- μηθέντα μοι πάντα εἰς xty& x«l μάτην πεπόνηται ] ποίοις ὀφθαλμοὶς εἰς τὸν οὐρανὸν ἀτενίσω, τυφλώτ- τοντας αὐτοὺς ἀχολάώστοις βλέμμασιν ἔχονσα ; ποίᾳ τοῦ Θιοῦ δεηθήσομαι γλώττῃ ; χεῶλη δὲ ποῖα χινήσω πρὸς ἱκεσίαν, ἐν ἡδοναῖς αὐτὰ μεμολυσωένα καὶ ῥή- μᾶσι καὶ φιλήμασι φέρουσα ; μετὰ ποίας δὲ παῤῥη- σίας τῇ θυρίδι προσἄθω, θυρίδι ἐεκινῃ, δὲ ἧς ἐπέῤ- pec pov τὰ γλυχέα τῷ λάρυγγι λόγια ; πῶς δὲ τῷ θείῳ προσομιλήσω, à τὰς ἐχείνου ἐντολὰς παραδᾶσα, ἡ τὰς πρὸς αὐτὸν ψευσαμένῃη ἐπαγγελίας, ἡ ἐναγὰς,
x«i φαύλη, x«i μιαρὰ, καὶ σῶμα ῥνπωθεῖσα καὶ τὴν
ptate. Hei mihi quod omnia, que ἃ me antea fuerant s&dificata, inania evaserunt et irrita. Quibus oculisego ccelum intuebor, eum eos habeam c&culientes impudicis aspectibus ἢ Quanam lingua Deum precabor, vel queenam labra moveboad sup- plicationem, cum ea feram inquinata libidinosis et verbis et osculis ? Cum quanam autem fiducia acce- dam ad fenestram, fenestram, inquan, illam, per quam meo gutturi affluebant dulcia eloquia? Quo. modo autem patruum alloquar, qu& transgressa sum illius mandata, que non servavi ei faeta pro- missa, que sum improba, scelerata et exsecranda,
et MENSIS MARTIUS 4
corporeque polluta et animo ? Hei mihi, quid de ἃ me fie? Quo me vertam ? Cursum adhuc superstes? utinam mors ad me venisset ante libidinem. Utinam prius rapta fuissem ex corpore, ut mortis donum haberem puritatem corporis. Nunc autem quinam fontes lacrymarum mihi poterunt tantas sordes abluere ? Eam sic acerbe deflentem, pereum dolo- rem malignus arripit ad desperationem, veluti ti- mens, ut arbitror, ne perpenitentiam fieret prom- ptiori et alacriori animo, et longe magis et vehe- mentius reluceret, quam prius. Desperans ergo suam salutem, aufugitin civitatemquamdam Asum nomine, que aberat duorum dierum itinere : et di- versans in quodam diversorio, cum mutasset habi- tum, et vestem sumpsisset seecularem, erat cuivis volenti prompta ministra acerbee voluptatis. B
XX. Cum illa ergo sic se haberet, etsi esset pro- posita ad lascivos illiciendos oculos, Abramio qui- escenti in interiore cella exsistit tale somnium: Vi- debatur ei draco ingentis magnitudinis, et aspectu horribilis, a sua caverna prorepsisse, et veniens ad ejusdomunculam, queintus erat, columbam devo- rasse : deinde rursus suam repetiisse speluncam. Ille ergo excitatus pre timore, tristi animo erat, et conturbato : et suspicans illam visionem signifi- care persecutionem aliquam adversus Ecelesiam, de ceetero erat vehementius intentus orationi, ro- gans ut ei aperte revelaretur visio. Non diu autem tardavit eventus : sedtertio die postea videbatur rursus videre illum draconem emersisse ex eo loco, quem subierat : et cum ad eum prorepsisset, et ( ejus pedibus caput submisisset, illum quidem proti- nusesse disruptum : columbam autem, quam fuisse abeodevoratam precedensostenderatsomnium, to- tam puram et immaculatam e medio ejus ventre evolasse. Hec cum vidisset, etexistimasset visionem significare aliquem lapsum animee fili; fratris sui, conturbatus, etanimi egritudine affectus prospiciens e fenestra : Maria, Maria moa, inquit, quid est, o filia, quod tibi tantam attulit socordiam, ut totos hos duos dies non moveris os ad laudes, non reddi. deris consuetas glorificationes, non petieris doctri- nam,non eloquiorum illorum auditionem, que fue- runt melle et favo ori tuo dulciora ?
ψυχήν ; Οἴμοι, τίς γένωμαι ; mot τρόπωμαι ; ber ἔτι περίειμι ; ὄφελον ἐπῆλθέ μοι πρὸ τῆς ἐπιθυμίαι ὁ θάνατος | ὄφελον προανηρπάσθην τοῦ πτώματος ἵνα χἂν θανάτον δῶρον εἶχον, τὴν ἀγνείαν τοῦ ce ματος | Nüv δὲ ποῖαί μοι πηγαὶ δακρύων τοσοῦτο ἀποπλῦναι ῥῦπον δυνήσονται ; Ταῦτα xmi τοικῦτε πιχρῶς ἀποδυρομένην προαρπάξει δεὰ τοῦ τοιούτιν πάθους αὐτὴν ὁ πονηρὸς εἰς ἀπόγνωσιν, χαϑάκει οἶμαι δεδοιχὼς μὴ σφοδροτέρᾳ χρήσηται διὰ τῆς με τανοίας τῇ προθυμίᾳ x«l μεῖξον λάμψῃ τοῦ mper ρου παρὰ πολὺ καὶ σφοδρότερον. ἀπογνοῦσα τοέννν ri» ἑαυτῆς σωτηρίαν, εἰς ᾿Ασόν τινα πόλίν ἀποδιδράσχει, δυεῖν ὁδὸν ἡμερῶν ἀπέχουσαν " καὶ πρός τινε καταλύ- σασα πανδοχείῳ τὸ σχῆμά τε διαμείψασα καὶ χοσμιχὲν ἐσθῆτα μεταθαλοῦσα, πρόχειρος ἦν τά βονλομένῳ παντὶ, πιχρᾶς ἡδονῆς ὑπηρέτις.
Κ΄. Ταύτῃ τοίνυν ἐχείνης ἐχούσης καὶ Oüpetpe οὕτω λέχνοις ὀφθαλμοῖς προχειμένης, γένεται ὄναρ εἰς τὸν ἐνδοτέρω οἰχίσχον ἡσυχάξοντι "A6papin τοιοῦτον * ἐδόχει δράχων αὐτῷ μεγέθει μέγιστος xal δεινὸν ὑποθλέπων τῶν οἰχείων φωλεῶν ἀκνερπύ- σας καὶ παρὰ τὸν αὐτοῦ οἰχέσχον ἔλθὼν περιστερὰν bdov οὖσαν χαταπιεῖν * εἶτα πρὸς χηραμοὺς αὖθις τοὺς ἑαυτοῦ χαταδῦναι * δινπνισθεὶς οὖν ἐκεῖνος ὑπὸ τοῦ ϑείγματος, ἄθυμος ἦν x«l τεταραγμένος, καὶ τὴν ὄψιν διωγμόν τινα προσημαίνειν κατὰ τῆς ᾿Ἐχ- κλησίας ὑπολαδὼν, εὐχῇ τοῦ λοιποῦ σνντονωτέρα προσέχειτο, ἐχχαλυφθῆναι σαφῶς δεόμενος αὐτῷ τὰ τῆς ὄψεως ^ xal ἡ ἔχδασις οὐχ ἐδράδυνεν * ἀλλὰ μετὰ τρίτην ἐξ ἐκείνον ἡμέραν ἐδόχει δράκοντα πάλιν ἐχεῖνον ὁρᾷν, ἐχεῖθεν ὅπον xarídu πρότερον ἄνα- dóvra xal παρ᾽ αὐτὸν ἑρπύσαντα τοῖς αὐτοῦ τε ποσὶ κεφαλὴν ὑποσχόντα, τὸν ut; αὐτέίχα μάλα δεαῤῥα- γῆναι, τὴν δὲ περιστερὰν, à χαταπιεῖν αὐτὸν ὁ προλαδὼν ὑπέδειξεν ὄνειρος, ἀἄῤῥνπον ὅλην καὶ χαθαρὰν ix μέσης αὐτοῦ τῆς γαστρὸς ἀναπτῆναι " ταῦτα ἰδὼν xa τινα χρίνας τῆς ἀνεψιᾶς ὅλεσθον ψυ- χῆς ὑποφαίνειν τὴν θέαν, θορύδον τε καὶ ἀθυμίας εὐθέως ὑποπλησθεὶς χαὶ οὕτως ὡς εἶχε τεταραγμέ- νως τῆς θυρίδος προχύψας : Μαρία μον, Μαρία pov, φησὶ, τί σοί, ὦ τέκνον, ἐστὶ τὸ ῥαθυμίαν ἐμ- ποιῆσαν τοσαύτην, ὡς παρ᾽ ὅλας δύο ταύτας ἡμέρας μὴ στόμα χινῆσαι πρὸς αἴνεσιν, μὴ τὰς συνήθεις ἀποδοῦναι δοξολογίας, μὴ προσελθεῖν τῇ θυρίδε, uà
διδασχαλίαν αἰτῆσαι, μὴ λογίων ἐκείνων ἀχρόασιν, ἃ καὶ γλυχύτερα ὑπὲρ μέλι xai χηρίον τῷ στόματί σου καθί-
σταντο ; XXI. Cum hec dixisset fratris filie, et nihil ab D ea audivisset (quomodo enim, cum illa in diverso- rio versaretur in. amoribus et comessationibus ?) aperte cognovit visionem de ea significare: et pro- tinus gravissimo dolore affectus, et in visceribus supra modum oruciatus, suspirio veluti quodam fumo ex interna flamma emisso, Deum rogabat, ut ea respisceret et exsurgeret, et rediret ad priorem probe vite institutionem. Nam etsi tunc ignorabat, quomodo abscessisset, et locum,in quo Maria ver- sabatur : quod tamen latenter recessisset, et pro- pter visionem illam, que apparuerat, non bonam spem de ea conceperat. Duos itaque annos Deum
ΚΑ΄. Ταῦτα πρὸς tà» ἀνεψιὰν δῆθεν εἰπὼν χαὶ μηδὲν παρ᾽ αὐτῆς ἀχούσας (πῶς γὰρ ; ἐχείνης ἐν τῷ πανδοχείῳ περὶ ἔρωτας xai χώμους ἀσχαλουμέ- νης), ἔγνω σαφῶς, τὴν ὄψιν πεοὶ αὐτῆς ὑπαινέττε- σθαι χαὶ ὀδυνηρότατα παραχρῆμα διατεθεὶς τὰ σπλάγχνα τε ὑπεραλγήσας xai στεναγμὸν, οἱονεί τινα χαπνὸν τῆς ἔνδοθεν φλογὸς, ἀναπέμψας, ἐδεῖτο τοῦ Θεοῦ τὸ λοιπόν, ὥστε ἀνανῆψαι πάλιν αὐτὸν͵ καὶ διαναστῆναι, χαὶ εἰς τὴν προτέραν ἐπανελθεῖν εὐδοχίμησιν * εἰ γὰρ xal τὸν τρόπον τέως τῆς ἀπο- ϑημίας ἡγνόει, καὶ τὸν τόπον, ἐν ᾧ τηνικαῦτα Μαρία διέτριθεν, ἀλλὰ τὸ λεληθὸς τῆς ὑποχωρήσεως xxi ἡ φανεῖσα ὄψις ἐχείνη οὐχ ἀγαθὰς παρεῖχεν αὐτῷ περὶ
tr
69
VITA S. ABRAMII.
70
αὐτῆς τὰς ἐλπίδας. "Eni duci μὲν οὖν ἔτεσιν ἐδεῖτο A pro ea rogavit. Somnii enim duplex visio,biennium
περὶ αὐτῆς τοῦ Θεοῦ" i γὰρ διπλὴ τοῦ ὀνείρατος ὄψις τὸ τοῦ χρόνον duri; ὑπεσήμαινε' περὶ δὲ τὴν τοῦ δευτέρον ἔτους τελευτὴν ἐπάνεισί τις τῶν φίλων, ὅς ἐτύγχανε παρ' αὐτοῦ χατὰ ζήτησιν ἐχείνης ἀπ- ἐσταλμένος, ὅποι τὲ ἡ ἀνεψιὰ διατρίδει καὶ παρὰ τένε xai ὅπως, σαφῶς πάντα μηνύων τῷ ᾿Αὐραμέῳ" xal παραχρῆμα μὴ μελλήσας ἐχεῖνος μηδὲν, μηδ᾽ ἀναδαλλόμενος, ἀλλὰ μαχρὰ χαίρειν εἰπὼν χαὶ γήρᾳ, καὶ ἡσυχίᾳ, καὶ μοναχιχῷ xol σχήματι xal μνήματι, ὅπως ψυχὴν τὼν διχτύων ἐξελχύσῃ τοῦ διαβόλου, xai στρατιωτιχῇ μὲν χρησάμενος τῇ στολῇ, ἐνθέμε- νος δὲ τῷ xólro χαὶ νόμισμα ἕν (τοσούτου γὰρ ἐτύγχανεν εὐπορῶν), ἵππον τε μισθωσάμενος, xoi τούτον τὸ τάχος ἐπιδὰς, χατὰ τὸν πρῶτον καὶ οὗτος ᾿Αδραὰμ τῆς ἐπὶ τὸ πανδοχεῖον φερούσης ἥψατο. Ὁ μὲν γὰρ χατὰ τῶν πέντε βασιλέων ἐχστρατεύσας Λὼτ τόν τούτον ἀδελφιδοῦν ἀνεσώσατο τῆς αἰχμαλω- αἴας, ὁ δὲ πρὸς πάλην τῷ ἀντιχειμένω χωρήσας xai κατὰ χράτος τοῦτον ἑλὼν, τὴν οἰχείαν ἀϑελφιδὴν ἤγαγεν.
ΚΒ΄. Καταλαδὼν τοίνυν τὸ πανδοχεῖον, οἷά τις ἔμπειρος θηρατὴς xai πολλάχις τοιαύτης θώρας τι τυχὼν, παρετήρει τῇδε χἀχεῖσε, εἴ πον μικρὸν ὑπο- δλέψαι δυνηθείη τὸ θήραμα" ἐπεὶ δὲ πολὺς ἐτρίδετο χρόνος αὐτῷ, x«i οὐχ εἶχεν, ὅπως τὴν ζητουμένην θεάσηται" τοδουτῳ" γὰρ ἐχείνη σώφρονας ὀφθαλμοὺς ἐφυλάττετο, ὅσῳ τοὐναντίον λίχνοις χαὶ ἀχολάστοις ἐπέτρεχεν' ἐπεὶ τοίνυν οὕτως εἶχε χαὶ περὶ τὴν θέαν αὐτῆς ἀδυνάτως, ἐπινοεῖταί τι πρᾶγμα. ὃ xol
μόνον ἱκανὸν παραστῆσαι τὸν πολὺν αὐτοῦ ζῆλον C
ἐχεῖνον x«l ὅπως ὑπὲρ τοῦ σῶσαι ψυχὴν οὐδενὸς τὸ παράπαν ἀπείχετο' πλάττεται μὲν γὰρ ἐραστοῦ καὶ σχῆμα x«i τρόπον, ὁ μιχροῦ τῆς τῶν ἀγγέλων πα- βαπτόμενος ἀὐλίας, ἔρωτά τε σαρχιχὸν ἐρᾷν ὑποχρί- wav χαὶ ἠρέμα τῷ πανδοχεῖ προσελθών: ᾿Αχούω κόρην τινὰ παρὰ σοὶ, φησὶ, κάλλει περιφανῶς dia. πρέπουσαν τοῦ πανδοχείου προϊσταμένην, ἐταιριχῶς τοὺς βονλομένους δέχεσθαι: ταύτης χἀγὼ τοίνυν ἐρῶν ἀφιχόμην. Καὶ ὁ πανδοχεὺς πρὸς τὴν πολιὰν βλέψας τοῦ ᾿Αδραμίον, ἄγνοιαν δὲ τοῦ δράματος ἔχων χαὶ οὐχ εἰδὼς τί βουλόμενος ἐρᾷν ὑπεχρένετο,
: ἐμνσάττετο μὲν αὐτὸν τῇ ψυχῇ καὶ πολλὴν ἀκολα-
σίαν αὐτοῦ χαὶ ἀσέλγειαν χατεγίνωσχεν, ὅτι μη᾽ ἐν ήρᾳ τοσούτῳ χαὶ πολιᾷ σωφρονεῖν ἀνέχοιτο,
ἀλλ᾽ οὕτως ἀπάδων πολὺ τῆς ἡλιχέας ὁ τρόπος. D
"Oreg δὲ μὴ τῶν ἐπὶ τῇ χόρῃ μισθῶν ἀποστερη- θείη, διερεθίζειν δῆθεν ἐδόχει χαὶ ὑποχνέζειν, x«l εἰς πλείονα τὸν ἅγιον τὴν ἐπιθυμίαν ἐχχαΐειν, τὴν xópq» μὴ ἁπλῶς ὡραίαν x«l χαλὴν εἶναι λέγων, ἀλλὰ xai τῶν ἄλλων γνναιχῶν τοσοῦτον ἀμείνονα, ὅσῳ xai τῶν λοιπῶν ἀνθέων τὸ ῥόδον φαιδρότερον" ὄνομα δὲ αὐτῇ Μαρία.
ΚΙ΄. Ταῦτα τοῦ πανδοχέως εἰπόντος, ἀχούσας τοῦ ὀνόματος ὁ ᾿Αδράμιος, ἔγνω ταύτην ἐχείνην εἶναι σαφῶς καὶ οὐχέτι ἐπιδοιάξων ἦν, ἀλλ᾽ ὁ κόλπος εὐθὺς εἶχε τὴν χεῖρα καὶ τὸ νόμισμα τῷ ξενοδόχῳ χαταθαλὼν, δεῖπνόν τε παραθεῖναι χαὶ τὴν χόρην ἐπὶ τὸ δεῖπνον ἐξαγαγεῖν ἐπιτρέπει’ πολυτελῶς
temporis significabat. Circa finem autem secundi annireverüitur quidam amicus, qui ad eam queeren- dam fuerat ab ipso missus, ubinam versaretur fra- tris filis, et apud quem, et quomodo, omnia aperte significans Abramio. Ille vero statim nihil cuncta- tus, sed multum valerejubens et senium, et exeroita- tionem, et silentium, monasticumque habitum et incessum, ut liberaret animam a laqueis diaboli, cum vestem induisset militarem, etin sinum num- mum unum immisisset (tantum enim erat ei opus) et equum conduxisset, et eum quamprimum con- scendisset, ipse quoque instar primi Abrahe, viam iniit, que ducebat ad diversorium. Nam ille qui- dem expeditione suscepta adversus quinque reges, Lot fratris filium servavit a captivitate. Hic autem, cum in certamen processisset contra adversarium et eum vi expugnasset, reduxit sui fratris flliam ad priorem virtutis exercitationem. πρὸς τὴν προτέραν αὐτῆς ἀρετῆς ἄσχησιν ἐπαν-
XXII. Cum pervenisset itaque δὰ diversorium, nonsecusac venator peritus, huc etilluc observabat, sicubi posset predam parumper aspicere. Verum tempus ad eo terebatur, et eam, quam qu&rebat, non poterat aspicere. Illa enim pudicos tantum vi- tabat oculos, quantum contra accurrebat ad lasci- vos etimpudicos. Cum ergo siceam non posset in- tueri, excogitat rem quamdam, que vel sola po- test. ostendere magnum illius zelum, et quemad- modum, ut servaret animam, a nulla re omnino ab- stinebat. Amatoris quidem simulat et habitum, et mores, qui eo pervenerat, ut essel, sicut angeli, prope expers materie: et fingit se amare amore carnali. ltaquesensim accedens ad dominum diver- sorii : Audio, inquit, apud te esse puellam insigni pulchritudine, que preest diversorio, et volentes admittit amatores.Illiusigitur quoque captus amore, hue accessi. Prefectus autem diversorii intuens ad canos Abramii, rem vero ignorans, et nesciens quidnam sibi volens se amare simularet, animo quidem eum abominabatur, eteum magne damna- batimpudicitieetintemperantice ,quod nec in tanta quidem senectute et canitie sustineret esse tempe- rans, sed ejus mores adeo discreparent ab setate. Ne autem privaretur mercede,quam propter puel- lam erat habiturus, visum est illi senem provocare et incitare, aque ad majorem accendere libidinem, dicens esse quidem puellam elegantem et pulchram, et aliis feminis tantum presstantiorem, quantum est rosa letior ceteris floribus : nomen autem ei esse Mariam.
XXIII. Hec cum dixisset dominus diversorii, au- dito nomine, Abramius aperte cognovit hano esse illam, neque dubitabat amplius. Manu igitur in si- num immissa, etnummosoluto domino diversorii, jubet parari cenam, et introduci puellam. Coena itaque opipare parata, diversorii dominus ad eum
71
educit puellam, que valde erat delicata, mollis et dissoluta. Quam cum vidisset βίο meretricie orna- tam Abramius, corde medio sauciatur : et conaba- tur quidem cohibere lacrymas, ne actum prodentes puellam effugarent, earum tamen minime poterat sistere fluxionem, victusa doloris necessitate, unde etiam guttatim lacrymabatur, in alteram partem convertens faciem, et a genis repellens lacrymas. Ut autem hujus rei omnem auferret suspicionem, amatoriis apud eam verbis utebatur, annuebatque et. suaviter arridebat, et alia omnia faciebat, que possunt provocare, et ad amorem accendere. Illa autem vicissim Abramio offerebat osculum, et arcte collum ejus amplectebatur. Interim vero cum sen- sim redolentem castorum etexercitationi deditorum membrorum fragrantiam sensisset, et vitee prioris esset recordata et boni castitatis, et ἃ quantis bo- nis excidisset misera,valde lacrymabatur et inge- miscebat, et : Υ mihi miseree, dicebat, vee mihi, qui sum implicata tot funibus peccatorum. Hei mihi, quid agam? Quomodo me nunc terra non de- Norat? Propter quein magnam adductus dubitatio- nem dominus diversorii, ut qui nihil sciret eorum qu& precesserant : Maria, domina mea, dicebat, hoc totum biennii tempus jam tecum degens, nun- quam te vidi ad tantam adductam tristitiam et ani- mi egritudinem. Pre dubitatione itaque deficio et contremisco, cogitans, undenam et quonam modo hec dicere tibi venerit in mentem. Illaautem, tan- quam ei causam significans :Utinam, inquit,duobus annis ante decessissem. Sic enim fuissem omnino inter beatas.
XX]V. Propter hsc veritus divinus Abramius, ne ipse evaderet manifestus, deinde aufugerel filia ejus fratris, ut quam magna illa morderet pconi- tentia, et que non amplius ferret eum intueri, eujus precepta tam aperte contempsisset, et sic aufugeret preda ex mediisejus manibus, priusquam totam ,escam devoraret;et propterea volens omnem auferre suspicionem, petulantiores mores amatoris suscipiens : Reprime, dicebat, o mulier, hec tristia verba. Non enim ideo hnc convenimus, ut recor- dareris eorum, que fecisti. Et conversus ad domi- num diversorii : Amice, inquit, affer nobis cito quee parasti, ut ambo colleetemur; e longinquo enim, ut vides, accessi propter ipsam. Lauto itaque exhi- bito convivío, qui totos quinquaginta annos ne su- stinuerat quidem aspicere mulierem, et nec panem quidem, nec aquam,ques sunt maxime necessaria, sumpserat ad satietatem, vinum bibit, et vescitur carnibus, et convivatur cum meretrice. Nam bea- tum quoque sciebat Paulum, ad quem ipse intue- batur, et cujus viscerum et zeli contendebat esse imitator, se aliquando purificasse, et caput etiam rasisse, Timotheum etiam circumcidisse, et ita ne Judaismo quidem pepercisse, ut infideles animas attraheret ad pietatem.
XXV. Gum sic ergo essent convivati, se invicem
MENSIS MARTIUS.
T
A τοἰγαροῦν τὸ δεῖπνον ὁ πανδοχεὺς εὐτρεπίσας, ἐξέγι τὴν χόρην ἐπ᾽ αὐτὸ, θρυπτιχῶς εὖ μάλα καὶ ἀξρὰς τε χαὶ ἀνειμένως ἔχουσαν, ἦν ἰδὼν οὕτως ἐταιριχὸς διεσχευασμένην ᾿Αδράμιος, ἀέσην τιτρώσκεται τῷ καρδίαν χαὶ σιγῇ μὲν ἐπέχειν ἐπειρᾶτο τὰ δάκρυα͵ μὴ φυγαδεύσωσι τὴν κόρην τὸ δρᾶμα μηνύσαντε τὰ δὲ ὅμως στῆσαι τὴν ῥοὴν οὐκ ἠδύνατο νιχώμοε τῇ τοῦ πάθους ἀνάγχῃ, ὅθεν ἐδάκρυεν ἀστακτὶ, τὸ πρόσωπον ἐπὶ θάτερα στρέφων χαὶ τὰ déxpu& τῶ παρειῶν ἀπωθούμενος. να δὲ χλέψη πᾶσαν ἐπὶ τούτων ὑπόνοιαν, xal λόγους αὐτῇ προσῆγεν ἔρωτι. χοὺς, ἐνένευέ τε, x«i ἡδὺ προσεγῶα, καὶ Aix» ἐξ- αγωγὸν ἐμειδία, χαὶ τἄλλα πάντα ἐποίει, ὅσακῳ ὑποχνίσαι x«i ἀναφλέξαι πρὸς ἔρωτα δύναται, Ks κείνη πάλιν ἀντεπῆγεν ᾿Αὐραμίῳ τὸ φίέλῃμα καὶ
B πιριπλαχεῖσα προσφυῶς τὸν τῤάχηλον κατησπάζετο" ἐν τούτω δὲ τῆς ἀποζούσης τῶν ἁγνῶν τε καὶ ἀσχῃ- τικῶν μελῶν εὐωδίας ἠρέμα ὑπαισθομένῃ, τὸς τι προτέρας πολιτείας ἀναμνησθεῖσα καὶ “τοῦ τῆς ἁγνείας καλοῦ καὶ οἵων ἡ δυστυχὴς ἐξέπεσεν ἀγα- θῶν, ἐδάχρνυε μάλα θερμὸν, καὶ ὑπέστενε, καὶ, Οὐκί μοι, ἔλεγε, τῇ ἀθλίᾳ 1 οὐαί μοι, τῇ τοσούτων ἀμαρ- τημάτων σχοινίᾳ περιχειμένῃ | οἴμοι, ré δράσω ; xà, οὐχ ἄν με νῦν ἡ γῆ καταπίοι ; Ἐφ᾽ οἷς ὁ πανδοχεὺς ἀπορούμενος, οἷα μηδὲ εἰδὼς τι τῶν προλαθόντων' Μαρία, Μαρία, χυρία, ἔλεγε, durü δὴ τοῦτον ἄρτι συνδιάγων σοι χρόνον, οὐδέποτέ σε πρὸς τοσαύτην χατήφειαν xat ἀθυμίαν εἶδον κατενεχθεῖσαν" ἐχλύο- μαι οὖν ὑπὸ τῆς ἀποοίας χαὶ τρέμω, πόθεν ἄρα xai ὅπως τοιαυτὰ λέγειν ἐπῆλθέ σοι. Ἡ δὲ, ὥσπερ αὐτὼ
C γνωρίξονσα τὴν αἰτίαν' Διότι [Τέ ὅτε 7], euoi, pi
πρὸ δύων τούτων ἐτελεύτησα χρόνων | οὕτω γὰρ ἄν
bun» πάντως ἐν μαχαρίαις.
KA. Πρὸς ταῦτα δείσας ὁ ἱερὸς ᾿Αθράμιος, μὴ xal αὐτὸς γένοιτο δῆλος, εἶτα φυγὰς οἴχοετο $ ἀνεψιὰ ὑπὸ τῆς πολλῆς ἐχείνης δαχνομένη μεταμελείας καὶ μηχέτι φέρουσα βλέπειν αὐτὸν, οὔ τὰς ἐντολὰς oidi φανερῶς ἀθετήσασα χαὶ οὕτως ix μέσων αὐτὸν χει- ρῶν τὸ θήραμα διαφύγοι πρὶν ὅλον χαταπέοι τὸ δέῆλεαρ, x«i πασαν διὰ τοῦτο βουλόμενος ἀνελεῖν ὑπο- ψίαν, εἰς αὐθαδέστερον ἐραστοῦ τρόπον μεταθαλώῶν᾽ Ἕασον, ἔλεγεν, ἐπίσχες τὰ σχυθρωπὰ ταυτὶ ῥή- ματα, γύναι: οὐ γὰρ ἐπὶ τούτῳ συνή)θομεν, ὥστε σε τήμερον ἀναμνησθῆναι τῶν πεπραγμένων, Καὶ πρὸς τὸν πανδοχέα λοιπὸν ἐπιστρέψας. ᾿Εταῖρε, πότον τινὰ χαὶ αὖθις ἡμῖν συγχρότησον, ἔφ, ὅπως ἄμφοτεροι συνησθείημεν. πόῤῥωθεν γὰρ, ὡς ὁρᾷς, πάρειμι dv αὐτήν' τοῦ πότου τοιγαροῦν πολυτελῶς
D
τιλεσθέντος, ὁ παρ᾽ ὅλους πεντήχοντα χρόνους μηδὲ γυναικὸς ἀνασχόμενος ὄψιν, μηδὲ ἄρτου ποτὲ μηδὲ ὕδατος τῶν ἀναγχαιοτάτων μετα-
σχὼν ἄχρι κόρον, οἴνου xui χρεῶν χοινωνεῖ καὶ γυ- vaixi πόρνῃ συνεστιᾶται, ἐπεὶ x«l ἀγνισάμενον ὃ δει ποτὶ καὶ τὸν μαχάριον Παῦλον, ἀλλὰ xai ξνρῷ πρὸς T£ κεφαλῇ χρησάμενον, πρὸς ὅν οὗτος ἑώρα x«i oU μιμη- τὴς τῶν σπλάγχνων χαὶ τοῦ ζήλου χαθίστατο, χαὶ περι- τεμόντα Τιμόθεον x«i οὕτως ᾿Ιονδαϊσωοῦ μὴ φεισα- μένον, ἵνα ψυχὰς ἀπίστους ὥικύσῃ πρὸς θεοσέδειαν.
. ΚΕ΄. Οὕτω τοιγαροῦν συνεστιαθέντες, λαδόμενοι
n. d
» VITA S. ABRAMII 7k
χειρὸς ἀλλήλων εἰς τὸν ἐνδοτάτω" ιρἐχέσχον εἰσέρ- A manu accipientes, in intimam ingrediuntur domun-
αι" ἐστήχει δέ τις ἐν τούτῳ χλίνη, ᾿μαλαχῶς εὖ c τὸν χαταχλιθέντα δυναμένη διαναπαῦσαι ᾿ ἐφ' αθέσαντος ἁδρῶς ’Αδραμίου, τοῦ στρωμνῇ ἀεὶ τῇ χεχρημένου * ᾿Ἐπίδος, ἡ χόρη φησὶ, ὑπολύσω τὰ ὑποδήμοτα. Ὁ δὲ τὴν Cópav μοχλοῖς ἀσφα- σθαι πρότερον ἐπιτάττει, χἀχείνης τὰ ὑποδήματα ὃν ὑπολῦσαι σφοδρότερον ἐγχειμένης, ὁ μακά- οὐχ ἠνείχετο. Πεισθεῖσα τοίνυν ἐχείνῃ xai τὴν ν ἀσφαλῶς ἐπιχλεισαμένη, περιπλέχεται προσ- ; τῷ ἀγίῳ. ᾿Επεὶ δὲ εἶδεν ἐν ἀφύχτῳ ἐχομένην μιος χαὶ οὕτως ἐντὸς ἀρχύων τὸ θήραμα, τότε ὁ τοῦ ἐραστοῦ προσωπεῖον ἀποδαλὼν χαὶ πᾶσαν ἣν τὴν σχηνὴν xal τὴν ὑπόχρισιν ῥίψας, τὸν , αὐτῇ ἀνακαλύπτει ᾿Αὐράμιον, xai τὸν ἐπὶ τῇ
λῇ τῆς ἀνεψιᾶς χόσμον περιελὼν χαί τι βαρὺ p
περιπαθὲς ἀνοιμώξας * Σπλάγχνον μὸν, Μαρία, , οὐχ οἶδας ὅστις ἐγώ ; οὐχ ἐπιγνώσχεις τὸν "vj ; Τί cot ἄρα, ψυχὴ ἐμὴ, τὸ συμθών ; τις ὁ ἀπώλειαν ὑποσύρας Gt; ποῦ νῦν τὸ ἀγγελεκὸν Ὁ σχῆμα τῆς παρθενίας, ποῦ ὁ ἐστανρωμένος ποῦ τὸ τῆς χατανύξεως δάχρυον ; πῶς ἀπὸ τον τῶν ἀρετῶν ὕψους εἰς ἔσχατον ἀπάτης (θρον χατηνέχθης ; διατί μή μοι τὴν ἀχήρυχτον ἣν τοῦ ἐχθροῦ μάχην ἐγνώρισας ; Διατέ μὴ τὸ πὸν ἐχεῖνο πτῶμα παρὰ πόδας εὐθὺς ἐθριάμ- ἂς ; πάντως ἄν ἐγώ σοι χαὶ ὁ Oo; ᾿Εφραὶμ υσι x«i δεήσέσι τὰ πρὸς τὸν Θεὸν dunpta6tu- θα * ἱνάτι τοσοῦτον ἐμάχρυνας ἀφ᾽ ἡμῶν ; καὶ . ἐπελήσθην ἀπὸ σοῦ, ὡς ἀπὸ χαρδίας νεχρός ; Ὁσοῦτον ἑάλως τῇ ἀπογνώσει, ἧτις ἐστὶ τὸ τοῦ ροῦ ἄφνχτον ἄγχιστρον, ὡς μηδὲ φείδεσθαι ὃν ἑαυτῆς, ἀλλὰ τὰ τῶν αἰσχίστων ἀνεδὴν τολμᾷν "mig παρὰ τοῦ ἐχθροῦ πληγαῖς τὰς παρ᾽ αὐτῆς ποο- ἕναι, δέον διαναστῆσαι μᾶλλον x«l πολλὴν ἐπὶ τοῖς ηθεῖσι τὴν μεταμέλειαν ἐπιδείξασθαι ; Οὐχ οἶδας τοῦ Θεοῦ σπλάγχνα περὶ ἡμᾶς χαὶ ὅπως ἐστὶ )ὸς χηδεμονιχώτερος, οὕτως ἡμᾶς συνάγειν ἐθέλων ταῦτα χαταφρονούμενος πολλάχις χαὶ παρορώ- ς ὑφ᾽ ἡμῶν) χαθάπερ τὰ νοσσία ὄρνις ὑπὸ τὰς υγας ; Διὰ ταῦτα γοῦν ἅψαι παρακαλῶ τῆς ἐπὶ τὰ τὼ φερούσης, καὶ πρὸς τῆς ἐμῆς πολιᾶς, ναὶ πρὸς ἐπὶ σοὶ πόνων καὶ τῶν ἀφορήτων τῆς ψυχῆς ὁδυνῶν » xai τῆς πολλῆς ταύτης ἀθυμίας τε χαὶ σνυγχύ- ;, ἅψαι τῆς προτέρας διαγωγῆς * καὶ δός μοι μιχ- ἀναπνεῦσαι καὶ μὴ μετὰ λύπης εἰς δου τὸ γῆρας τὸ ! παραπέμψης. ς΄. Ταῦτα πρὸς τὴν ἀνεψιὰν λέγων ᾿Αὔράμιος, X χωφὸν ἄδειν ἐδόχει ^ νεύσασα γὰρ χάτω xai φωνὴν ὑπὸ τῆς πολλῆς ἐχείνης αἰσχύνης ἐπισχε- α, ἑστήκει ὁρῶσα εἰς γῆν χαὶ πολλὰ τοῦ προσ- vu ἀφιεῖσα χρώματα, ἐξ ὧν $ τε ἀγωνία xol ἡ χχὴ τῆς ψυχῆς ἐδηλοῦτο. ἐφ᾽ οἷς ἐχεῖνος οὕτω χυθεῖσαν αὐτὴν ἀναχτώμενος, μετὰ πολλῆς τῆς ὁτητος x«l τῆς ἐπιειχείας * Διατέ, ὦ τέχνον, t &moxplvm μοι; ἔρη " οὐχ οἶδας, ὅτι διὰ σὲ τὴν εὑτὴν ὁδὸν ἐστειλώμην : οὐχ οἶδας, ὅτι διὰ τὴν ταῦτα πάντα σωτηρίαν ὑπεχρινάμην, τὸ στραᾶ- ᾿χὸν τῆς στολῆς, τὸν ἔρωτα, τὴν ἱχρεωφαγίαν, ὃν PATROL. GR. CXV.
culam. In ea autem stabat quidam lectus, molliter stratus ad quietem : in quo cum molliter sedisset Abramius qui semper terra usus erat pro etrato : Sine, inquit puella, ut tibi solvam calceos. Ille au- tem jubet prius vectem obdi foribus. Cumque illa instaret vehementius, ut prius solveret calceos, bea- tus Abramius nonsustinuit. Tandem ergo persuasa, cum ostium tuto clausisset, ad sanctum accessit. Postquam vero eam per manum cepit Abramius et viditeam non posse ampliuseffugere, etjam predam esse retibus irretitam, tunc amatoris personam de- ponens, et abjiciens omnem scenam et simulatio- nem, qui intrinsecus latebat, aperit Abrgmium : et ablato pileo, quem habebat in capite, et graviter suspirans : Cor meum, inquit, Maria, nescis quis- nam ego sim ? Non agnoscis cognatum ? Quid est anima mea, quod tibi accidit ? Quis est, qui te tra- xit ad interitum ? Ubi nunc est ille angelicus habi- tus virginitatis ? Ubi est vita cruci affiza ? Ubi est lacryma compunctionis ? Quomodo tantarum virtu- tum altitudine descendisti ad ultimum barathrum deceptionis ? Cur mihi non statim significasti atro- cem illam pugnam inimici ? Cur non de gravi illo lapsu e vestigio triumphasti ? Omnino ego et cha- rissimus Ephrem lacrymis et precibus pro te apud Déum intercessissemus. Cur te tantum elongasti a nobis, et cur a te oblivioni datus sum, tanquam moftuus ἃ corde ? Cur te adeo cepit desperatio, que est maligni hamus inevitabilis, ut nec tibi qui- dem peperceris deinceps, sed inverecunde feceris ea que sunt turpissima, et inimici plagis tuas adje- ceris: curs oporteret potius exsurgere, et propter eaque admiseras, magnam ostendere poenitentiam ? Non nosti Dei in nos viscera, et quemadmodum nostri curam gerit magis quam mater, ut qui nos velit congregare (idque cum sepe ἃ nobis conte- mnatur, et despiciatur) non secus ac gallina pullos suos sub alis ? Propterea ergo rogo te, ini viam, qu& ducit ad meliora. Rogo, inquam, per meos canos, per labores propter te susceptos, et illas intolerabiles animi e&egritudines, ethunc merorem, et confusionem, redi ad priorem vivendi rationem. Concede mihi, ut paululum respirem, et ne cum dolore meam senectutem transmittas ad inferos
XXVI. Hec filie fratris dicens Abramius, vide- batur surdo canere. Deorsum enim in terram incli- nata facie, el pre magno illo pudore ejus voce re- pressa, stabat terram intuens : ex quibus signifi- cabatur angor et animi perturbatio. Quamobrem ille eam sicconfusamrecreans, cum magna lenitate et moderatione : Cur, inquit, o filia, tu mihi non respondes ? Nescis me propter te tantum iter esse ingressum ? Nescis me propter te, propter tuam salutem heec omnia simulasse, vestem militarem, amorem, esum carnium, quem scis nihil aliud nosse, preter cellam et silentium ? Non est uliüm pecoce
“8
PE
T9
lum estanime vulnus adeoimmedicabile, quod non curetur, ustum pulchro igne posnitentie. Super me sit tua iniquitas, o filia. Ego prote Christo reddam rationem. Solum veni mecum, et ad solitudinis revertamur habitaculum. Ad hec illa vix humile quippiam et triste, et veluti egritudine animiemor- tuum submisse loquitur : Cum ad te et vultum tuum ne oculos quidem habeam, qui possint in- tueri, o venerande Paler, ut qui sint tecti propter tantum pudorem, quomodo potero ad Deum acce- dere, a maligno graviter animo sauciata, et scatens tam multis peccatorum ulceribus ? Ille autem verba ejus excipiens : Super me, inquit, o filia, sit ini- quitas tua, et onus collo meo erunt tue actiones ;
solum revertamur ad priores nostras habitationes. ἢ
Ecce enim dilectissimus quoque Ephreem pudore propter te afficitur et animi eegritudine. Concede ergo nobis, ut respiremus, et ab hoc gravi propter te liberemur moerore. His puella valde animo con- trita, cadit ipsa quoque, non secus ac meretrix illa, ad pedes preceptoris, acerbe deflens, et eos irri- gans fluviis lacrymarum.
XXVII. Cum ii ergo ita se haberent, et jlle qui- dem apud eam uteretur admonitionibus, et in bo- nam terram sic seminaret : illa autem lacrymis quodammodo irrigaret semina, ut fructus cito pro- ferrent, et hinc poenitentiam ostenderet et contri-
tionem, nox jam deducta erat ad matutinum : et C
ipse quidem fratris filiam jubebat sequi ad mon- tem. Cum illa rogasset autem, quidnam de vesti- bus, et auro, et argento, et stragulis vestibus dein- ceps faceret (erat enim splendide et sumptuose or. nata), ut convenienter divino precepto omnia relin- quat, divinus admonet Abramius, ut eum solum se- quatur, et contendat ad veras illas vite future divitias. Ea ergo accepta, egreditur clam e diver- sorio : eL cum ipsam equo imposuisset, ille preece- debat pedes, equum manu trahens. Cum autem fuissent in monte, mutant ordinem domuncularum ; et eam quidem, que erat exterius, ipse statuit ha. bitare, filie autem fratris tribuit interiorem. In qua cum se coercuisset, et fores occlusisset domun- cule, illic fuit perpetuo, precibus, jejuniis et la-
erymis delens labes peccatorum anime. Etenim ut D
que nuper resipuisset a vitiis corporis, sic ea sem- per habebat pre oculis inferne versantia animam, et admodum acerbe pungentia conscientiam, etsi Deus sepe ei ostenderet peccatorum remissionem, nec hoc solum, sed etiam eam tanta impertiret fi- ducia, ut et assidue miracula, et a morbis et vitiis liberationes per eam ostenderet. Propter que corde letabatur Abramius, et Deo agebat gratias, quod spe minime esset frustratus, sed susceptorum pro- pter ipsam laborum fructus ferret suavissimos.
MENSIS MARTIUS
tum humanum, pro quo desperare oporteat. Nul- A οἶδας ἀεὶ τοῦ χελλίον
16
x«i τῆς ἡσυχίας εἰδότα πλέον οὐδὲν - Οὐχ ἔστι τι τῶν ἀνθρωπένων πραγμάτων, ὅπερ ἀπαγορεύειν προσήχει * οὐχ ἔστι τι τῶν τῆς ψυχῆς τραυμάτων οὕτως ἀνίατον, ὃ μὴ τῷ χαλῷ τῆς μετανοίας πυρὶ καιόμενον θεραπεύεται. "Em ἐμὲ ἢ ἀνομία σον, τέκνον | ἐγὼ τὰς ὑπὲρ σοῦ εὐθύνας ὑφέξω Χριστῷ * μόνον ἔλθὲε μετ᾽ ἐμοῦ xat πρὸς τὸ τῆς ἐρη- μίας οἰκητήριον πάλιν ἐπανέλθωμεν. Πρὸς ταῦτα μόλις ἐχείνη ποτὶ ταπεινόν τι xal σαυθρωπὸν xci οἷον ἀθυμίᾳ τεθνηχὸς ὑποφθέγγεται * Εἰ πρὸς σὲ καὶ τὰς σὰς ὄψεις οὐδὲ ὀφθαλμοὺς ὁρᾷν δυναμένους ἔχω, τέμιε Πάτερ, ἅτε ἐν τροπῇ τοσαύτῃ χεχαλυμμένους, πῶς προσελθεῖν δυνήσομαι τῷ Θεῷ, δεινῶς ὑπὸ τοῦ πονηροῦ τὴν ψυχὴν τετρωμένη χαὶ τοσούτοις ἁμαρ- τιῶν ἕλχεσι βρύουσα ; Ὁ δὲ καὶ αὖθις ὑπολαδών " Ἐπ᾿ ἐμὲ, φησὶ, τέκνον, ἡ ἀνομία σον x«i φορτίον. ἐμῷ τραχή)ῳ σαὶ γενήσονται πράξεις ^ μόνον ἐπὶ τὰς πρότερας ἡμῶν πορευθῶμεν διατριδάς - ἰδοὺ γὰρ καὶ τον θεῖον ᾿Εφραὶμ, αἰσχύνη διὰ σὲ κατέχει xai ἀθυμία - δὸς οὖν ἡμῖν ἀναπνεῦσαι χαὶ τῆς χαλεπῆς ταύτης ἐπὶ σοὶ κατηφείας ἀπαλλαγῆναι, Πρὸς ταῦτα σφοδρῶς ἢ χόρη τὴν ψνχὴν συντριθδεῖσα, πίπτει χατὰ τὴν πόρνην xat αὕτη πρὸς τοὺς πόδας τοῦ διδασχάλου, πιχρῶς ὀλοφυρομένη xai ϑδαχρύων ποταμοῖς αὐτοὺς ἐπι- χλύξουσα.
ΚΖ΄. Ταύτῃ τοιγαροῦν ἐχόντων αὐτῶν χαὶ τοῦ μὲν τὰς παραινέσεις πρὸς αὐτὴν ποιουμένον xal οὕτως εἰς ἀγαθὴν γῆν σπείροντος, τῆς δὲ διὰ τῶν δαχρύων ὥσπερ ἀρδούσης τὰ σπέρυατα, ἵνα χαὶ χαρ- ποὺς ταχὺ προσενέγχωσι, καὶ τὴν μετάνοιαν ἐντεῦ- θεν xai τὴν συντριδὴν ἐπιδειχνυμένης, ἡ νὺξ ἤδη περὶ ὄρθρον ἦν x«i ὁ μὲν ἕπεσθαι τὴν ἀνεψιὰν ἐπ- ἐτρεπε πρὸς τό ὄρος " τῆς δὲ περὶ τῶν ἐσθήτων xai τοῦ χρυσοῦ xai τῶν ἀργυρωμάτων xxl τῶν στρω- μνῶν πυθομένης, ὅτι λοιπὸν αὐτοῖς χρήσεται * χαὶ γὰρ ἦν πολυτελῶς ἔχουσα τούτων καὶ φιλοτίμως, πάντα χατὰ τὴν δεσποτικὴν ἐντολὴν καταλιπεῖν ὁ θεῖος ᾿Αδράμιος ὑποτίθεται xal αὐτῷ μόνῳ ἀκολου- θεῖν xal πρὸς τὸν ἀληθινὸν ἐχεῖνον τῆς μελλούσης ζωῆς ἐπείγεσθαι πλοῦτον. Παραλαδὼν οὖν αὐτὸν, ὑπέξεισι λάθρα τοῦ πανδοχείον xal ταύτην εἰς τὸν ἵππον ἐπιδιθάσας, πεζὸς αὐτὸς προηγεῖτο, τὸν ἵππον διὰ χειρὸς ἐφελχόμενος. Γενόμενος δὲ πρὸς τῷ ὄρει, τὴν τῶν οἱἰκίσχων ἀμείδουσι τάξιν xal τὸν μὲν ἐχτὸς αὐτὸς εἴλετο χατοιχεῖν, τῇ ἀνεψιᾷ δὲ ἀπονέμει τὸν ἐνδοτέρω * οὔ δὴ xai χαθείρξασα ἑαντὴν καὶ τὰς θύρας ἐπιχλεισμένη τοῦ δωματίον, διὰ παντὸς d» ἐχεῖ δεήσεσι χαὶ νηστείαις χαὶ δάχρυσι τοὺς τῆς ἁμαρτίας σπίλους τῆς ψυχῆς ἀπαλείφουσα * χαὶ γὰρ ὡς ἄρτι τῶν τοῦ σώματος παθῶν ἀνανήψασα, οὕτως αὐτὰ πρὸ τῶν ὀφθαλμῶν εἶχεν ἀεὶ στρέφοντα χάτω- θεν τὴν ψυχὴν x«i σφόδρα πιχρῶς τὴν συνείδησιν πλήττοντα, καίτοι τοῦ Θιοῦ τὴν τῶν ἡμαρτημένων ἄφεσιν αὐτῇ πολλάχις παραϑδειχνύντος, xal οὐ τοῦτο δὲ μόνον, ἀλλὰ χαὶ τοσαύτης αὐτῇ μεναδόντος τῆς παῤῥησίας, ὡς x«i θαύματα συνεχῶς καὶ παθῶν x«i νόσων ἀπαλλαγὰς dv αὐτῆς ἐπιδείκνυσθαι " ἐφ᾽
οἷς εὐφραίνετο τὴν καρδίαν 'AGpzptoe καὶ ἀπεδίδου Θεῷ τὰ εὐχαριστήρια, ὅτι μὴ διήμαρτεν ἐλπίδων, ἀλλ' οὕτως
ἡδίστους τῶν ἐπ᾽ αὐτῇ πόνων (1) τοὺς χαρποὺς ἐχομίξετο.
(1) In. hac voce Vita Abramii cod. 174 desinit ; reliqua desumpta sunt ex cod. 1494, 8680. XII.
1 £
4
71 VITA SS. AGAPES ET SOCIARUM 78 KH'. 'Exstvo; piv οὖν εἰς βαθὺ vyüpa; ἐλάσας A XXVIIL Atque ille quidem cum ad profundam
καταλύει τὸν βίον x«i πρὸς τὰς σχηνὰς μεταβαίνει τὰς ἀϊδίους, πολλοῦ περὶ τὴν τοῦ σώματος ἐχφορὰν πλήθους συῤῥεύσαντος πανταχόθεν xoci τῶν αὐτοῦ περιειλημάτων χαὶ τῶν ῥαχίων παρασπάσασθαί τι μιαρὸν ἑκάστου φιλονεικοῦντος εἰς ἀγαθοῦ παυτὸς θησαυρὸν, εἰς χαχῶν ἁπάντων φνγαδευτήριον" πέμ- πτον δὲ μετὰ τὴν ἐχείνου τελευτὴν ἔτος τελευτᾷ χαὶ ἢ ἀνεψιὰ, ὅς τὴν ψυχὴν τῷ ποθουμένῳ Δεσπότη πα- ραθεμένος x«l νεχρᾶς ἤδη xal πρὸς τῇ ταφῇ χειμέ- νης ἐδίστη τις ἐπόνθει ταῖς ὄψεσι χάρις xai τις ἀχτὶς ἐκεῖθεν ἀπέστιλδε, σύμθδολον &xpi6t; τῆς ταύ- τὴν ἐχούσης λαμπρότητος ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ὑμῶν, ᾧ πρέπει πᾶσα δόξα, τιμὴ καὶ προσ- χύνησις, νῦν x«i ἀεὶ, χαὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. ᾿Αμήν.
pervenisset senectutem, e vita excedit, οἱ δὰ ;&terna transit tabernacula, ad efferendum corpus magna undique confluente multitudine, atque ejus panno- rum et ciliciorum párum quid attrahere unoquoque contendente, ad cujusvis boni thesaurum, ad mala omnia propulsanda. Quinto autem anno post illius mortem, moritur etiam fratris filia. Que cum ani- mam desiderato Domino tradidisset, et jam esset mortua, in sepultura, in ejus vultu suavissima quee- dam florebat gralia : et illinc quidam micabat ra- dius, apertum signum ejus anime splendoris in Christo Jesu Domino nostro, quem decet omnis glo- ria, honor, et adoratio in secula seculorum. Amen.
MENSIS APRILIS.
MARTYRIUM SS. AGAPES, CHIONLE ET IRENES
QUAE APUD THESSALONICAM PASS/£ SUNT. (Latine apad Surlum ad diem 1 Aprilis (4). — Greca in codicibus Regiis Parisiensibus non erstant.
l. Quanto ex adventu et presentia Domini et C tore adversus Christianos illata esset, mulieres ill»,
Salvatoris nostriJesus Christi major gratia in huma- , Bum genus collata est, quam olim fuerat, tanto et ! sanctorum hominum victoria major exstitit. Pro his enim hostibus, qui corporeis oculis cernuntur, ho- sies illi superari jam copti sunt, qui oculorum sensu percipi non possunt. Nam demonesipsi, quo- rum nature» spectabiles non sunt, vela purissimis alque honestissimis feminis, Spiritu sancto plenis, superati igni traduntur. Tales fuerunt tres ille san- εἰ mulieres, que ex urbe Thessalonica originem docebant : quam urbem sapientissimus Paulus cele- bravit, cum ejus fidem et charitatem, laudans, sic sit: « In omni loco fides vestra in Deum pervagata εἰ.» Atque alibi : « De charitate, inquit, frater- alatis non necesse habuimus scribere vobis ; ipsi mim vos ἃ Deo didicistis, ut diligatis invicem?. »
! Thess. 1, 8.
4)Quantum ad Irenen. Curautem Irenen Latina yrologia 5 Aprilis, Agapen autem et Chioniam, 3
i vero in Menologio omues tres 16 ejusdem Beusis die habeant, preesertim cum nulla passa illis reperiatur in Actis ἃ notariis exceptoribus ipta, hactenus sibi incompertum testatur Ba-
IL Cum igitur persecutio a Maximiano impera- D
? | Thess. 1v, 9. ? Matth. x, seqq.
que virtutibus seipsas ornaverant, evangelicis le- gibusobedientes, propter summam in eum charita- tem etccelestium bonorum spem, patrisque Abraham factum imitantes, patriam, cognationem facultates- que omnes reliquerunt, ac persecutores fugiendo, quemadmodum Christus precepit*, altum quem- dam montem petierunt, ibique divinis precibus operam dabant : etcorpus quidem ipsum ad montis celsitatem contulerunt, eorum vero animus in coelo ipso versabatur.Cum autem in eo loco fuissent com- prehense, ad eum, qui persecutionis auctor erat, magistratum ducle sunt, ut reliqua divina precepta exsequentes, et ad mortem usque suam in Christum charitatem servantes, immortalitatis coronam asse- querentur. Una quidem etribus illis preecepti per- fectionem possidens,et Deumex totoanimo diligens, et proximum sicut seipsam, sancto Apostolo dicente "
ronius in not. ad Martyrolog. Rom. 3 April. Quod autem easdein auctor mulieres vocet cum virgines fuerint, ut testantur Martyrologia Latina, nota mu- lieris nomen adiaphorum esse, et sexum solummodo indicare, ut pluribus disputat Tertullianus De ve- land. virg. Vide Baronium loco citato.
79 MENSIS
« Finis precepti est charitas* ; cabalur. Hoc enim nomine Greci charitatem appel- lant. Altera purum ac splendidum baptismatis ni- torem servans, itaut de ipsa propheticum illud dici posset : « Lavabis me, etsuper nivem dealbabor 5, » anive nomen accepit ; Chionia enim dicebatur. Tertia Salvatoris et Dei nostri donum, hoc est, pa- cem in se habens, et in omnes exercens, quemad- modum Dominus dixit : « PoAcem meam do vobis*, » Irene ab omnibus vocabatur, a pace nomen acci- piens. Has tres feminas cum ad se ductas, et ita affectas magistratus vidisset,ut diis sacrificia offerre nollent,igne cremandas esse decrevit, ut per ignem exigui temporis, igni subjectos diabolum omnem- que demonum catervam, ipsius diaboli exercitum, qui sub ccelo est, superantes, incorruptam glorie coronam adipisci, ac Deum ipsum, a quo gratia eis collata est, cum angelis perpetuo collaudare pos- sent. Quie vero ad illis gesta sunt, ea breviter nar- rabimus.
III. Cum presideret Dulcetius (2), Artemensis [αὐ. Artemisius] scriba dixit : Cognitionem de his, qui pressentessunt,a stationario missam, si jubes,legam. Jubeo, inquit Dulcetius presses, te legere. Tunc ait scriba : Ordine tibi meo domino omnia, que scripta sunt, recitabo.Cassander beneficiarius heec scripsit; Scito, mi domine, Agathonem, Agapen, Chioniajn, lIrenen, Casiam, Philippam, et Eutychiam nolle his vesci, que diis sunt immolata. Eas igitur ad tnam amplitudinem adducendas esse curavi. Tune Dul- cetius preeses illi dixit: Quenam est ista vestra tanta insania, ut nolitis religiosissimis nostrorum imperatorum et Cesarum jussis obedire ? Agathoni autem : Quare, inquit, tu ad sacra proficiscens, quemadmodum consueverunt, qui diis consecrati sunt, non his sacris usus es ? Respondit Agatho : Quoniam Christianus egosum. Tum Dulcetius: Num tu etiam hodierno die in eo proposito permanes ? Maxime, inquit Agatho. At jlle : Tu vero, Agape, quidais ? Respondit : Ego Deo viventi credo, neque volo recte factorum conscientiam meam perdere. Tuncpreses : Tuautem quid ad hec dicis, Chionia? Ait illa : Cum Deo vivo credam, ob id nolui facere, quod dicis. Ad Irenen vero conversus preses, ait: Quidnam tu ad hec ? cur non piissimo nostrorum imperatorum et Cessarum jussui obtemperavisti ἢ Divini timoris causa, inquit Irene. Dein Preses: Tu vero, Casia, quid ais? Animam meam, inquit Casia, servare volo. Preses autem: Numquid sacrorum vis esse particeps ? Minime, inquit illa. Tunc pre- ses : Tu vero, Philippa, quid dicis ? Respondit illa : Idem etego dico. Quidnam, inquit presses, hocidem est, quod dicis ? Illi autem Philippa : Mori malo, quam vestris sacrificiis vesci. Tunc preses : Sed
41 Tim. 1. 5. δ Psal. 1, 9. * Joan. xiv, 27.
S Anno 304. Vide Baronium.
3) Lege enim vetitum de pregnantibus sumi supplicium docet Plutarchus de his qui sero a nu-
APRILIS. ᾿ |
»merito Agape vo- A tu, Eutychia, quid, ais ? Idem, inquit illa, et εἰ
dico : malo et ipsa mori, quam facere quod jub Aitilli presses: Num virum habes? Mortuus, inq Eutychia, illeest. Preses vero : Quampridem τὰ tuus est? Ante menses fere septem, inquit Eutych Tunc ille: Et undenam igitur gravida facta es? eo, inquit illa, viro, quem dedit mihi Deus. Pre autem : Hortor te, Eutychia, ut ab ista insania: sistere velis, et ad humanas cogitationea rede Quid ais ? visneregali edicto parere ? Minime, inq Eutychia, ego parere volo, sum enim Christia Dei omnipotentis serva. Tum ille : Quoniam Ec chia gravida est, interea servetur in carcere : Atque hec addidit: Tu vero, Agape, quidais ? Y ne omnia illa facere, 4118 nos dominis imperat
p bus ac Cresaribus nostris devoti facimus ? Mini: inquit Agape, decet Satane devotam me esse. . verbis taens mea non abducitur : inexpugnab enim illa est. Tuncpreesesait : Ettu, Chionia,q ad haec dicis ? Mentem nostram, inquit Chionia, mo potest pervertere. At presses : Num aliqua ap vos suntimpiorum Christianorum commentaria, membrane alique, vel libri? Respondit Chion Nulla, o preses, nobissunt ; omnia illaimperato qui nunc sunt, a nobis abstulerunt. Preeses aute Quisnam hanc mentem vobis dedit ? Omnipotl Deus,inquitilla. Dixitautem preses: Quinam su quivobis auctores fuerunt, ut adistam stultitiam: niretis ? Deus, inquit Chionia, omnipotens etuni| nitus ejus Filius, Dominus noster Jesus Christi Dulcetius ait : Manifestum illud est, quod omn
' vos devotioni nostrorum potentium imperator ac Cessarum subjectos esse oportet. Quoniam v: post tam multum tempus, post tot admonition totqueedicta proposita, et (8165 minas injectas, temeritate quadam et audacia elatee, ipsorum im ratorum ac Cesarum justa jussa contempsistis Christianorum impio nomine permanentes : cum ad hodiernum diem jussee a stationariis ac pri militibus, Christi negationem scriptam profit facere id recusetis, propterea pcenas vobis dig accipile. Id cum dixisset, sententiam scriptam git : Agapen et Chioniam, quoniaminiquis mentil et contrariis sententiis elatee, contra divinum ε ctum dominorum Augustorum et Cesarum feceru et nunc etiam temerariam, vanam et piis omni! exsecrabilem Christianorum religionem colunt,i tradendas jubeo Hisque dictis, subjunxit : Aga autem, Casia, Philippa et Irene, quoad mihi [ cuerit, serventur in carcere.
IV. Postea vero, quam sanctissime mulieresi consummate sunt, cum rursus sanctalrenead pi sidem ducta fuisset, Dulcetius sic illam affatus e: Tu& insanis propositum ex his, que facis, ma
mine puniuntur. Sed nec de eis haberi question affirmat Ulpianus 1. Pregnantis ff, De ponis.
| |
δι VITA SS.AGAPES ET SOCIARUM. 82
hsto apparet, que tot membranas, libros, tabellas, eodicillos et paginas Scripturarum, que sunt im- piorum Christianorum, qui unquam fuerunt, ad ho- diernum usque diem servare voluisti : que cum prolata essent, ea cognovisti, quamvis quotidie ne- gaveris, vos ejusmodi scripta possidere, non con- lenta neque sororum tuarum poena, neque mortis metum prz oculishabens. Quamobrem tibi penam afferri necesse est. Sed alienum tamen non videtur, etiam nunc benignitatis partem aliquam tibi con- donari, ut si volueris nunc saltem deos agnoscere, impunisetab omnisupplicio periculoque libera esse possis. Quid igitur dicis ? Facisne quod imperato- res nostri et Cesares jusserunt ? Num parata es sacrificiis vesci, et diis immolare ? Minime, inquit
À cut a principio consueveramus usque ad annum
superiorem, quo et illa occultavimus. Dulcetius preses dicit: Sorores quidem tus ponas nostro jussu decretas exsolverunt;te vero, etsi antea- quam aufugisses, propterea quod scripta ac mem- branasistas occultaveras, mortis poena tibi deereta fuerat, non tamen eodem modo jubeo e vita sic re- pente discedere : verum per satellites ipsos, et Zo- simum publieum carnificem in lupanari nudam sta- tui precipio, e pallatio singulis diebus panem unum sumentem, satellitibus ipsis non permittentibus te illine discedere.
VI. Cum igitur satellites et Zosimus publicus mi- nister presto essent : lllud, inquit preses, vobis notumsit, quod si mihi significatum fuerit, vel hore
Irene, minime per Deum illum omnipotentem, qui B alicujus momento istamex eoloco motam fuisse, in
creavit ccelum et terram, mare et omnia, que in eis sunt. Summa enim illius ignis sempiterni pena proposita his est, qui Jesum Dei Verbum negave- nnt. Dulcetius vero: Quisnam tibi auctor fuit, ut membranas istas atque Scripturas ad hodiernum usque diem custodires ! Ille, inquit Irene, Deus omnipotens, qui jussit nos ad mortem usque ipsum diligere : qua de causa non ause sumus eum pro- dere : sed maluimus aat viventes comburi, aut, quecunque alia nobis acciderint, perpeti, quam ta- lia seripta prodere.
V. Tum presses : Quisnam, inquit, conscius erat hac in domoilla esse, in qua habitabas ? Respondit Irene : Hee vidit Deus omnipotens, qui omnia scit ;
preterea nemo. Nostros enim homines inimicis pe- (;
jores duximus ne forte nos deferrent. Itaque nulli hsc ostendimus. Superiore anno, inquit preeses, cum edictum illud tale, ac pium jussum dominorum imperatorum 86 Csesarum primo fuit divulgatum, ubinam vos latuisti ? Ad hec Irene : Illic, ubi Deus voluit. In montibus (scit Deus) sub dio fuimus. Pre- ses vero : Apud quem vixistis ? Sub dio, inquit illa, alias in aliis montibus versantes. At preses : Qui- nam erant, qui vobis panem suppeditabant ? Deus, inquit Irene, qui omnibus escam suppeditat. Tum presses ait : Eratne pater vester harum rerum con- seius ? At Irene: Minime, per Deum omnipotentem, eonscius erat ille, quine novitquidem hec omnino. Preses ait : Quis igitur vestrorum vicinorum id no- verat 1 Vicinos, inquit Irene, interroga, et loca in- quire, vel eos qui norunt, ubi nos eramus. Prteses dixit: Postquam e monte reverse fuistis, ut tu di- ds,legebatisne scripta ista, presente aliquo ? Domi nostrse erant, inquit lrene neque audebamus illa eflerre : quamobrem magnopere angebamur, quod Don poteramus nocte ac die illis operam dare, si-
quo esse jussimus, tuno vos supremee pone sub- jecti eritis. Scripta vero ipsa a scriniis et arculis Irenes proferantur. Cum igitur quemadmodum ἃ preside jussi fuerant, eam illi ad publicum lupa- nar duxissent, et propter Spiritus sancti gratiam que ipsam protegebat, et universorum Domino Deo puram atque intactam servabat, ne unus quidem ad eam accedere, vel turpe aliquid in eam facere aut dicere ausus fuisset, sanctissimam illam femi- nam Dulcetius preses revocavit, et ante tribupal sisti jussam, sic affatus est : Numquid in. eadem adhuc temeritate persistis ? Minime, inquit lrene, temeritas, sed Dei pietas est, in qua persisto. Cui respondit Dulcetius presses: Et ex priore tuo re- sponso manifeste ostendisti te imperatorum jussui nolle equo animo parere, et nunc quoque in eadem arrogantia persistentem te video: quare dignam poenam persolves. Cumque chartam petiisset, sen- tentiam hanc contra ipsam scripsit : Quoniam Irene imperatorum jussui parere, diisque immolare no- luit, quinimo nune quoque in Christianorum or- dine ac religione perseverat : hac de causa, ut an- tea duas ejus sorores, itaet ipsam viventem nunc comburi jubeo.
Vll. H&c sententia cum a preeside lata fuisset, milites Irenen comprehensam in quemdam subli- mem locum duxerunt, ubi et ejus sorores antea martyrium passe fuerant. Cumautem magnum ro- gum accedissent, jusserunt ipsam in eum conscen- dere. Itaque sancta Irene psalmos canens, et Dei gloriam celebrans, in rogum se conjecit : atque ita consummata estin consulatu Diocletiani Augusti nono, Maximiani autem Augusti octavo, Kalendis Aprilis, regnante in secula Christo Jesu Domino nostro, cum quo Patri est gloria sanctoque Spi- ritui in secula seculorum. Amen.
VITA S. VIRGINIS ΤΗΒΟ ΘΒ
ET DIDYMI MARTYRIS
ilis 5). — Lati i Martvrologia habent hanc historiam 28 Aprilis, siuntque Theodor&m us (Ano δδη, ΡΝ ὃ mp UR le: eat Didymum Nonis Apriliscesum, Theodor&m autem evasisa, into Aprilis die cum Metaphraste collocavimus. — Latine apud Surium. Deest in codicibus Gred
cum Didymo percussam ; sed cum Metaphrastes h nos eam Parisiensibus.)
L Diocletiano et Maximiano imperatoribus et À boe quidem per vim ac potestatem, quam habe,
preeside Alexandrinee civitatis Eustrathio, edictum quoddam adversus Christianos missum fuit, ut vel diis immolarent, vel supplicio afficerentur. Cum vero przses ille pro tribunali sederet in ma- gna Alexandrinorum civitate, jussit cohortem ac- cersire Theodoram virginem, que nuper capta fuerat, et in carcere servabatur. Quam cum duxis- set: Presto, inquit cohors, est Theodora. Judex igitur : Cujusnam sortis es mulier ? Christiana, in- quit Theodora, ego sum. At ille: Liberane, an serva. Dixi jam, inquit ipsa, Christianam me esse : Chri- stus enim veniens, a peccato me liberavit. Quod vero et ad vanam atque inanem mundi hujus glo- riam attinet, claris parentibus orta sum. Tunc judex
MENSIS APRILIS. D
facere poteris. Similiter lupanari tradar, necne, ia arbitrii mei potestate non est, sedin manu tua, «i perimperium vim licet inferre. Quod vero ad animi mei propositum attinet, certum est Deo ipsi casti tatis mes; professionem servare : illi enim virginitas mea dicata est ; ille certus hujus rei dominus est: ille, si voluerit, virginitatem hanc meam, possessio : nem suam, incolumem atque intactam servabit. IlI. Judex vero ait : Noli, Theodora, eetatem tuam honeste actam, totam injurie et probris objicere: nam ut urbis questor testatus est, his parentibos orta es, qui nobilitate atque existimatione cum pri- mis excellunt. Ad hec Theodora : Christum, in- quit, primum confiteri debeo, qui et Deus est, et
quaestorem accersiri jussit. Quem cum cohors pre- B omnis notabilis honorisque auctor, qui scit el
sto esse dixisset : Dic, inquit, Luci : nostine Theo- doram virginem ? Cui Lucius : Per tuam, preeses, valentem vitam ac splendorem,nobilissima est, mul- teequeexistimationis et primi generis mulier. Quare, inquit judex, cum sis ita nobilis, nuptias recusasti ? Theodora respondit : Christi causa nubere nolui. Cum enim ille homo factus in mundo versaretur, ab ea, que semper virgo et Dei Mater fuit, geni- tus, a corruptione nos removit, et sempiternam vitam nobis promisit. Itaque fore mihi persuadeo, ut in ejus fide permanens, ad finem usque incorru- pta et intacta sim.
II. Tunc judex dixit : Imperatores jusserunt, vos, que virginitatem semper servatis, aut diis immo-
me columbam suam puram et incolumen ad finem usque servare. Tum judex dixit : Curnam erras, o Theodora ? Eumne Deum credis, qui fuit in cruce suffixus ? An qui talis est, te in lupanar eonjectam, intactam servare poterit, ab his presertim viris, qui mulierum amoribus insanire soliti sunt ? Fi» dem, inquit Theodora, et spem habeo in Christo, qui crucem perpessus fuit sub Pontio Pilato, fore ut me ab iniquis istis viris eripiat, et a labe omnino liberam servet, in ejus fide permanentem, neque unquam eum negantem. Judex vero: Adhuc te no- gantem patior, necdum jubeo tormentis subjici. Atsi contendere non destiteris, ut ancillam aliquam te prosternens, faciam quod domini atque impera-
lare, aut injuriosius tractari. Arbitror, inquit Theo- C tores nostri jusserunt, ut et reliquis mulieribus
dora, te non ignorare, hominis propositum Deo ipsi in primis gratum esse : is vero animum meum atque propositum castum esse cognovit. Quod si me id pati, quod dicis, et violari coegeris, non erit hec impudicitia, sed vis et injuria. Judex autem : Cum te ingenuam esse noverim, et tui rationem babere cupiam, admoneo, ne contumeliosius te geras ; nihil enim proficies. Nam per Deos omnes, sententiam hanc imiperatores tulerunt. Tunc illi Theodora : Et prius, inquit, tibi dixi, hominis propositum atque animum Deo gratum esse. Cum enim omnia ille pernoscat, cogitata etiam nostra scit, et mentes ipsas perspicit. Quamobrem si coacta fuero facere quod dicis, impudicam me factam nunquam existimabo. Sive enim caput meum, sive manus, sive pedes absocindere, sive totum corpus dilacerare volueris,
exemplum fias. Ad hec Theodora : Parata. sum corpus meum, cujus potestatem habes, tibi tra- dere : anima vero ipsa in solius Dei manu est ae potestate. Tum judex : Exceecate illam statim, ei- que dicite, ne insanire amplius velit, sed cedere et diis ipsis immolare. Minime, inquit Theodora, per Deum ipsum daemonibus sacrificium aut cultum afferre volo, cum Deum adjutorem habeam. Ad hec judex : Quid me cogis tibi honestissimes femi- n& injuriam facere ? Ausculta mihi, o stulta, ne in tantam turbam incidas eorum, qui sententiam ex- spectant qua contra te feratur. Non sum amens inquit Theodora, quse Deum confiteor, et ipsum adjutorem habeo. Quam enim injuriam mihi fore putas, ea res honorem et gloriam sempiternam mihi comparabit. Tum judex : Ego non amplius te
| VITA S. THEODORE. 86 i, sed imperatorum jussa exsequar:futurum A — V. Turbe autem ille eam, utlupiagnam, cireum-
existimans ut persuaderi posses, diutius te am. Quod si tibi parcens, id minus curabo, jussus fui, imperatores contemnere videbor. utem Theodora ita respondit : Sicut ipse im- ores metuis quodque ab illis jussus es, id ) studes ; ita et ego studeo non negare Deum 0, timeoenim et ipsa verum illum imperatorem | contemnere. Contentiose, inquit judex, me- igis, eteeternorum imperatorum jussa negligis, tamquam imbellem aliquem despicis. Adhuc dierum tempus tibi condono, ac per deos s, nisi animum mutes et sacrifices, in lupanar dam, ut mulieres omnes te ita tractari viden- urpitudine tua eastigentur. At Thodora : Et idem Deus est, et semper, qui non permittet, m derelinquam. Peto autem ut intactam ac n me servari jubeas, quoad sententiam tuleris. judex ait : Theodoram sub tuta custodia ser- usque ad tres dies, si forte resipiscens, sibi )ersuaserit, ut atali contentione desistat. Quin »cipio, ne permittatis aliquem ad eam ingredi n ipsa versari, propterea quod familia nobili esta nata est. Post tres dies cum judex in tribunali sede- idducatur, ioquit, Theodora. Cohors ait : Do- , presto est Theodora. Tum ille : Si resipuisti, |i jam persuasisti, nuno sacrifica, et esto li- ; puto enim te nequaquam sapere, in eodem )sito persistentem. Respondit Theodora : Àntea ibi, et nunc eadem dicere non recuso, casti- mes professionem, Christi causa susceptam ταὶ fuit incorrupte vites predicator, meamque ssionem ipsius Dei gratia fieri. Ejus igitur ni et Dei confessio per me predicetur, et ipse t (scit enim) quomodo suam virginem puram rvet. Per deosipsos, inquitjudex, dominorum veritus, ne forte illis non obediens, pericliter, sus te faciam quod sum jussus. Quoniam vero ianar tradi maluisti, quam diis ipsis sacrifi- videamus, num te servet Christus ille tuus, er quem in contentioneista persistere voluisti. n judex dixisset, ad cohortem versus : Trada- aquit, ista in lupanar. Tunc ait Theodora: Tu, qui occultas res inspicis, qui novisti omnia, [uam illa fiant, qui ad hodiernum usque diem affuisti et intactam in ea re me servasti, quam romisi, ipseet post hac me custodias, et a pro- et iniquis eorum manibus, qui parati sunt 80 tusinjuriaminferre, incolumem etintegram 9. Hec cum illadixisset, ad lupanar ductaest ; od ingressa, oculosad coelum erexit, et ait: Tu, Domini nostri Jesu Christi, me adjuva, utab Dibus eripiar. Tu, qui Petrum in carcere ad- i, eumque ab injuria liberum illinc eduxisti, hinc ab injuria incolumem educas, ut omnes üt, meque servam iuam esse cognoscant.
alat. iw, 12. ? Dan. xiv, 32 seqq.
dantes, certatim studebant pro se quisque ad eam ingredi, et ut canes in feram aliquam, et accipitres in columbam, ita in eam turbe inhiantes ingredi festinabant. Ceterum neque tunc Christus ipse ces- sabat, sed cumquemdam ex Fratribus preparasset, ad eam illum misit. Quidam enim religiosissimus Frater, qui Dei negotia tractare optime didicerat, etquemadmodum aliquem ex Dei voluntate divitem fleri deceret, bene noverat, ille cum e rebus bonis semper aliquid amplius appeteret, etsibi comparare studeret, duplicem martyrii coronam sibi conciliavit, et regnum colorum hoc modo rapuit. Cum enim militari habitu se induisset, primus ad eam ingres- sus est, quasi unus ex impudentium et intemperan-
B tium hominum numero esset. Ejus igitur hominis
novam et peregrinam figuram sancta illa virgo Theo- dora cum vidisset, fuit perterrita; ea enim res multuminjurie acturpitudinis pre se ferebat. Quam- obrem ancipiti et dubio animo carceris angulos cireumibat, secum cogitans, num a Christo ipso relicta esset.
VI. At sanctus Didymus (ita enim vocabatur) ut germanus frater, incipiens eam affari : Non sum, inquit, id, quod vides. Exstrinsecus enim lupus videor, intus vero sum ovis mansueta. Ne spectes exteriorem hanc vestem, sed interiorem et prom- ptum animi affectum consideres. Frater enim sum in aliena figura, contra diabolum sapiens, eorum quidem veste indutus, qui sunt illius ministri, ut ita huc ingrediens non agnoscerer (erant enim qui huc venientem speculabantur) et Domini mei pre- tiosam possessionem, et Deicolumbam eam servare possem. Sed age vestem multemus ; tibi Deus ipse victoriam largitur : me vero coronat sanctus, et qui sine macula est, Agnus ille, qui tollit peccata mundi. Exi tu, et, ad Dominum ito : Ego propter Dominum hic remanebo. Hac mea veste, quam ti- mebas, induaris. Estotu pro me, ut est ab Apostolo dictum ! : « Estote ut ego, quoniam etego ut vos. » Ille quidem h&c dicebat: Theodora vero libenter ei obtemperabat. Novit enim ab illo ipso Deo, qui misit in lacum leonum prophetam Habacuc, ut Da- nieli 53, qui etipse propheta erat, cibum impartiret, quique et leonum ora obstruxit, militem illum tunc ad se missum, ut ipsius habitu occultata, et illinc erepta servari posset.
ViI. Illa igitur virgo militis habitum sumpsit, ocreisque, quibus antea miles uti consueverat, crura sua contexit : cumque reliqua veste se induisset, capiti galeam imposuit, ejusquearmis acceptis, illo ipso, quem, qui ei astiterat precepit, ornatu induta egressa est. Admonita etiam fuit, ne quem aspice- ret, propler eorum luporum impudentiam atque audaciam, neve aliquem alloqueretur: sed recta ad portam tenderet, et Jesum ipsum vie du- cem sibi proponeret. Et illa quidem illino egressa,
87
MENSIS APRILIS. 8
ut columba que dam alas quatiens, atque in celum A Deum ipsum satis confessa fuerit, intacta perma
tendens, ex accipitris ore, vel agna e leonum fau- Cibus, evasit. Frater vero ille sedebat, de sorore non amplius sollicitus, et spirituale prandium ex- spectans. Cumque se capitis tegumento induisset, eo in loco sedebat. Erat autem ita coronatus, ut si adversarium ipsum vicisset. Intervallo autem tem- poris,quidam ex insanientium numero intemperan-